Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Historia techniki II wojny światowej: Volkswagen na froncie

Drukuj
Utworzono: sobota, 08, sierpień 2015

Historia koncernu Volkswagen rozpoczęła się w 1931 roku, kiedy firma Zündapp zwróciła się do Ferdinanda Porsche o przygotowanie projektu taniego samochodu. Ukryto go pod nazwą Type 12. Rozwinięciem tego projektu była współpraca z firmą NSU, która zaowocowała prototypem Type 32. W 1933 roku F. Porsche poznał Adolfa Hitlera, który zażyczył sobie, by Porsche stał się nadwornym konstruktorem ówczesnych Niemiec. 17 kwietnia 1934 roku Ferdinand Porsche zaprezentował niemieckiemu rządowi projekt samochodu – legendarnego Garbusa. Była to odpowiedź na oczekiwania Hitlera, który domagał się taniego, rodzinnego samochodu. W zamyśle, Hitler chciał odciążyć kolej, która była z roku na rok coraz bardziej niewydolna. Po wielu zbudowanych prototypowych modelach (konkretnie było ich 9) zatwierdzono w 1938 roku do produkcji seryjnej w przyszłej fabryce VolkswagenWerk GmbHprojekt „Porsche typ 60”. O prawdziwości tych zapowiedzi miała świadczyć oficjalna uroczystość państwowa, jaka odbyła się 26 maja 1938 roku w Fallersleben (Dolna Saksonia). Wtedy to położono kamień węgielny pod budowę przyszłej fabryki KdF-wagena (Kraft durch Freude-wagen), a Adolf Hitler ochrzcił pojazd tytułem: „niemiecki samochód ludowy”. Oficjalna produkcja KdF-wagena (późniejszego Volkswagena) w wersji cywilnej („garbusa”) rozpoczęła się 11 lipca 1941 roku i zakończyła 7 sierpnia 1944 roku. Zakłady wykorzystywały robotników przymusowych i więźniów obozów, w tym Arbeitsdorf. Łącznie w różnych wersjach nadwoziowych (kabriolet, sedan i kabrio-limuzyna) zakłady KdF-wagen Stadt wyprodukowały 630 sztuk. Pozostałe odmiany KdF-wagena (Schwimmwagen typ 166 – amfibia, Kubelwagen typ 82 – łazik terenowy, oraz wojskowy „garbus” typ 92, 82E i w wersji z napędem 4x4 jako typ 87) były przeznaczone dla armii niemieckiej. Ale cywilne KdF-wageny z lat 1941-1944 po II wojnie światowej uznano za prototypy, pomimo że niczym nie różniły się od pierwszych powojennych Volkswagenów „garbusów” produkowanych do 1949 roku. Powojenna produkcja ruszyła we wrześniu 1945 roku na potrzeby armii brytyjskiej, choć pierwotnie fabrykę w pobliżu Fallersleben przeznaczono do likwidacji. Wtedy też doszło do oficjalnego powstania marki Volkswagen.

 

 

Kdf typ 82 "Kübelwagen"

Od połowy lat 20-tych XX wieku armia niemiecka poszukiwała lekkiego samochodu osobowego o podwyższonych możliwościach poruszania się w terenie. Według przyjętych założeń miały one mieć standardowe podwozia 4x2 i całkowicie otwarte nadwozia. Dla ochrony przed złymi warunkami atmosferycznymi miały być wyposażone w składany brezentowy dach i zwijane brezentowe osłony w miejscu drzwiczek. Pojazdy te miały mieć prześwit podwyższony poprzez montowanie większych kół, a także wzmocnione resory, przebudowane układy wydechowe i hamulce. Bezpieczeństwo załogi samochodu podczas jazdy terenowej miały podnosić specjalnie ukształtowane kubełkowe siedzenia. Dawały one dodatkowe oparcie boczne, zabezpieczające przed wypadnięciem z pojazdu. Początkowo z powodu takich siedzeń lekkie terenowe pojazdy osobowe były nazywane przez żołnierzy Kübelsitze. Później - Kübelsitzwagen. Ostatecznie przyjęła się skrócona nazwa - Kübelwagen. Z czasem nazwa ta stała się tradycyjnym określeniem niemieckich dwuosiowych pojazdów terenowych z odkrytym nadwoziem nawet wtedy, kiedy przestały być wyposażane w charakterystyczne siedzenia. Armia niemiecka (Reichswehra, a później Wehrmacht) używała pojazdów tego typu wielu różnych marek. Często były to "uterenowione" cywilne samochody osobowe. Pierwsze rozmowy na temat wojskowej wersji Volkswagena miały miejsce już w 1934 roku. Miał to być pojazd przystosowany do przewozu trzech żołnierzy oraz lekkiego karabinu maszynowego wraz z amunicją. Ideę tę jednak zarzucono. Do koncepcji powrócono 14 stycznia 1938 roku. Biorący udział w testach "garbusa" SS-Hauptsturmführer A. Liese przedstawił Urzędowi Uzbrojenia Wojsk Lądowych koncepcję wojskowego wykorzystania tego samochodu. Propozycja została przyjęta i już 3 listopada 1938 roku nastąpiła prezentacja pierwszego prototypu nowego pojazdu noszącego oznaczenie VW typ 62. Miał on odkryte stalowe opływowe nadwozie. Nie miał drzwiczek, a przednia szyba nie była składana. Bardzo przypominał "garbusa". Jeszcze w tym samym miesiącu rozpoczęły się próby na poligonie w Münsingen. Wykazały one przede wszystkim potrzebę opracowania odmiany 4x4 (tzn. z napędem na wszystkie koła). Zostało to jednak zbagatelizowane przez konstruktorów. Przyjęto koncepcję niewprowadzania zmian w konstrukcji podwozia pierwowzoru. Później okazało się, że był to największy błąd projektantów pojazdu. Na początku 1939 roku VW typ 62 otrzymał nowe nadwozie. Różniło się ono od seryjnego drobnymi szczegółami. Zbudowane było z cienkich blach stalowych usztywnionych podłużnymi wytłoczeniami. Miało czworo drzwiczek, składaną przednią szybę i brezentowy dach. Ta wersja została pokazana publicznie podczas salonu motoryzacyjnego w Wiedniu w 1939. Po dalszych testach (w tym bojowym użyciu prototypu w Polsce) Urząd Uzbrojenia Wojsk Lądowych zażądał zmian poprawiających własności terenowe samochodu. Nowa wersja była gotowa w grudniu 1939. Miała ona powiększony prześwit oraz zmienione przełożenia skrzyni biegów. Zamontowano też pomocniczą przekładnię na tylnej osi. Pojazd był napędzany 4-cylindrowym silnikiem pochodzącym z samochodu cywilnego. Nosił oznaczenie VW typ 82. Podjęto decyzję o przyjęciu go do produkcji seryjnej. Podjęto też decyzję, że będzie on standardowym lekkim samochodem armii. Seryjną produkcję pojazdu noszącego oficjalne oznaczenie le. gl. Pkw-Kl Typ 82, rozpoczęto wiosną 1940 roku. Pierwszych 25 egzemplarzy zostało zbudowane jeszcze w Stuttgarcie. W maju produkcję przeniesiono do zakładów w KdF Stadt (Wolfsburg). W maju zmontowano 100 egzemplarzy, w czerwcu 200, a w lipcu 275. Do grudnia 1940 powstał pierwszy 1000 egzemplarzy. Produkowano cztery podstawowe wersje:

czteromiejscowy samochód terenowy Kfz. 1. Wyprodukowano 37320 sztuk
czteromiejscowy pojazd obserwacyjny Kfz. 3. Wyprodukowano 7545 sztuk
trzymiejscowy, lekki pojazd łączności Kfz. 2. Wyprodukowano 3326 sztuk
dwumiejscowy pojazd warsztatowy Kfz. 2/4. Wyprodukowano 273 sztuki

W trakcie produkcji pojazdy były stale modyfikowane. Modyfikacje wg numeru podwozia, od którego zostały wprowadzone:

1501 - sprzęgło z dwiema sprężynami dociskowymi (w miejsce jednej)
4402 - stacyjka z kluczykiem
5000 - dłuższy i wzmocniony tylny zderzak
6803 - osłona przekładni
8500 - nowy typ podnośnika i specjalny otwór w podłużnicy
9001 - płyta stalowa chroniąca silnik od spodu
9501 - wydech z boku silnika i ogrzewanie kabiny
11280 - nowe śruby mocujące tylne koła
14001 - nowy, większy filtr paliwa
15371 - wzmocnienia przednich i tylnych haków holowniczych. Nowe położenie stacyjki
15518 - zbiorniczek paliwa do rozruchu silnika
15656 - rezygnacja z instalowania kierunkowskazów
17001 - rezygnacja z instalowania rozrusznika
20292 - większy silnik o pojemności 1131 cm³ i mocy 25 KM. Dotychczas stosowano silnik o pojemności 985 cm³ i mocy 23,5 KM
25001 - mniejsza tablica wskaźników
29001 - nowa maska silnika z mniejszymi szczelinami wentylacyjnymi
32624 - nowy filtr powietrza

Prototypowe pojazdy Kdf typ 62 zostały sprawdzone w warunkach bojowych w czasie agresji na Polskę w 1939 roku. Seryjne samochody Kdf typ 82 zostały użyte w trakcie walk we Francji. Pierwsze większe dostawy do jednostek liniowych nastąpiły w połowie 1940. Od tego czasu Kübelwagen stał się jednym z podstawowych pojazdów armii niemieckiej. Używany był we wszystkich rodzajach wojsk, na wszystkich frontach wojny.

Dane techniczne: silnik: chłodzony powietrzem, 4-cylindrowy gaźnikowy "bokser" B4 o pojemności skokowej 985 cm³/1131 cm³ i mocy – 17,0 KW przy 3300 obr./min (985 cm³) lub 18,4 KW przy 3300 obr./min (1130 cm³), transmisja: mechaniczna, zbiornik paliwa: 30 litrów, wymiary: 3740/1600/1111-1650 mm (długość/szerokość/wysokość), rozstaw osi: 2400 mm, rozstaw kół: przód:1356 mm, tył: 1360 mm, prześwit: 290 mm, masa: własna – 725 kg, całkowita – 1175 kg, prędkość: 80 km/h, zużycie paliwa: 8 l/100 km, zasięg: 450 km, pokonywanie przeszkód: brody – 45 cm, kąt podjazdu: na drodze – 45%, w terenie – 40%

 

Kdf typ 166 "Schwimmwagen"

Produkowany seryjnie od 1940 roku lekki samochód terenowy Kdf typ 82 Kübelwagen okazał się doskonałym pojazdem wojskowym. Jedynymi jego wadami był brak napędu na wszystkie koła oraz brak możliwości pływania. W związku z tym Urząd Uzbrojenia Wojsk Lądowych złożył w biurze konstrukcyjnym Ferdynanda Porsche zamówienie na projekt amfibii. Było to związane z dużym zapotrzebowaniem wojska na takie pojazdy. Miały się one znaleźć na wyposażeniu oddziałów saperskich. Prace rozpoczęły się 1 lipca 1940 roku. Postanowiono, że nowy pojazd będzie zarówno amfibią, jak i skutecznym samochodem terenowym. Z tego powodu został on wyposażony w wodoszczelne nadwozie, napęd na cztery koła oraz dodatkową skrzynię przekładniową do jazdy terenowej. Projekt był gotów już 5 lipca 1940 roku. Podpisano wtedy kontrakt na budowę trzech prototypów noszących oznaczenie Kdf Typ 128 (tzw. długa amfibia). Były one gotowe 1 listopada 1940 roku. Nowe pojazdy bardzo jeszcze zewnętrznie przypominały Kdf typ 82. Zostały one poddane wszechstronnym próbom w różnych warunkach drogowych. W wyniku testów zakończonych na wiosnę 1941 roku wprowadzono nieznaczne modyfikacje. Ogółem wyprodukowano 30 pojazdów Kdf typ 128. Nosiły oficjalne oznaczenie Pkw.-K2. W większości zostały przekazane Wehrmachtowi, pozostałe posłużyły do dalszych badań. W trakcie prac nad amfibią Typ 128, skonstruowano następujące jej odmiany: Typ 129 – amfibia z kadłubem wypełnionym materiałem wybuchowym. Miała ona służyć do niszczenia umocnień. Nie podjęto jej produkcji oraz Typ 138 – amfibia ze wzmocnionym kadłubem. Nie produkowana. Przeprowadzone próby wykazały, że Kdf typ 128 jest zbyt niestabilny i ma ograniczone możliwości jazdy w terenie. Wady te postanowiono zlikwidować poprzez zmniejszenie rozstawu osi i skrócenie kadłuba. Projekt nowego pojazdu został ukończony w kwietniu 1941. W jego powstaniu, dużą rolę odegrało dowództwo Waffen-SS, które poszukiwało nowych pojazdów dla swoich oddziałów rozpoznawczych. W sierpniu 1941 rozpoczęły się intensywne próby terenowe samochodu oznaczonego jako Kdf typ 166 (le. Pkw.-K2s). Po zakończeniu prób pojazd został skierowany do produkcji seryjnej. Pierwsze 100 samochodów zmontowano do 6 czerwca 1942 roku . Do końca roku zbudowano dalsze 511 egzemplarzy. Produkcja była kontynuowana do 1944 roku. Została przerwana z powodu ciężkich nalotów bombowych na Wolfsburg. W tym czasie zbudowano 14276 egzemplarzy Schwimmwagenów.

Dane techniczne: silnik: gaźnikowy, chłodzony powietrzem o pojemności skokowej 1131 cm³ i mocy 25 KM, transmisja: mechaniczna, pojemność zbiornika paliwa: 42 litry, wymiary: 3825/1480/1080 mm (długość/szerokość/wysokość), prześwit: 290 mm, masa: własna – 927 kg, całkowita – 1362 kg, prędkość: na lądzie – 80 km/h, na wodzie – 10 km/h, zasięg: 520 km

 

Kdf typ 82E "Käfer"

Była to wojskowa wersja samochodu osobowego Volkswagen Garbus. W latach 30-tych opracowano kompaktowy samochód cywilny - Volkswagen Garbus. Podjęto, także pracę nad wersją wojskową. Prototyp nowego pojazdu oznaczono – VW typ 62. W tym pojeździe zastosowano nowe, odkryte nadwozie. Po przeprowadzeniu testów i wprowadzeniu niezbędnych zmian w roku 1940 wprowadzono na wyposażenie Wehrmachtu samochód Kdf typ 82 Kübelwagen. W roku 1941 wprowadzono kolejny pojazd wojskowy oparty na Garbusie – Kdf typ 82E (wersja dla Wehrmachtu oraz wersja specjalna Typ 92 dla SS, różniący się uchwytami na broń), popularnie nazywany Käfer (pol. chrząszcz). Samochód ten w przeciwieństwie do Kübelwagena posiadał nadwozie z samochodu Garbus. W wersji Typ 87, zastosowano napęd 4x4 oraz większe opony terenowe, co miało polepszyć zdolności terenowe pojazdu. W latach 1941-1945 wyprodukowano 564 egzemplarze

Dane techniczne (Typ 87): silnik: chłodzony powietrzem, gaźnikowy VW/4 Bokser, o pojemności skokowej 1131 cm³ i mocy 25 KM przy 3300 obr./min, transmisja: kołowa 4x4, pojemność zbiornika paliwa: 30 litrów, wymiary: 4060/1570/1640 mm (długość/szerokość/wysokość), masa: własna – 755 kg, prędkość maksymalna: 80 km/h, zasięg: 420 km

 

Źródła i ilustracje:
https://commons.wikimedia.org/
https://pl.wikipedia.org/wiki/
http://www.4wdco.com/
http://www.fahrzeuge-der-wehrmacht.de/
http://www.schwimmwagen.co.uk/
http://www.tankmodel.com/

Opracowanie
Bogdan Mucha