Okolice Żarowa na XVII-XVIII wiecznych mapach ze zbiorów Biblioteki Ziemi Morawskiej w Brnie, cz.1
Początki biblioteki naukowej w Brnie, związane są z działalnością Towarzystw Gospodarczych, które zawiązały się pod koniec XVIII wieku. Wymienić należy tutaj Towarzystwo Gospodarki Rolnej i Sztuk Wolnych oraz Morawsko-Śląskie Towarzystwo dla Udoskonalania Orki, Przyrodoznawstwa i Krajoznawstwa. Jedną z form ich aktywności było gromadzenie książek naukowych. Prawdziwa biblioteka, powstała jak się przyjmuje 6 lipca 1808 roku, wraz z zarejestrowaniem w księgach inwentarzowych pierwszej książki. Księgozbiór biblioteczny rozwijał się przez cały XIX wiek, dzięki darom społeczeństwa. W ramach Towarzystwa Gospodarczego w 1819 roku doszło do założenia Muzeum Franciszka. W 1864 roku ukazał się drukowany katalog zbiorów obejmujący nauki przyrodnicze, historyczne i techniczno-ekonomiczne. Z dniem 11 grudnia 1883 roku społeczeństwo uzyskało bezpłatny dostęp do biblioteki oraz do innych zbiorów muzeum. Biblioteka Towarzystwa przekształciła się w bibliotekę publiczną z księgozbiorem liczącym 45 tysięcy woluminów. W 1899 roku placówka odłączyła się od muzeum i stała się samodzielną Krajową Biblioteką Morawską.
Jako instytucja krajowa, mogła istnieć i rozwijać się dzięki krajowemu budżetowi, w którym przewidziano środki na zakup książek, utrzymanie budynku oraz wynagrodzenie dla personelu. Pod koniec 1898 roku w bibliotece było 20 717 tytułów, a po przeprowadzce w 1908 roku już 36 310 tytułów w ponad 100 000 tomów. W pierwszej dekadzie samodzielnego istnienia, tj. do roku 1918, zbiory powiększyły się o 42%. Po powołaniu do życia Uniwersytetu im. Masaryka w Brnie z 4 fakultetami: filozoficznym, medycznym, prawniczym oraz fakultetem nauk przyrodniczych, biblioteka została do 28 maja 1923 roku upaństwowiona i nosiła odtąd nazwę Biblioteki Krajowej i Uniwersyteckiej. W 1935 roku otrzymała nowe pomieszczenia: wypożyczalnia, czytelnia na 234 miejsc, czytelnia profesorska na 24 miejsca, czytelnia czasopism na 32 miejsca. Rok później księgozbiór biblioteki liczył 371 002 woluminów. Po zakończeniu II wojny światowej, biblioteka wznowiła swoją działalność, a jej zbiory zaczęły się powiększać o książki przejmowane z niemieckich bibliotek i księgarń. W 1950 roku rozwiązano działające na terenie kraju zakony, biblioteka zobowiązana została do administracyjnego przejęcia księgozbiorów zakonnych z ziem morawskich. Po roku 1989 zwrócono je poszczególnym zakonom. W latach 1995-1997 roku, nastąpiło komputerowe opracowanie zbiorów bibliotecznych, a w 2001 roku oddano do użytku nowy budynek Morawskiej Biblioteki Krajowej w Brnie.
Morawska Biblioteka Krajowa w Brnie, fot. Millenium187
W zbiorach tej biblioteki, znajduje się wspaniała kolekcja map Bernharda Paula Molla. Ten niemiecki dyplomata, kartograf i kolekcjoner map, urodził się 1697 roku w miejscowości Vöstenberg niedaleko Ansbach. Od najmłodszych lat jego zainteresowania obejmowały zbieranie map i grafik. W sumie uzbierał ich prawie 13 000 (głównie z lat 1650-1750). Najstarsze mapy, datowane były na XVI wiek. Moll podzielił swoją kolekcję na dwa podstawowe atlasy: "Atlas Austriacus" i "Atlas Germanicus", które zawierały łącznie 68 części. Po śmierci Molla w 1780 roku, jego potomkowie kilkakrotnie bezskutecznie próbowali sprzedać cenną kolekcję. W końcu wnuk Molla, baron Friedrich Zikmund Vockel, podarował ją w 1821 roku, niedawno otwartemu Muzeum Franciszkańskiemu w Brnie. Kolekcja była najpierw przechowywana w klasztorze augustianów w Starym Brnie, a następnie przeniesiona do budynku Muzeum Franciszkańskiego. W 1899 roku obszerne zbiory kartograficzne, zostały przekazane do samodzielnej Krajowej Biblioteki Morawskiej. Obecnie cenna kolekcja, stanowi część zbiorów Biblioteki Ziemi Morawskiej w Brnie.
Na XVII-XVIII wiecznych mapach z kolekcji Molla, widnieją m.in. okolice dzisiejszego Żarowa. Odnaleźć bowiem na nich możemy, ówczesne nazwy miejscowości naszej gminy. Warto więc bliżej zapoznać się z tym wyjątkowym zbiorem kartograficznym.
Mapa nr 1:
Pełna nazwa: Dvcatvs Silesiae Schwidnicensis Illustri et Generoso Domino. D. Ottoni Lib: Baroni a Nostitz in Rockhitnitz, Seifersdorff, Hertzogs waldaw, Lobris, Profen, Mangschutz, et Neuendorff, Sacr. Caes. Maj. a Consilus. et Capitaneo Swidnicensis et Iaurani Ducatuum: ut et Plurimum Reverendis Praesulibus, Illustrissimis Generosis Comitibus, et L.L. Baronibus, Nobilibus: Strenuis, Equestris Ord. D D Provincialibus universis Ducatus Swidnicensis, Dominis suis gratiosissimis / Authore Friduico Kuhnovio Bolco: lucano Silesio; Amstelo: Apud P. Schenk et G. Valk C. Pr.; Delineationem hanc Ducat Swidnicensis humillime D.D. Petrum Schenk.
Autor i datowanie: Friedrich Kuhn, lata 1686-1720
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/931/2619321412/
Oznaczenia: 1 - Rab (Kruków), 2 - Pitschen (Pyszczyn), 3 - Bocke (Buków), 4 - Sasterhausen (Zastruże), 5 - Ingramsdorff (Imbramowice, 6 - Lasen (Łażany), 7 - Kallendorff (Kalno), 8 - Wirben (Wierzbna)
Mapa nr 2:
Pełna nazwa: Das Fürstenthum Schweidnitz in Nieder Schlesien I. D. Schleuen excud.
Autor i datowanie: Johann David Schleuen, 1774
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/935/2619321411/
Oznaczenia: 1 - Rabe (Kruków) , 2 - Sasterhausen (Zastruże), 3 -Bocke (Buków), 4 - Tarnau (Tarnawa), 5 - Ingramsdorf (Imbramowice), 6 - Lasen (Łażany), 7 - Nikelsdorf (Mikoszowa), 8 - Sarau (Żarów), 9 - Hohenposeritz (Pożarzysko), 10 - Kallendorf (Kalno), 11 - Eckersdorf (Bożanów), 12 - Breusdorf (Przyłęgów), 13 - Wirben (Wierzbna)
Mapa nr 3:
Pełna nazwa: Das souveraine Hertzogthum Ober- und Nieder- Schlesien, nebst der souverainen Grafschaft Glatz wie solches nach dem Friedens Tractact d. 28. Jüly an Sc. Königl. Maj, von Preussen von der Königin von Ungaren Maj. auf ewig augetreten worden.
Autor i datowanie: Johann David Schleuen, 1774
Bezpośredni link do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/900/2619267597/
Oznaczenia: 1 - Sasterhausen (Zastruże), 2 - Wirben (Wierzbna)
Johann David Schleuen (ur. 12.05.1711 r., zm. 9.03.1774 r.). Niemiecki grawer i wydawca. Fachu grawerunku uczył się pod okiem Georga Paula Buscha. W 1736 roku poślubił Barbarę Sophię Falcke, córkę kowala i płatnerza. Był drugim nadwornym królewskim grawerem i miedziorytnikiem. Stał się znany dzięki licznym publikacją miejskich map Berlina. Jego dziełem były także widoki Berlina, zawarte w 29 rycinach oraz spisane historyczne wydarzenia miasta w pojedynczych arkuszach. W warsztacie Schleuena, pracowali także jego trzej synowie: Johann Georg (1737–1799), Johann Friedrich (1739–1784) i Johann Wilhelm (1748–1812).
Mapa nr 4 / 5:
Pełna nazwa:
a) Ducatus Silesiae Tabula. Studio et opera cujusdam Geographi Societ. Iesu ; J. A. Pfeffel et C. Engelbrecht fec. et exc. Viennae.
b) Ducatus Silesiae Tabula P. s ; [Studio et opera cujusdam Geographi Societ. Ieesu ; J.A. Pfeffel et Engelbracht fec. et exc.].
Autor i datowanie: Johann Andreas Pfeffel, 1674-1748
Bezpośredni link do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/448/2619267639/
Oznaczenia: 1 - Lasen (Łażany), 2 - Buecke (Buków), 3 - Wirben (Wierzbna)
Johann Andreas Pfeffel (ur. 1674 r., zm. 1748 r.). Niemiecki rytownik i wydawca sztuki. Nauki pobierał w Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych we Wiedniu. Otrzymał tytuł dworskiego rytownika miedzi w Wiedniu, ale nie pozostał w tym mieście. Osiadł w 1711 roku w Augsburgu, gdzie wspólnie z Christianem Engelbrechtem, założył wydawnictwo specjalizujące się w rycinach portretów, wydarzenia politycznych i ceremonialnych, scen teatralnych oraz widoków miejskich. Oprócz portretów cesarza Karola VII, cesarza Franciszka I, arcyksięcia Józefa, król Anglii Jerzego II, elektora Bawarii Maksymiliana Józefa III księcia Eugeniusza Sabaudzkiego, króla Fryderyk I, powstało także m.in. 14 arkuszy z widokami Pragi, 24 arkusze z widokami Florencji oraz ryciny mostów w Katalonii i Montserrat.
Mapa nr 6:
Pełna nazwa: Mappa Geographica Exactissima, Continens Imperatoris Haereditarium Dominium Silesiam, nec non eiusdem Provincias interiores Ducatus, Comitatus, Baronatus etc edente Petro Schenck Cum privilegio Ord. General. Holland et West-Frisiae.
Autor i datowanie: Peter Schenk, 1660-1718
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/474/2619267628/
Oznaczenia: 1 - Wirben (Wierzbna)
Peter Schenk (ur. 1660 r., zm. 1718 lub 1719 r.). Holenderski grafik. Tworzył m.in. w technice miedziorytu, głównie mapy, widoki i sceny historyczne. W 1683 roku przeniósł się do Amsterdamu, gdzie jego nauczycielem został Gerard Valck. W 1686 uzyskali wspólny przywilej drukowania i sprzedawania swoich prac. 11 lutego 1687 ożenił się z jego córką – Agathą Valck. Miał z nią czworo dzieci: Marię, Leonard, Pieter, Jana. Leonard prowadził ojcowskie wydawnictwo po jego śmierci. Pieter II związał się z innym amsterdamskim domem wydawniczym "in Visschers' Atlas", które współpracowało także z "Gerardem & Leonardem Valck". Dla odróżnienia obu Schenków o imieniu Piotr (Peter, Pieter), działających w tej samej branży, ojca niekiedy określa się Peter Schenk the Elder, tj. z przydomkiem "Starszy". Peter Schenk Starszy był także nadwornym medalierem i rytownikiem Augusta Mocnego.
Mapa nr 7:
Pełna nazwa: Superioris et Inferioris Ducatus Silesiae in suos XVII minores Principatus et Dominia divisi nova tabula in lucem edita a Ioh. Baptista Homanno Norimbergae. Cum privilegio Sac. Caes. Majestatis Homann.
Autor i datowanie: Johann Baptist, 1663-1724
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/479/2619267625/
Oznaczenia: 1 - Lasen (Łażany), 2 - Sasterhausen (Zastruże), 3 - Wirben (Wierzbna)
Johann Baptist Homann (ur. 20.03.1664 r., zm. 1724 r.). Niemiecki rytownik, kartograf, były dominikanin, urzędnik. W 1702 roku założył w Norymberdze wielką wytwórnię map. Zapoczątkował epokę kartografii pomiarowej. Wykonał przeszło 200 map między którymi jest wielki atlas całego świata złożony ze 126 kart (wyd. 1716 r.).
Mapa nr 8:
Pełna nazwa: Silesiae Ducatus tam Superior. quam Inferior. juxta suos XVII minores Principatus et VI Libera Dominia disterminat Nova Mappa Geographica ob oculos positus Cura et Sumtibus Matth. Seutteri Chalc. August.
Autor i datowanie: Matthäus Seutter, 1678-1757
Bezpośredni link do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/514/2619267623/
Oznaczenia: 1 - Lasen (Łażany), 2 - Sasterhausen (Zastruże), 3 - Wirben (Wierzbna)
Matthäus Seutter (ur. 1678 r., zm. 1757 r. ). Niemiecki kartograf, miedziorytnik i wydawca. Był synem złotnika, terminował w pracowni Johanna Baptisty Homanna. W 1710 roku założył własną firmę. Do najbardziej znanych prac Seuttera należą: "Atlas Geographicus oder Accurate Vorstellung der ganzen Welt" z 1725 roku, "Grosser Atlas" z 1734 roku, "Atlas minor" z 1744 roku. Po śmierci Seuttera wydawnictwo przejął Tobias Conrad Lotter.
Mapa nr 9:
Pełna nazwa: Silesiae Ducatus in XVII suos Principatus et Dominia divisus stylo Chr. Weigelii Nor.
Autor i datowanie: Christoph Weigel, 1654-1725
Bezpośredni link do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/516/2619267621/
Oznaczenia: 1 - Lasen (Łażany), 2 - Wirben (Wierzbna)
Johann Christoph Weigel, znany jako Christoph Weigel the Elder (ur. 9.11.1654 r., zm. 5.02.1725 r.). Niemiecki grawer, sprzedawca dzieł sztuki i wydawca. Urodził się w Redwitz, zmarł w Norymberdze.
Mapa nr 10:
Pełna nazwa: Neue und Accurate geographische Post Land Karten des Herzogtum Schlesien und Marggrafftum Mähren sambt allen angräntzenden Ländern : zu fünden im Harpfischen Haus im Tieffen Graben / [J. J. Lidl].
Autor i datowanie: Johann Jakob Lidl, 1696-1771
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/816/2619267614/
Oznaczenia: 1 - Wirben (Wierzbna)
Johann Jakob Lidl (ur. 1696, zm. 1771 r.). Austriacki artysta, kartograf i grawer
Mapa nr 11:
Pełna nazwa: [Novissimum Silesiae Theatrum id est : Exactissimus Superioris et Inferioris Silesiae, Comitatus Glacensis, et confinium regionum schematismus, in quo non solum singulae amplissimi hujus Ducatus Provinciae, Principatus, Dynastiae, Districtus, Territoria, verum etiam singulae civitates, oppida, arces, pagi, Stationes et viae veredariae, Montes, Sylvae, Lacus, Flumina etc. ex originalibus et probatissimis topographiis depromta ac necessaris milliarium scalis et accurata singularum ditionum partitione ornata exhibentur] [Cóvens et Mortier], I. Condet s.Partie Meridionale du Duché de Silesie.
Autor i datowanie: Johannes Covens, 1722-1794
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/855/2619267610/
Oznaczenia: 1 - Bockau (Buków), 2 - Sasterhausen (Zastruże), 3 - Pitschen (Pyszczyn), 4 - Pfaffendorf (Mielęcin), 5 - Raben (Kruków), 6 - Mertzdorf (Marcinowiczki), 7 - Ingramsdorf (Imbramowice), 8 - Niclasdorf (Mikoszowa), 9 - Lahsen (Łażany), 10 - Breilsdorf (Przyłęgów), 11 - Conradswalde (Mrowiny), 12 - Poseritz (Pożarzysko), 13 - Sara (Żarów), 14 - Kallendorf (Kalno), 15 - Schonfeld (Siedlimowice), 16 - Golitsch (Gołaszyce), 17 - Eckersdorf (Bożanów)
Johannes Covens (ur. 1697 r., zm. 1744 r.). Holenderski kartograf i wydawca. Wspólnie w Cornelisem Mortierem (ur. 1699 r., zm. 1784), założył w Amsterdamie duże wydawnictwo kartograficzne "Covens & Mortier" (póżniej J. Covens & Son i Mortier, Covens & Son), które istniało do 1866 roku.
Mapa nr 12:
Pełna nazwa: Partie meridionale de la Silesie par le Sr. Le Rouge, Ingenieur, Geographe du Roy rue des grands Augustins.
Autor i datowanie: Georges Louis Le Rouge, 1740-1780
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/027/981/2619267609/
Oznaczenia: 1 - Bockau (Buków), 2 - Merzdorf (Marcinowiczki), 3 - Preilsdorf (Przyłęgów), 5 - Schonfeld (Siedlimowice), 6 - Eckersdorf (Bożanów)
Georges Louis Le Rouge (ur. 1712 r., zm. 1790 r.). Francuski kartograf, grafik i architekt. Nadworny inżynier króla Ludwika XV. Autor licznych atlasów, map i planów wojskowych.
Mapa nr 13:
Pełna nazwa: Dvcatvs Silesiae Tabula geographica generalis statui hodierno, ei nempe qui post pacem Dresdensem locum obtinet, adaptata, iutaque Graduatione rectificata / per Tob. Maier Norimbergae Impensis Homannianorvm Heredvm ; C. P. S. C. M. G. = Le Dvché de Silesie, suivant l'état présent. Dresé par Tobie Maier, et publié par les Héretiers de Homann, a Nuremberg. 1749 avec Privil. imper.
Autor i datowanie: Tobias Mayer, 1723-1762
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/873/2619267605/
Oznaczenia: 1 - Lahsan (Łażany)
Mapa nr 14:
Pełna nazwa: Ducatus Silesiae Tabula geographica generalis statui hodierno, ei nempe qui post pacem Dresdensem locum obtinet. adaptata iustaque Graduatione rectificata per Tob. Maier = Le Dvché de Silesie, suivant l'état présent. 1 / dressé par Tobie Maier, et publié par les. Héritiers de Homann Nuremberg 1749
Autor i datowanie: Tobias Mayer, 1723-1762
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/058/2619322300/
Oznaczenia: 1 - Lahsan (Łażany)
Tobias Mayer (ur. 17.02.1723 r., zm. 20.02.1762 r.) Niemiecki astronom, matematyk i kartograf, odkrywca libracji Księżyca. Był matematykiem-samoukiem, który opracował dwie rozprawy geometryczne, gdy w 1746 roku rozpoczął pracę w instytucie kartograficznym w Norymberdze. Opublikował wówczas swoje obliczenia dotyczące libracji Księżyca, czym zyskał renomę naukową, która doprowadziła go do nominacji na dziekana wydziału ekonomii i matematyki na Uniwersytecie w Getyndze w 1751 roku. Trzy lata później został kierownikiem obserwatorium uniwersyteckiego. W 1753 roku opublikował własne tablice słoneczne i księżycowe. Dwa lata później przedstawił rządowi brytyjskiemu zmieniony zestaw tabel, które okazały się wystarczająco dokładne, aby określić długość geograficzną na morzu z dokładnością do około pół stopnia. Londyńska edycja tabel (z 1770 roku) zawierała także metodę Mayera określania długości geograficznej na podstawie odległości kątowej między Księżycem a innym obiektem niebieskim, a także metodę korekcji błędów długości geograficznej spowodowanych refrakcją atmosferyczną.
Mapa nr 15:
Pełna nazwa: Nova Mappa Geographica Totius Ducatus Silesiae tam Superrioris quam Inferrioris exhibens XVII. Minores Principatus et VI. Libera Dominia / accuratissime disterminata et excusa Cura et sumptibus Tobiae Conradi Lotteri Calcographi Aug. Vindeli ; T. C. Lotter Sc.
Autor i datowanie: Tobias Conrad Lotter, 1717-1777
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/026/899/2619267601/
Oznaczenia: 1 - Sasterhausen (Zastruże), 2 - Kallendorff (Kalno), 3 - Virben (Wierzbna)
Tobias Conrad Lotter (ur. 1717 r., zm. 1777 r.). Niemiecki kartograf, grawer i wydawca. Lotter początkowo pracował jako grawer dla Georga Matthäusa Seuttera, geografa dworu cesarskiego. Po śmierci Seuttera w 1757 roku przejął jego wydawnictwo, które działało do roku 1810. Był jednym z najbardziej znanych XVIII-wiecznych niemieckich kartografów. Po jego śmierci w 1777 roku, działalność wydawnicza była kontynuowana przez jego syna Matthiasa Albrechta Lottera.
Mapa nr 16:
Pełna nazwa: Dvcatvs Silesiae Tabvla Geographica Prima, Inferiorem eivs partem, seu novem principatvs, quorum insignia hic adjecta sunt, secundum statum recentissimum complectens. Ad mentem Hasiani avtographi majoris legitime delineata et edita curis Homann. Heredum Cum Priv. Sac. Caes. Majest. = La Basse Silesie, qui comprend les Principautés de Schweidnitz, de Iauer, de Glogau, de Breslau, de Liegnitz, de Brieg, de Wolau, de Oels & de Sagan. 2 / dessinée par les heritiers de Homann.
Autor i datowanie: Johann Matthias Hase, 1684-1742
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/059/2619322301/
Oznaczenia: 1 - Bockau (Buków), 2 - Lahsen (Łażany), 3 - Hohenposeritz (Pożarzysko)
Johann Matthias Hase (ur. 14.01.1684 r., zm. 24 września 1742 r.). Niemiecki matematyk, astronom i kartograf. Wykładał w Lipsku i rodzinnym Augsburgu. W 1720 r. został profesorem matematyki na uniwersytecie w Wittenberdze. Hase wykonał mapy dla wydawnictwa Homännische Erben, takie jak "Europa secundum legitimas projectionis stereographieae regulas" (1743). W 1739 r. w Norymberdze opublikował "Regni Davidici i Salomonaei descriptio geographicica and historyica, una cum delineatione Syriae and Aegypti ...". Praca ta, jako przegląd historyczny królestw Dawida i Salomona, a także dominacji Seleucydów, obejmowała mapy Syrii i Egiptu. W 1744 r. sporządził mapę polityczną "Hungariae ampliori znaczenieatu et veteris vel Methodicae complexae Regna" (opublikowana w Norymberdze), która pokazuje Królestwo Węgier, a także kraje wzdłuż Dunaju i Europy Południowo-Wschodniej.
Mapa nr 17:
Pełna nazwa: Amplissimi Episcopatvs Wratislaviensis primum in suos IV Archidiaconatus deinde in Circulos Archipresbyteriales divisi Tabula Geographica : ad normam Catalogi almae Dioeceseos Silesiae iterato editi adornata, repraesentans singulas hujus Episcopatus Collegiatas, Abbatias, Praeposituras, Curatias, familiasque religiosas utriusque sexus, secundum diversa, quae profitentur, instituta. dirigente Dno Ignatio Felbigero, Can. reg. ord. S. August. Congr. Lateran. ad D.V. Sagani fideliter designata et edita ab Homannianis Heredibus Norimbergae = Carte du Diocese de Breslav, avec ses IV. Archidiaconats, subdivisés en ses Cercles Archipresbyteriales. 4 / dessinée sous la Direction du tres reverend Pere Felbiger par les Heritiers de Homann.
Autor i datowanie: Johann Ignaz Felbiger, 1724-1788
Link bezpośredni do mapy w bibliotece: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/070/2619322303/
Oznaczenia: 1 - Bockau (Buków), 2 - Ingramsdorf (Imbramowice), 3 - Würben (Wierzbna)
Johann Ignaz von Felbiger (6.01.1724 r., zm. 17 maja 1788 r.). Niemiecki reformator edukacji, pedagog, opat klasztoru augustianów w Żaganiu. Urodził się w rodzinie poczmistrza Antona Felbigera, nobilitowanego przez cesarza Karola VI. Zasłużył się dla ulepszenia nauczania w szkołach śląskich, dzięki niemu wydano tzw. Katechizmy śląskie - katechizmy w trzech seriach dla dzieci w różnym wieku, w języku niemieckim i polskim. W 1774 roku na zaproszenie cesarzowej Marii Teresy, za zgodą Fryderyka II przybył do Austrii. Otrzymał funkcję Głównego Komisarza Edukacji. Jego reforma stała się wzorem dla innych państw, np. Bawarii. Po śmierci Marii Teresy i objęciu rządów przez Józefa II popadł w niełaskę i został skierowany do Bratysławy dla administrowania szkołami węgierskimi. Opublikował "Methodenbuch für Lehrer der deutschen Schulen in d. Kaiserlich-Königlichen Erbländern" (1775). W czasie swego urzędowania wydał liczne zarządzenia, mające na celu uporządkowanie systemu szkolnictwa najpierw śląskiego, a potem austriackiego.
Mapa nr 18:
Pełna nazwa: Ducatuum Silesiae Svidnicensis et Iavraviensis Delineatio : Potentissimo ac Invictissimo, Roman: Imperatori, Semp: Avg: Leopoldo Primo. Germ: Hvngar: Bohem: Sclavon: etc. Regi, Archiduci Austriae, Duci Silesiae etc. Caesari Regi atque Domino suo Clementiss: Hanc Ducatuum in Silesia Svidnicensis et Iavraviensis Tabellam / humillima mente manuq DDD subjectissimis G v Köhler ; C. Posch sculp.
Autor i datowanie: Gottfried Köhler, 1653-1725
Link bezpośredni do mapy: https://mapy.mzk.cz/mzk03/001/028/927/2619321413/
Oznaczenia: 1 - Pitschen (Pyszczyn), 2 -Rabe (Kruków), 3 - Sasterhausen (Zastruże), 4 - Boche (Buków), 5 - Kl. Merzdorf (Marcinowiczki), 6 - Tarnau (Tarnawa), 7 - Freüdenthal (folwark Weselina), 8 - Ingramsdorf (Imbramowice), 9 - Schönfeld (Siedlimowice), 10 - Nickelsd. (Mikoszowa), 11 - Breusd. (Przyłęgów), 13 - Sarau (Żarów), 14 - Hoher Poseritz (Pożarzysko), 15 - Cunrads Walde (Mrowiny), 16 - Kallendorf (Kalno), 17 - Eckersd. (Bożanów), 18 - Golitschau (Gołaszyce), 19 - Wirben (Wierzbna)
Johann Gottfried Köhler (ur. 15.12.1745 r., zm. 19.09.1801 r.). Niemiecki astronom. W latach 1771–1776 był sekretarzem Lipskiego Towarzystwa Astronomicznego. W 1776 roku został kustoszem, a około 1785 roku dyrektorem połączonych muzeów sztuki i matematyczno-fizycznego w Dreźnie. Był wprawnym konstruktorem teleskopów, tworzył także rysunki przedstawiające widoki z powierzchni Księżyca. Jego obserwatorium w Dreźnie wyposażone było w dwa refraktory Dollonda o ogniskowej 6 i 10 stóp oraz zwierciadlany teleskop Gregory’ego o ogniskowej 8 stóp. Wyniki swoich obserwacji publikował w czasopismach "Astronomisches Jahrbuch”, "Monatliche Korrespondenz” i "Philosophical Transactions".
Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Źródła i i lustracje:
1. W. Schmidt, Pfeffel, Johann Andreas [in:] Allgemeine Deutsche Biographie (ADB), Band 25, Leipzig 1887
2. F. Behse, Die Kupferstecher Schleuen, eine alte Berliner Familie [in:] Zeitschrift des Vereins für die Geschichte Berlins, 1942, s. 73–75
3. H. Schönebaum, "Felbiger, Johann Ignaz von”, [in:] Neue Deutsche Biographie, 5 (1961), s. 65-66
4. J. Kubiček, Moravská Zemská Knihovna w Brnie, Biblioteka 7 (16), 2003, s. 207-2018
5. V. Royet, Georges Louis Le Rouge. Les jardins anglo-chinois, Paris 2004
6. R. Groß, Schönburgische Geschichte. Eine Zeittafel, Chemnitz 2005
7. G. Ernst, Die Stadt Berlin in der Druckgrafik 1570–1870, Band I, Berlin 2009
8. T. Hockey, Biographical Encyclopedia of Astronomers, New York 2014
9. https://de.wikisource.org/
10. https://en.wikipedia.org/
11. https://mapy.mzk.cz/mollova-sbirka/
12. https://pl.wikipedia.org/
13. http://saebi.isgv.de/
14. http://www.1911encyclopedia.org/
Opracowanie
Bogdan Mucha