Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Zastępcze pieniądze dominialne i obozowe von Kulmizów

Drukuj
Utworzono: sobota, 27, czerwiec 2015

Określenie pieniądz zastępczy, odnosi się do znaków pieniężnych, które wydawane były przez wystawców innych, niż instytucje państwowe lub banki upoważnione do emisji oficjalnego pieniądza. Znaki te miały na celu doraźne zapobieżenie brakom środków płatniczych lub pewnych jego nominałów w obiegu, przy czym nie ma znaczenia, czy emisja pieniądza zastępczego odbywa się z zachowaniem wymaganych procedur, czy też nie. Na gruncie teorii, pieniądz zastępczy spełniał głównie funkcję środka cyrkulacji (środka wymiany) w zakresie ściśle określonym terytorialnie i czasowo. W mniejszym stopniu pełnił też funkcję środka płatniczego (regulacji zobowiązań) i to tylko fakultatywnie. Nie spełniał natomiast funkcji miernika wartości (jednostki obrachunkowej) ani środka tezauryzacji (przechowywania bogactwa). Sporadycznie w tej ostatniej funkcji występowały tzw. bony stałowartościowe, które nie podlegały inflacji w warunkach gwałtownych spadków wartości oficjalnej waluty. Pieniądz zastępczy pojawiał się na ogół w okresach wojen, wybuchu ruchów społecznych albo kryzysów gospodarczych. Wydawany bywał zarówno z zachowaniem formalnych zezwoleń władz, jak i nieoficjalnie. Często miał pewien ściśle określony termin ważności. Jego emitentami bywała administracja cywilna lub wojskowa, władze lokalne różnych szczebli, miejskie banki, dyrekcje kolei, różne firmy prywatne lub spółdzielnie. Przykładem może tu być np. pieniądz obozowy, pieniądz kolejowy, pieniądz pańszczyźniany czy pieniądz miejski. W Europie pieniądz zastępczy pojawiał się począwszy od XVI w. w formie monet, a od XVIII w. w postaci bonów. Nieco wcześniej występowała w obiegu pewna jego forma – tzw. pieniądz w oblężeniu miasta, który bywał bity w twierdzach, aby umożliwić wypłatę żołdu broniącej się załodze. Znanych jest wiele przypadków wydawania zastępczego pieniądza, m.in. na Śląsku w okresie wojen napoleońskich i w okresie Wiosny Ludów. W największej ilości pojawił się w Niemczech i Austrii w latach 1914-1924 – tak zwany Notgeld drukowany w związku z wydarzeniami I wojny światowej. Zawirowania ekonomiczne wywołały wówczas pojawienie się pieniądza zastępczego na mniejszą skalę w każdym z krajów europejskich z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, którą jako jedyną ominęły zakłócenia w obiegu środków płatniczych. Ponownie, choć w dużo mniejszej ilości, pieniądz zastępczy był używany w okresie wielkiego kryzysu lat 1929-1933. Na ziemiach polskich zastępcze pieniądze kursowały w czasie II wojny światowej, a także na krótko w niektórych miastach tuż po wyzwoleniu.

Czytaj więcej: Zastępcze pieniądze dominialne i obozowe von Kulmizów

Silingowie w okolicy Żarowa - osady i skarby germańskich wojowników

Drukuj
Utworzono: wtorek, 23, czerwiec 2015

W I wieku n.e. na dzisiejsze ziemie polskie, nastąpiła inwazja plemion germańskich Wandalów (Silingowie, Hasdingowie), Burgundów i innych, przybyłych z Europy Północnej (Jutlandia, Meklemburgia, Rugia, Bornholm). Ci pierwsi weszli następnie w skład związku plemiennego Lugiów, pozostających pod silnym wpływem celtyckim. Okres dominacji Wandalów w południowej i środkowej Polsce trwał do około IV wieku i związany jest z archeologiczną kulturą przeworską. W międzyczasie ze Skandynawii (Västergötland, Östergötland, Gotlandia) przybyli w I wieku n.e. germańscy Goci i Gepidzi, którzy osiedlili się na Pomorzu Gdańskim, gdzie pozostawali około 150 lat. Stworzyli oni archeologiczną kulturę wielbarską. Goci rozszerzyli swe siedziby na Kujawy, Wielkopolskę i Mazowsze, a następnie rozpoczęli wędrówkę wzdłuż Wisły i Bugu na południowy wschód w kierunku Morza Czarnego, docierając na Krym. Gepidzi później ruszyli na południe, zajęli tereny nad Cisą, po czym opanowali Kotlinę Panońską i Transylwanię. Cała Europa Środkowa znajdowała się wówczas ponadto pod znacznymi wpływami kulturowymi i cywilizacyjnymi wielkiego śródziemnomorskiego cesarstwa rzymskiego, stąd właśnie pochodzi termin okres wpływów rzymskich datowany na lata 0/20 – ok. 310-450 n.e. (dzielony na fazy w datowaniu archeologicznym: B1, B2, C1, C2, C3/D, D – zwany "okresem wędrówek ludów"). W tym właśnie czasie zasiedlenia południowej części Dolnego Śląska dokonały plemiona germańskie. Na ponad 1000 lat przed tym jak założone zostały pierwsze miejscowości dzisiejszej gminy Żarów, istniały tutaj osady zamieszkane przez germańską ludność, która utożsamiana jest, ze wspomnianym już wcześniej plemieniem Silingów. Pod względem terytorialnym i chronologicznym osadnictwo to odpowiada archeologicznej tzw. kulturze przeworskiej. Osady tej kultury (germańskich Silingów) znajdowały się w granicach lub w pobliżu kilku dzisiejszych miejscowości gminy Żarów. Najstarsza z nich zlokalizowana w pobliżu Przyłęgowa, datowana jest na fazy B2-C1 okresu wpływów rzymskich czyli na lata ok. 70-260 n.e. Trzy pozostałe funkcjonowały w latach ok. 260-310 n.e. (faza C2), oraz w latach ok. 310-450 n.e. (faza C3/D). Inne osady kultury przeworskiej zlokalizowane były w obrębie Krukowa (1 osada), Mielęcina (2 osady w tym jedna z fazy młodszej C1-C2 – 150-320 n.e.) i Wierzbnej (1 osada z okresu późnego C3/D - 310-450 n.e). Inne ślady osadnictwa kultury przeworskiej (gł. fragmenty ceramiki) odnaleziono w pobliżu: Łażan (1 obszar), Marcinowiczek (1 obszar – okres późny C3/D - 310-450 n.e), Przyłęgowa (1 obszar) oraz w Wierzbnej (1 obszar – okres późny C3/D - 310-450 n.e). Czym była kultura przeworska oraz kim byli Silingowie, zamieszkujący okolice Żarowa ponad 1500 lat temu ?

Czytaj więcej: Silingowie w okolicy Żarowa - osady i skarby germańskich wojowników

Kilka słów o katastrofie kolejowej z 15 marca 1877 roku między Imbramowicami i Mietkowem

Drukuj
Utworzono: wtorek, 09, czerwiec 2015

W marcu 1837 roku z inicjatywy wrocławskiego kupca Gustava Heinricha von Ruffera powstał komitet budowy linii kolejowej z Wrocławia do Wałbrzycha. Prace ziemne przy budowie odcinka Wrocław Świebodzki – Świebodzice rozpoczęte zostały 21 kwietnia 1842 roku. W trakcie robót w okolicy malutkiego wówczas Żarowa odkryte zostały złoża węgla brunatnego, kaolinu oraz pirytów. Od tego czasu rozpoczyna się dynamiczny rozwój tej osady, budowa fabryk i powstanie przemysłu, którego ojcem chrzestnym był Carl Friedrich von Kulmiz (wówczas właściciel firmy budowlanej, zaangażowanej przy budowie omawianej linii kolejowej). Decyzja o budowie żelaznego szlaku pomiędzy ówczesnym Breslau a Freiburgiem, wymuszona została wzrostem zapotrzebowania na węgiel oraz trudnościami w transporcie tego surowca na większe odległości. Prace przy budowie linii trwały ponad półtora roku, a zaangażowanych w nie było ponad 2 tysiące robotników. We Wrocławiu kosztem ponad 150 tys. talarów powstał dworzec Świebodzki. W Świebodzicach natomiast za sumę 104 tys. talarów wzniesiono dworzec z magazynami i placami załadunkowymi węgla. Linię Wrocław Świebodzki – Świebodzice oddano do użytku 29 października 1843 roku. W roku 1844 roku liczącą 58 kilometrów linię pokonywały 3 (w lecie) lub 2 (zimą) pary pociągów, wyruszające równocześnie z obu krańców jednotorowej linii i mijające się w Imbramowicach. Na całej trasie linii wybudowano 5 stacji – Wrocław Świebodzki (Breslau Freiburger Bahnhof), Kąty Wrocławskie (Kanth), Imbramowice (Ingramsdorf), Jaworzyna Śląska (Königszelt), Świebodzice (Freiburg) oraz 2 przystanki – Smolec (Schmolz) i Mietków (Mettkau). W 1851 roku linia została przedłużona do Wałbrzycha Fabrycznego w pobliże tamtejszego zagłębia węglowego. W tym czasie liczba stacji wzrosła z 5 do 11. Wybudowano wówczas (1853 rok) stacje we Wrocławiu Zachodnim (Gross Mochbern), Sadowicach (Sadewitz), Żarowie (Saarau) i Cierniach (Zirlau). Na stacje przemianowano dotychczasowe przystanki w Smolcu i Mietkowie.

Czytaj więcej: Kilka słów o katastrofie kolejowej z 15 marca 1877 roku między Imbramowicami i Mietkowem

Henri Bonnaffé więzień obozu jenieckiego w Żarowie

Drukuj
Utworzono: wtorek, 16, czerwiec 2015

W ubiegłym roku dwukrotnie poruszaliśmy tematykę związaną z obozem jenieckim w Żarowie oraz niewolniczą pracą jego więźniów. Podstawą do rozważań był wówczas list przesłany nam przez panią Valérie Tinon-Renaud z Metz, której dziadek Édouard Tinon, przebywał w latach 1941-45 w Żarowie. Wówczas też publikowaliśmy udostępnione relacje jeńca Maxime Poinsota, który opisywał pobyt w tutejszym obozie oraz wykonywaną w nim pracę. Pani Valérie nadal poszukuje informacji, które pozwolą odnaleźć miejsce, w którym pochowano jej dziadka, zmarłego podczas zimowej ewakuacji obozu w lutym 1945 roku. Na forum poświęconym informacjom o zaginionych podczas wojny żołnierzom i jeńcom francuskim, pani Valérie otrzymała w ostatnim czasie informację od rodziny Bonnaffé, której bliski, nieżyjący już Henri Bonnaffe, był więźniem obozów kolejno w Angoulême, Görlitz, Saarau i Bad Sulza. Z powojennych zeznań, spisanych przy ubieganiu się o odszkodowanie za pobyt w niewoli, wynika, że Henri Bonnaffé ur. 19.05.1900 w Cessières, zm. 27.10.1988 w Laon, kapral w 10. pułku Kirasjerów (10e régiment de cuirassiers) z 4 dywizji rezerwy pancernej (4e division cuirassée), trafił do niewoli niemieckiej 25 czerwca 1940 roku pod Angoulême, początkowo przetrzymywany w Frontstalag 184 Angoulême (Charente), w lipcu 1940 roku został przewieziony do Stalagu VIII A Görlitz, skąd w kwietniu 1941 roku wraz z innymi jeńcami trafił do "camp de prisonniers de No. 1196" (obóz jeniecki nr 1196) w miejscowości "Saarau, Basse-Silésie, Allemagne" (Żarów, Dolny Śląsk, Niemcy). Pani Valérie oprócz powojennych zeznań Henriego Bonnaffe, potwierdzonych przez świadków, otrzymała również skan fotografii, która została opisana jako "A-Kdo 1196, le travail agricole, été 1943", czyli Arbeitskommando 1196, prace rolnicze, lato 1943. Skan tej fotografii oraz zeznanie Henriego Bonnaffé, przesłała nam z zapowiedzią jesiennej wizyty w Żarowie, gdyż jak sama pisze bardzo chce zobaczyć miejsce, w którym stał obóz oraz stary cmentarz.

Czytaj więcej: Henri Bonnaffé więzień obozu jenieckiego w Żarowie

4.06.1745 - 4.06.2015 - 270. lat od bitwy pod Dobromierzem

Drukuj
Utworzono: czwartek, 04, czerwiec 2015

W latach 1740-1763 król Prus Fryderyk II i władczyni Austrii Maria Teresa, a także sprzymierzeńcy obojga, stoczyli trzy wojny o Śląsk, tzw. wojny śląskie. Tę zasobną i dobrze rozwiniętą krainę zdobyły i utrzymały Prusy, dzięki czemu awansowały do grona mocarstw. Niedługo potem awans ów umożliwił im zainicjowanie rozbiorów Polski, a w sto lat po wojnach śląskich – zjednoczenie Niemiec. Nastąpiło ono w duchu pruskiego militaryzmu, który stał się militaryzmem niemieckim i fatalnie zaciążył na dziejach ludzkości w wojnach światowych. Nic więc dziwnego, że zdobycie i utrzymanie Śląska przez Prusy bywa uznawane za najważniejszą aneksję terytorialną czasów nowożytnych (1). Historia wojen śląskich nie znalazła dużego odzwierciedlenia w polskiej publicystyce historycznej. Temtat ten z rzadka gości również na szkolnych lekcjach historii. Nic zresztą dziwnego, skoro jest dalece odległy od historii ziem należących wówczas do Królestwa Polskiego. Na przestrzeni wieków granice oraz przylależność terytorialna obszaru, na którym toczono wyniszczające wojny uległa zmianom. Dzisiaj mówiąć i chcąc poznać XVIII-wieczną historię naszego miejsca zamieszkania, musimy przenieść się w czasy kiedy w grze o Śląską krainę uczestniczyły dwa państwa: Prusy i Austria, wspierane na przemian przez Rosję. Mieszkańcy okolic Żarowa nie tylko służyli przymusowo w szeregach obu wrogich sobie armii, lecz także szczególnie boleśnie odczuli wojenne zmagania z lat 1757-62, kiedy to dość często "gościli" u siebie stojące kwaterą oddziały austriackie, pruskie i rosyjskie. Panujący od prawie stu lat pokój pomiędzy Austrią i Prusami zmącony został w 1740 roku. Najpierw z końcem maja tego roku tron pruski objął Fryderyk II Hohenzollern, któremu przyświecała idea rozbudowania potęgi Prus na drodze wojen i podbojów. Ten przebiegły władca – ryzykant, nie musiał zbyt długo czekać na łakomy kąsek. Oto w sąsiedniej Austrii zmarł w październiku cesarz Karol VI. Rozpoczęły się wewnętrzne niesnaski o tron cesarski, na który pazury ostrzył sobie monarcha bawarski Karol Albert. Ziemie Imperium Habsburgów (Austria, Węgry Czechy, Niderlandy Austriackie, Lombardia, Śląsk i in.) były bowiem w spektrum zainteresowania kilku sąsiednich krajów i władców. Wedle starego porzekadła "gdzie dwóch się bije tam trzeci korzysta" całe to zamieszanie wykorzystał Fryderyk II, którego armia w ciągu dwóch miesięcy między grudniem 1740, a lutym 1741 roku zajęła prowincję śląską.

Czytaj więcej: 4.06.1745 - 4.06.2015 - 270. lat od bitwy pod Dobromierzem

Więcej artykułów…

  1. Cegła z fabryki von Kulmiza pamiątką po alpejskich walkach z czasów I wojny światowej
  2. Kamieniarze i kamienne zabytki z XIII-XVIII wieku w gminie Żarów
  3. Historia techniki II wojny światowej: Niemieckie niszczyciele czołgów
  4. Uroboros - staroegipski symbol w kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bukowie

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Wednesday the 14th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.