Kapsuła czasu z kaplicy w Żarowie i jej zawartość

Na tą chwilę czekaliśmy niecierpliwie ponad dwa tygodnie. W piątkowe przedpołudnie 28 października 2016 roku w Archiwum Państwowym we Wrocławiu otworzona została miedziana tuba, którą znaleziono uprzednio podczas remontu pokrycia dachowego kaplicy cmentarnej w Żarowie. Podczas otwierania znaleziska obecni byli: burmistrz Żarowa Leszek Michalak, przewodniczący Rady Miejskiej Andrzej Konieczny, radna Barbara Zatoń, radni Mieczysław Myrta i Tadeusz Reruch, specjalista d/s zbiorów muzealnych archeolog Bogdan Mucha, przedstawiciel żarowskiego Stowarzyszenia "Labiryntarium" Maciej Wabik, a także pracownicy Archiwum Państwowego, na czele z dyrektorem placówki dr Januszem Gołaszewskim. Metalowa tuba o wymiarach 20 cm długości, 6,7 cm średnicy i wadze 0,467 kg, przecięta została specjalnym narzędziem i otworzona zgodnie z procedurami obowiązującymi przy tego typu znaleziskach. Wewnątrz szczelnie zamkniętego 113 lat temu pojemnika znajdował się swego rodzaju rulon złożony z dwóch grubszych papierowych otulin, skrywających spisany odręcznie dokument z 5 sierpnia 1903 roku. Tłumaczenie niniejszego dokumentu publikujemy poniżej. Niestety w myśl przepisów zawartych w Ustawie z dnia 14 lipca 1983 roku o Narodowym Zasobie Archiwalnym i Archiwach, wydobyty w metalowego pojemnika dokument zasilił na stałe zbiory Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Nam pozostała metalowa tuba, papierowa otulina oraz doskonale przygotowana kopia dokumentu w najwyższej rozdzielczości. Zarówno pojemnik oraz kopię dokumentu z jego tłumaczeniem już niebawem będzie można oglądać na wystawie w Żarowskiej Izbie Historycznej. Warto przy tym dodać następujące przemyślenia. Podczas ukończenia budowy żarowskiej kaplicy cmentarnej, które miało miejsce 113 lat temu dawni Żarowianie skrupulatnie zadbali o to, aby papierowy dokument przetrwał w nienaruszonym stanie dla przyszłych mieszkańców. Tubę wykonano z grubej blachy miedzianej i solidnie zalutowano. Osoby, które wymieniono w dokumencie nie przypuszczały, że ponad wiek później, czytający owe słowa, będą obywatelami innego państwa, innej narodowości, ale nadal mieszkańcami tego samego miasta – Żarowa, dawnego Saarau. Pozostawiony dla potomnych dokument składa się z czterech stron przypominających wyrwaną ze środka zeszytu kartkę. Zapisano jedynie stronę pierwszą, pozostawiając pustymi trzy kolejne. Czy właśnie to puste miejsce pozostawiono celowo ku temu, aby podczas przyszłych remontów kaplicy i odkryciu dokumentu, przyszli mieszkańcy mogli ów papier uzupełnić własną treścią ? Wydaje się to bardzo prawdopodobnym i daje dużo do myślenia przed ponownym, współczesnym wypełnieniem "kapsuły czasu", które będzie miało miejsce po ukończeniu remontu kaplicy. Może warto właśnie podtrzymać tradycję i zapełnić kolejną stronę kopii dokumentu informacją o przebiegu współczesnych prac i dokonanym znalezisku, wzbogaconym o materiał fotograficzny w tradycyjnej papierowej formie.

Tekst oryginalny w języku niemieckim

Der im April d. J. neu angelegte Friedhof, dessen Grundfläche der von der Gemeinde Saarau angekauften Besitzung des früheren Stellenbesitzers Hielscher entnommen ist, wurde mit einer Begräbnis-Halle ausgestattet, deren Baukosten einschließlich der Anlagen im Friedhof sich auf ca 30 000 Mark stellen. Erbaut wurde die Begräbnis-Halle von den hiesigen Baumeistern Hugo Walter und Caspar Schmitz. Der Friedhof soll die sowohl im Gemeinde- wie Gutsbezirk Saarau Verstorbenen aufnehmen, wofür der Gutsbezirk 10 Prozent der Anlage und Bau-Kosten zu tragen hat.

Der Gemeinde-Vorstand bilden gegenwärtig die Herren A. Postler als Vorsteher, Baumeister Caspar Schmitz und Apotheker Max Abel als Schöffen.

Gemeinde-Verordnete sind derzeit die Herren:
Director F. Gillich, Kaufmann Gust. Paetzold, Sattlermstr. A. Menzel, Baumeister H. Walter, Ingenieur E. Faber, Böttchermstr. J. Letzner, Schuchmachermstr. H. Köhler, Prokurist R. Mandel und bis1-ten Juli a.c. Fabrikbesitzer H. Langer.

Möge der schöne Bau und die Friedhofs-Anlage späteren Geschlechten ein Zeugnis sein von dem Bürgersinn und der Opferfreudigkeit der jetzt amtirenden Gemeindebehörden sowie der Gemeindemitglieder von Saarau und möchte Saarau – dessen Einwohnerzahl derzeit 2720 Seelen beträgt – sich weiterhin kräftig entwickeln.

Saarau am 5-ten August 1903.
A. Postler

TŁUMACZENIE

Nowo powstały w kwietniu tego roku cmentarz na terenie zakupionym przez Gminę Żarów od poprzedniego właściciela Hielschera został wyposażony w dom pogrzebowy, którego koszty budowy włącznie z założeniem cmentarza wynoszą ok. 30 000 marek. Dom pogrzebowy został wybudowany przez miejscowych mistrzów budowlanych Hugo Waltera i Caspara Schmitza. Cmentarz powinien być przeznaczony zarówno dla zmarłych z terenu gminy jak i z obszaru dworskiego, w zamian za co obszar dworski poniósł 10 procent kosztów założenia cmentarza i budowy.

Zarząd Gminy tworzą obecnie panowie A. Postler jako naczelnik, mistrz budowlany Caspar Schmitz i aptekarz Max Abel jako ławnicy.

Przedstawicielami Gminy są panowie:
dyrektor F. Gillich, kupiec Gustav Paetzold, mistrz rymarski A. Menzel, mistrz budowlany H. Walter, inżynier E. Faber, mistrz bednarski J. Letzner, mistrz szewski H. Köhler, prokurent R. Mandel i do 1 lipca bieżącego roku właściciel fabryki H. Langer.

Niech ta piękna budowla wraz z cmentarzem będzie dla przyszłych pokoleń świadectwem ducha obywatelskiego i ofiarności urzędujących obecnie władz lokalnych, jak również członków gminy Żarów i niech Żarów, którego liczba mieszkańców wynosi obecnie 2720 dusz, nadal mocno się rozwija.

Saarau, 5 sierpnia 1903
A. Postler

Uwagi:
1. Begräbnis-Halle - dom pogrzebowy, dosłownie sala pogrzebowa.
2. Prokurent R. Mandel – zięć Antona Schuberta, mistrz murarski i ciesielski, którego zdjęcie umieszczono w "kapsule czasu" na budynku obecnego Banku Spółdzielczego w Żarowie (odkryta w 2006 r.).
3. Żarów – wówczas Saarau.
4. Na pieczęci: Gemeinde Saarau Kreis Schweidnitz – Gmina Żarów powiat Świdnica, przy czym Gmina rozumiana wyłącznie jako Saarau, bez okolicznych wsi, które tworzyły odrębne gminy.

Składamy podziękowania za pomoc w tłumaczeniu tekstu dla pana Zbigniewa Malickiego

Opracowanie
Bogdan Mucha