Maciej Korwin – król czeski, który staną w obronie piwa z Wierzbnej

Już w czasach średniowiecza Świdnica zasłynęła z piwa. Na dobrą sprawę nie wiadomo jednak kiedy tak naprawdę w mieście, nadany został urbarz piwny tzw. Brauurbar, czyli statut, który precyzował kto posiada prawo warzenia piwa oraz w jakiej ilości. Według relacji Ephraima IgnatiusaNaso, świdnickiego kupca, podanej w jego książce z 1667 r. – „Phoenix redivius ducatuum Swidnicensis et Javroviensis”, urbarz piwny w Świdnicy, został nadany w 1244 roku przez księcia Henryka III Białego. Natomiast pierwszy browar świdnicki zlokalizowany przy rynku, miał został uruchomiony w 1245 roku przez Petera Blocka, piwowara z Norymbergi. Syn Henryka III, książę Henryk IV Probus, ustanowił dokumentem z 5 grudnia 1278 roku, tzw. urząd szrotu, który sprawował kontrolę nad produkcją i sprzedażą wina oraz piwa. Z kolei w 1285 roku, książę nadał Świdnicy tzw. prawo mili, czyli zakaz prowadzenia handlu i rzemiosła (targi, składy sukna, jatki, piekarnie, karczmy) w promieniu 1 mili od miasta (ok. 6,5 km) przez niezrzeszonych w cechu. Przywileje takie były ważnym monopolem, wpływającym na korzystny rozwój Świdnicy. Warzone tutaj piwo stało się jednym z najważniejszych produktów, które było dostarczane m.in. do Pragi, Krakowa, Wrocławia, Torunia, a nawet do Budy, Heidelbergu i włoskiej Pizy.

Świdnica już od średniowiecza słynęła z warzenia i sprzedaży piwa. Tutaj panorama miasta z roku 1600,
ilustr. https://polska-org.pl/

W XV wieku karczma istniejąca w Wierzbnej, przynosiła znaczne zyski dla klasztoru cysterskiego w Kamieńcu Ząbkowickim, który posiadał także patronat nad wierzbneńską świątynią,
widok na klasztor z 1738 roku, wg rysunku F.B. Wernera (ilustr. https://polska-org.pl/)

Wedle zachowanych dokumentów, już w 1308 roku w Wierzbnej istniała karczma. Nie wiadomo jednak kto ją założył i kiedy nadane zostały prawa browarnicze. Na początku XIV wieku karczmarz, zobowiązany był do opłaty czynszu w wysokości 4 marek srebra na rzecz właścicieli karczmy, a tymi byli opiekunowie wierzbneńskiego kościoła. W 1326 roku patronat nad świątynią trafił w ręce braci zakonnych z klasztoru cysterskiego w Kamieńcu Ząbkowickim. W 1332 roku Jan proboszcz z Wierzbnej za zgodą biskupa wrocławskiego Nankera i opata kamienieckiego Teodoryka sprzedał karczmę Konradowi i jego synowi Mikołajowi. W 1484 roku za sumę 300 węgierskich guldenów karczmę w Wierzbnej przejęli cystersi z Krzeszowa. Wkrótce jednak została odkupiona przez braci zakonnych z Kamieńca. Znaczne dochody z prowadzenia wierzbneńskiej karczmy, przynosiła produkcja i sprzedaż piwa. Złocisty trunek, który pomnażał zawartość klasztornych szkatuł, stał się w 2 połowie XV wieku solą w oku dla świdnickiego cechu browarników. Postanowili więc doprowadzić do przerwania warzenia piwa w Wierzbnej, poprzez nałożenie na wieś prawa mili, które było im nadane jeszcze w latach 80. XIII wieku. Sprawa za pośrednictwem opata kamienieckiego wnet dotarła do zasiadającego wówczas na czeskim tronie, króla Macieja Korwina (Śląsk od 1368 roku przynależał do Czech). Ten zatwierdził w 1489 roku dawny przywilej warzenia i sprzedaży piwa w Wierzbnej, a miastu Świdnicy zakazał akcji restrykcyjnych.

Król Maciej Korwin znany z innych, podobnych akcji "piwnych". W tym samym roku wystawił dla Świdnicy przywilej, na mocy którego w mieście mogło być szynkowane tylko piwo miejscowe. Spór o ten przywilej trwał 130 lat. Również w 1489 roku ograniczył dla Zgorzelca "strefę piwną" do 1,5 mili (wcześniej 2 mile), ale zniósł ograniczenie sezonowo. To uderzyło w interesy Żytawy, która nie chciała się z taką sytuacją pogodzić. W efekcie doszło w 1491 roku do otwartej wojny o piwo (tzw. Bierfehde), kiedy wojska Żytawy weszły wówczas do Zgorzelca, poturbowały jego mieszkańców i złupiły ich dobytek. Z kolei w 1476 roku król czeski odnowił przywilej warzenia piwa dla miasta Gliwic.

Maciej Korwin – król Węgier i Chorwacji (1458-1490) oraz Czech (1469-1490). Był władcą wszechstronnie wykształconym. Założył uniwersytet w Bratysławie, drukarnię i bibliotekę w Budzie

Maciej Korwin (łac.Matthias Corvinus, węg. Hunyadi Mátyás, zwany też Sprawiedliwym), urodził się 23 lutego 1443 roku w Koloszwarze – dzisiaj Kluż-Napoka w Rumunii. Był drugim synem węgierskiego magnata i regenta Węgier Jánosa Hunyadyego. Po śmierci swego ojca, został uwięziony wraz z bratem i skazany na śmierć przez Władysława V Pobrobowca – króla Czech, Węgier i Chorwacji. Życie stracił jednak jego brat, a on sam został przewieziony do więzienia w Pradze gdzie przebywał do śmierci króla w 1457 roku. W 1458 roku, w wieku 15 lat został wybrany królem Węgier i uwolniony przez nowego króla Czech Jerzego z Podiebradów. Uroczysta ceremonia koronacyjna nowego władcy jednak się nie odbyła. Północ kraju zajęta była przez zbuntowaną szlachtę a zachód i południe przez wojska Fryderyka III Habsburga - króla Niemiec i Świętego Cesarza Rzymskiego w jednej osobie. Ostatecznie jednak przy pomocy wojsk zaciężnych i dawnych stronników ojca oraz dzięki poparciu ze strony miast i średniej szlachty, Maciej Korwin Pokonał zbuntowanych magnatów i zmusić wojska habsburskie do wycofania się z kraju. W 1463 roku zawarł z cesarzem pokój, na mocy którego odzyskał insygnia koronacyjne.

Jego kolejnym posunięciem był reforma wojska, spraw wewnętrznych, dworu, prawa i systemu monetarnego. Powstała zawodowa armia zaciężna, tzw. czarne szeregi (Fekete Sereg). Po ustabilizowaniu spraw wewnętrznych Korwin, rozpoczął bardziej agresywną i ambitną politykę zagraniczną, w celu zdobycia pierwszoplanowej pozycji Węgier w Europie Środkowej. Prowadził wojnę z Jerzym z Podiebradów – husyckim królem Czech, w efekcie której zajął Śląsk, Łużyce i Morawy. Przez katolicką część szlachty, został ogłoszony 3 maja 1469 roku królem Czech, jednak o prawo do tej korony toczył dalsze walki z Jagiellonami i Habsburgami. W 1479 roku ostatecznie uznał koronę czeską dla Władysława Jagiellończyka, ale w zamian dożywotnio zatrzymał Morawy, Śląsk i Łużyce. W 1485 roku wojska Korwina zajęły całą Dolną Austrię wraz z Wiedniem oraz część Styrii i Karyntii. Za jego panowania Węgry znalazły się u szczytu potęgi, jednak brak legalnego następcy tronu spowodował szybki rozpad imperium po śmierci monarchy. Król Maciej Korwin, zmarł 6 kwietnia 1490 roku, pochowany został w Białogrodzie (węg. Székesfehérvár) na Węgrzech.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

Źródła i ilustracje:
1. H. Okólska, Wrocławski cech karczmarzy w okresie od 2. poł. XIII w. do końca XVIII w. [w:] Piwo we Wrocławiu od średniowiecza po czasy współczesne, Wrocław 2002
2. J. Rajman, Encyklopedia Średniowiecza. Kraków 2006
3. T. M. Dudziński, Gruss aus Gleiwitz. Część III: Pod panowaniem czeskim i węgierskim, Gliwice 2011
4. B.W. Różycki, Zachodnie Kresy Rzeczypospolitej wzdłuż granicy na Odrze i Nysie, Pruszków 2011
5. A. Dudzińska, Kalendarium dziejów Świdnicy (od początku XIII wieku do 1526 roku). Część II - od 1363 r. do 1526 r. (http://muzeum-kupiectwa.pl/)
6. M. Kozłowski, Maciej Korwin i jego imperium (https://histmag.org/)
7. J. Makota, Zarys historii świdnickiego handlu (http://muzeum-kupiectwa.pl/)
8. Piotr Tafiłowski, Z dziejów kultury węgierskiej w późnym Średniowieczu, Bibliotheca Corviniana (http://web.archive.org/)
9. https://www.browar.biz/
10. Archiwum autora

Opracowanie
Bogdan Mucha