Kazimierz Buczek z Zastruża - zapomniany żołnierz 27. Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej

Na cmentarzu komunalnym przy ul. Armii Krajowej w Żarowie, spoczywa wielu uczestników II wojny światowej. Wśród nich są żołnierze Kampanii Wrześniowej 1939 roku, żołnierze II Korpusu Polskiego (3. Dywizja Strzelców Karpackich) oraz innych jednostek Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, żołnierze I i II Armii Wojska Polskiego, w końcu żołnierze i partyzancji organizacji i formacji konspiracyjnych, takich jak Bataliony Chłopskie oraz Armia Krajowa. Jednym za zapomnianych bohaterów jest bez wątpienia śp. Kazimierz Buczek pseud. „Łoś”, urodzony 5 maja 1922 r. – były mieszkaniec Zastruża. Podczas II wojny światowej, żołnierz I batalionu 50. pułku piechoty „Sokół” w składzie 27. Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej. Uczestnik walk z UPA oraz ciężkich walk stoczonych z niemiecką 5. Dywizją Pancerną SS „Wiking” oraz 214 Dywizją Piechoty w rejonie Sztunia, Czmykosu, Staweczek i Pustynki w 1944 roku. Po wojnie członek Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Pamiątkową Odznaką 27. Wołyńskiej Dywizji AK, Pamiątkowym Medalem 27. Wołyńskiej Dywizji Ak. Zmarł 11 lipca 1993 roku.

Śp. Kazimierz Buczek (1922-1993)

Legitymacja członkowska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (zbiory rodziny śp. K. Buczka)

Pamiątkowa Odznaka 27. Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej (zbiory rodziny śp. K. Buczka)

 Pamiątkowy medal 27. Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej (zbiory rodziny śp. K. Buczka)

Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 (zbiory rodziny śp. K. Buczka)

Grób śp. Kazimierza Buczka na cmentarzu komunalnym w Żarowie, fot. B. Mucha

W związku z mordami na Wołyniu (tzw. Rzeź wołyńska) tamtejszy Komendant Okręgu Wołyńskiego Armii Krajowej, płk. Kazimierz Bąbiński pseud. „Luboń”, w dniu 20 lipca 1943 roku, wydał rozkaz powołania oddziałów partyzanckich, które miały chronić polską ludność przed UPA. Powstało 9 oddziałów: „Bomby”, „Drzazgi”, „Gzymsa”, „Jastrzębia”, „Korda”, „Piotrusia”, „Ryszarda”, „Sokoła” i „Strzemienia” liczących łącznie około 1200 żołnierzy. Drugą siłę stanowiły oddziały samoobrony w liczbie około 3600 ludzi stacjonujące w około stu placówkach.

W związku z przekroczeniem przez jednostki Armii Czerwonej dawnej granicy ZSRR i Polski w dniu 4 stycznia 1945 roku, dowództwo Okręgu AK Wołyń zdecydowało się przystąpić do realizacji planu „Burza”. Nastąpiła mobilizacja wołyńskich oddziałów AK. Żołnierze mieli przystąpić do realizacji planu „Burza”, czyli wzmożonej akcji dywersyjnej przeciwko Niemcom we współdziałaniu z Armią Czerwoną. Ich celem było opanowanie terenu i odtworzenie na nim legalnych ośrodków władzy polskiej, tak by można było wystąpić w roli suwerennego gospodarza. Realizacja planu „Burza” rozpoczęła się na Wołyniu 15 stycznia 1944 r. W tym dniu ogłoszono mobilizację Sił Okręgu. Koncentracja objęła ponad 6 tysięcy żołnierzy. 28 stycznia 1944 r. na odprawie oficerów sztabu w miejscowości Suszybaba na Wołyniu powołano 27. Wołyńską Dywizją Piechoty AK. Była największa polska jednostka partyzancka podczas II wojny światowej. Jej żołnierze mieli za zadanie chronić polską ludność przed eksterminacją ze strony Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz wziąć udział w wyzwalaniu Wołynia. Przez pół roku stoczyli około 60 bitew.

Już w styczniu i lutym doszło do walk z Niemcami m.in. w pobliżu Rakowca, w Zasmykach i osadzie Karczunek. We współdziałaniu z Armią Czerwoną, w dniu 20 marca 1944 roku zdobyto miejscowość Turzysk. W dalszej kolejności przeprowadzono atak na miejscowość i stację kolejową Turopin oraz most kolejowy na Turii (24 marca), co spowodowało przerwanie połączenia kolejowego Kowla z Włódzimierzem Wołyńskim. Następnie oddziały 27. Dywizji brały udział w walkach o Kowel, natomiast w maju i czerwcu jej pododdziały przekroczyły rzekę Bug. W lipcu 27. Dywizja wzięła udział w akcji „Burza” na Lubelszczyźnie. Partyzanci zajęli m.in. Kamionkę, Lubartów i Michów. Następnie wspólnie z korpusem sowieckim miało nastąpić natarcie w kierunku Warszawy. Pomimo ustalenia zasad współdziałania, a także respektowania zwierzchnictwa nad dywizją przez władze w Warszawie i Londynie, w dniu 25 lipca 1944 roku, na spotkaniu oficerów dywizji ze stroną sowiecką w Skrobowie, zażądano od Polaków złożenia broni, a 27. Dywizja została siłą rozformowana. Część jej żołnierzy Sowieci rozstrzelali lub wywieźli do łagrów. 26 lipca 1944 r. na rozkaz płk. Jana Kotowicza „Twardego”, ostatniego dowódcy 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, nastąpiło rozwiązanie jednostki pod Starym Tartakiem. Dywizja pozostała ważnym symbolem bohaterstwa tych, którzy walczyli o przetrwanie polskiej społeczności w trudnych czasach wojny. Jej historia przypomina o dramatycznych wydarzeniach, które miały miejsce na Wołyniu, jednocześnie ukazując determinację Polaków do obrony własnego narodu w najtrudniejszych czasach.

Wspomniany wyżej I batalion 50. pułku piechoty „Sokół” w składzie 27. Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej (kowelskie Zgrupowanie „Gromada”) pod dowództwem porucznika Michała Fijałka, brał udział w walkach z Niemcami pod Sztuniem w dniach 2-4 kwietnia 1944 roku. Koncentryczny atak Polaków spowodował wycofanie się nieprzyjaciela w kierunku Lubomla. Straty Niemców: 52 zabitych. Zdobyto 7 karabinów maszynowych, 4 moździerze, 60 karabinów, 26 wozów taborowych z amunicją i sprzętem wojskowym oraz l kuchnię polową. Dalsze walki o utrzymanie Sztunia, Czmykosu, Staweczek i Pustynki trwały do 10 kwietnia 1944 roku. Niemcy wprowadzili do walki oddziały 5. Dywizjii Pancernej SS „Wiking” oraz 214 Dywizji Piechoty. Do 21 kwietnia trwały walki wające na celu wyrwanie się z okrążenia, podczas których I batalion 50. pułku piechoty „Sokół”, pełnił funkcję oddziału uderzeniowego w straży przedniej. Podczas Akcji „Burza” na Lubelszczyźnie, batalion I/50 pp „Sokoła” zajął Koniaków i Kozłówkę.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Żródła:
• M. Fijałka, 27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej, Warszawa 1987
• J. Turowski, Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK., Warszawa 1990
• https://27wdpak.btx.pl/
• https://ipn.gov.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha