Leon Nowakowski – były mieszkaniec Łażan, uczestnik walk w toku „Operacji berlińskiej”

W dniach od 16 kwietnia do 2 maja 1945 r., Armia Czerwona przy wsparciu Ludowego Wojska Polskiego, przeprowadziła siłami 1 i 2. Frontu Białoruskiego oraz 1. Frontu Ukraińskiego, tzw. Operację berlińską. Jej celem było zdobycie stolicy III Rzeszy, Berlina i zakończenie II wojny światowej w Europie. Do wykonania operacji przeznaczono 19 armii ogólnowojskowych, 4 pancerne, 9 samodzielnych korpusów pancernych i zmechanizowanych, 4 korpusy kawaleryjskie i 3 armie lotnicze. Dodatkowe wsparcie lotnicze zapewniały 18. Armia Lotnicza marsz. Aleksandra Gołowanowa i wojska PWO. Siły zapewnione do zdobycia Berlina były na skalę niespotykaną do tej pory na froncie wschodnim – łącznie w operacji miało wziąć udział 2,5 mln żołnierzy, 41 600 dział i moździerzy, 6250 czołgów i dział samobieżnych oraz 7500 samolotów. W tej liczbie znajdowało się 185 tys. żołnierzy dwóch armii ludowego Wojska Polskiego. Ich uzbrojenie stanowiło 3000 dział i moździerzy, 508 czołgów i dział samobieżnych oraz 320 samolotów. Bezpośrednio w szturmie i zdobyciu Berlina udział wzięły: 1. Warszawska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, 2. Pomorska Brygada Artylerii Haubic, 6. Samodzielny Warszawski Zmotoryzowany Batalion Pontonowo-Mostowy, 1. Samodzielna Brygada Moździerzy. Razem ok. 12 000 żołnierzy.

W działaniach militarnych tzw. operacji berlińskiej, udział wziął śp. Leon Nowakowski (ur. 30.01.1925, zm. 15.12.1993), były mieszkaniec Łażan. Podczas II wojny światowej żołnierz 1. Armii Wojska Polskiego w szeregach 2. Batalionu Miotaczy Ognia / 8. Pułk Piechoty / 3. Dywizja Piechoty. Uczestnik walk o przyczółek na Wiśle w Warszawie pomiędzy mostem Poniatowskiego i kolejowym, walk o Kołobrzeg, na Wale Pomorskim pod Jastrowiem, w ramach operacji berlińskiej nad Starą Odrą i Kanałem Hohenzollernów. Odznaczony: Brązowym Medalem Zasłużonym na Polu Chwały (nr legitymacji 47023, data nadania 17.02.1946 r.), radzieckim medalem Za wyzwolenie Warszawy (nr legitymacji A 126546, nadany 10.06.1946), Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk (nr legitymacji 2/N, data nadania 10.07.1946), Medalem Zwycięstwa i Wolności (nr legitymacji 84595, data nadania 10.12.1946),Odznaką Grunwaldzką (nr legitymacji 094581, data nadania 10.12.1946), Medalem za udział w walkach o Berlin (nr legitymacji 85107, data nadania 9.05.1972).

Leon Nowakowski (1925-1993)

 Tymczasowe zaświadczenie o nadaniu Medalu za Odrę Nysę i Bałtyk (zbiory rodziny Nowakowskich)

Legitymacja do Odznaki Grunwaldzkiej (zbiory rodziny Nowakowskich)

Dyplom nadania Medalu Zwycięstwa i Wolności (zbiory rodziny Nowakowskich)

 Tymczasowe zaświadczenie o nadaniu Brązowego Medalu Zasłużonym na Polu Chwały (zbiory rodziny Nowakowskich)

Brązowy Medal Zasłużonym na Polu Chwały (zdekompletowany), zbiory rodziny Nowakowskich

Medal za udział w walkach o Berlin (zbiory rodziny Nowakowskich)

Legitymacja do radzieckiego Medalu Za Wyzwolenie Warszawy (zbiory rodziny Nowakowskich)

Radziecki Medal Za wyzwolenie Warszawy (zdekompletowany), zbiory rodziny Nowakowskich

1. batalion Miotaczy Ognia, sformowany został według etatu 011/37 we wsi Michajłowka w rejonie Sum na podstawie rozkazu dowódcy 1. Armii Polskiej nr 05 z 7 maja 1944 r. jako jednostka 1. Armii Wojska Polskiego. Przysięgę żołnierze batalionu złożyli we wsi Groszówka obecnie leżącej w granicach Starej Miłosny 26 października 1944 r. Po zakończeniu szkolenia we wsi Budiaczew koło Kiwerc, Batalion wyruszył 28 lipca w kierunku Kowla i ześrodkował się we wsi Skiby, 6 km od Lubomla. 17 sierpnia przekroczył Bug, a 19 sierpnia dotarł do nowego mp. Budy Uśniackie. Podporządkowany 2. Dywizji Piechoty, 1. kompanią zajął obronę w rej. folwarku Bagno nad Warką, na przyczółku na lewym brzegu Wisły. 14 września batalion przekazał obronę oddziałom radzieckim i został przedyslokowany na kierunek warszawski. Zgrupował się w lesie w rej. Starej Miłosny, skąd częścią sił zajął obronę w ugrupowaniu 6. pułku piechoty w rej. Pelcowizny. 25 września zajął nowy odcinek między m. Ugory a Kanałem Żerańskim, gdzie do 14 października odpierał kontrataki nieprzyjaciela. Przekazany do odwodu armii, ześrodkował się we wsi Groszówka koło Miłosny Starej. Tu otrzymał pierwsze plecakowe miotacze ognia.

Radziecki miotacz ognia ROKS-3. Tego rodzaju egzemplarze znajdowały się na wyposażeniu polskich żołnierzy
z 1. Batalionu Miotaczy Ognia

Po przeszkoleniu, 27 października przemaszerował do Rud i zajął obronę w rejonie Nowodwórów i Kępy Tarchomińskiej w szykach 2. pułku piechoty. Od 13 listopada pozostawał w szykach 8 pułku piechoty. Oddział pod dowództwem Michała Titowa odegrał istotną rolę w walkach o Kołobrzeg w marcu 1945 r. W walkach o miasto wspierał częścią sił 16 pułk piechoty i 7. pułk piechoty. Po zdobyciu Kołobrzegu 18 marca uczestniczył w zaślubinach z morzem, następnie przedyslokowany został w rejon Gryfic. 7 kwietnia zajął obronę nad Zalewem Kamieńskim na odcinku Łukęcin – Wrzosowo – Rzewnowo. trzy dni później przeszedł do Parsowa. 18 kwietnia ześrodkował się w Neu Rudnitz, potem w Griinthal i Birkenwerder, gdzie ponownie zajął obronę. Tam podporządkowany został dowódcy 3. Dywizji Piechoty i wszedł w jej ugrupowanie w rejonie Kremmen. 5 maja przeszedł do Friesack i pozostawał tam do zakończenia wojny.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Żródła i ilustracje:

▪ Z. Jaśtak, Szlakiem wojsk chemicznych 1943-1945, Warszawa 1966
▪ J. Malczewski, R. Polkowski, Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 4: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych, Warszawa 1970
▪ Encyklopedia II wojny światowej nr 48: Zdobycie Berlina. ZSRR wypowiada wojnę Japonii. Oxford Educational, 2008
▪ Encyklopedia II wojny światowej nr 64 – Wielkie Bitwy: Bitwa o Berlin. Oxford Educational, 2009
▪ https://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/rok-1945/208-oddzialy-polskie-i-radzieckie
▪ https://en.topwar.ru/63565-pehotnyy-rancevyy-ognemet-roks-3.html

Opracowanie
Bogdan Mucha