Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

4.06.1745 - 4.06.2015 - 270. lat od bitwy pod Dobromierzem

Drukuj
Utworzono: czwartek, 04, czerwiec 2015

W latach 1740-1763 król Prus Fryderyk II i władczyni Austrii Maria Teresa, a także sprzymierzeńcy obojga, stoczyli trzy wojny o Śląsk, tzw. wojny śląskie. Tę zasobną i dobrze rozwiniętą krainę zdobyły i utrzymały Prusy, dzięki czemu awansowały do grona mocarstw. Niedługo potem awans ów umożliwił im zainicjowanie rozbiorów Polski, a w sto lat po wojnach śląskich – zjednoczenie Niemiec. Nastąpiło ono w duchu pruskiego militaryzmu, który stał się militaryzmem niemieckim i fatalnie zaciążył na dziejach ludzkości w wojnach światowych. Nic więc dziwnego, że zdobycie i utrzymanie Śląska przez Prusy bywa uznawane za najważniejszą aneksję terytorialną czasów nowożytnych (1). Historia wojen śląskich nie znalazła dużego odzwierciedlenia w polskiej publicystyce historycznej. Temtat ten z rzadka gości również na szkolnych lekcjach historii. Nic zresztą dziwnego, skoro jest dalece odległy od historii ziem należących wówczas do Królestwa Polskiego. Na przestrzeni wieków granice oraz przylależność terytorialna obszaru, na którym toczono wyniszczające wojny uległa zmianom. Dzisiaj mówiąć i chcąc poznać XVIII-wieczną historię naszego miejsca zamieszkania, musimy przenieść się w czasy kiedy w grze o Śląską krainę uczestniczyły dwa państwa: Prusy i Austria, wspierane na przemian przez Rosję. Mieszkańcy okolic Żarowa nie tylko służyli przymusowo w szeregach obu wrogich sobie armii, lecz także szczególnie boleśnie odczuli wojenne zmagania z lat 1757-62, kiedy to dość często "gościli" u siebie stojące kwaterą oddziały austriackie, pruskie i rosyjskie. Panujący od prawie stu lat pokój pomiędzy Austrią i Prusami zmącony został w 1740 roku. Najpierw z końcem maja tego roku tron pruski objął Fryderyk II Hohenzollern, któremu przyświecała idea rozbudowania potęgi Prus na drodze wojen i podbojów. Ten przebiegły władca – ryzykant, nie musiał zbyt długo czekać na łakomy kąsek. Oto w sąsiedniej Austrii zmarł w październiku cesarz Karol VI. Rozpoczęły się wewnętrzne niesnaski o tron cesarski, na który pazury ostrzył sobie monarcha bawarski Karol Albert. Ziemie Imperium Habsburgów (Austria, Węgry Czechy, Niderlandy Austriackie, Lombardia, Śląsk i in.) były bowiem w spektrum zainteresowania kilku sąsiednich krajów i władców. Wedle starego porzekadła "gdzie dwóch się bije tam trzeci korzysta" całe to zamieszanie wykorzystał Fryderyk II, którego armia w ciągu dwóch miesięcy między grudniem 1740, a lutym 1741 roku zajęła prowincję śląską.

Czytaj więcej: 4.06.1745 - 4.06.2015 - 270. lat od bitwy pod Dobromierzem

Cegła z fabryki von Kulmiza pamiątką po alpejskich walkach z czasów I wojny światowej

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 25, maj 2015

Surowcem mineralnym, który miał decydujący wpływ na powstanie Żarowskiej Fabryki Szamotowej C.Kulmiz Chamottenfabrik Saarau, C.Kulmiz, był bez wątpienia kaolin, którego złoża występują pomiędzy Żarowem, Mrowinami i Kalnem oraz w pobliżu Gołaszyc i Pożarzyska. Wydobycie kaolinu na obrzeżach Żarowa rozpoczęto w 1843 roku. Rok wcześniej powstała żarowska cegielnia, produkująca metodami tradycyjnymi piecowe kafle, cegły, dachówki i inne materiały budowlane. Po opracowaniu nowych metod przygotowania surowca i zmechanizowaniu wytwórczości, w 1850 roku ruszyła produkcja na skalę przemysłową nowego zakładu, któremu nadano nazwę Żarowska Fabryka Szamotowa C.Kulmiz. Dynamicznie rozwijające się przedsiębiorstwo otrzymało państwowy złoty medal zasługi dla rozwoju przemysłu w 1861 roku, a także medal zasługi dla rozwoju przemysłu na światowej wystawie we Wiedniu w 1873 roku oraz złoty medal zasługi dla rozwoju przemysłu na Śląskiej Wystawie Rzemiosła i Przemysłu we Wrocławiu w 1881 roku. Wkrótce potem zbudowane zostały dwie fabryki filialne. Jedna z nich powstała w 1889 roku w czeskim Halbstadt, druga w 1899 roku w bawarskim Marktredwitz. Obie zaopatrywane były w surowiec wydobywany i sprowadzany z Żarowa. W 1896 roku przedsiębiorstwo przekształcono w spółkę z.o.o. i nadano nazwę Zjednoczone Zakłady Szamotowe w Żarowie, dawniej K.Kulmiz, spółka z.o.o. Vereinigte Chamottenfabrik vormals C.Kulmiz G.m.b.H., Saarau. Pod tą nazwą zakłady funkcjonowały do 1932 roku, kiedy to samodzielna spółka na skutek trudności finansowych przejęta została przez berlińskie konsorcjum Didier Werke A.G. Po poprawie koniunktury na wyroby szamotowe w 1935 roku zakłady żarowskie, wówczas Didier Werke A.G. Saarau, należały do najnowocześniejszych w branży na terenie całych Niemiec. Tylko w 1938 roku wyprodukowały 48 000 ton wyrobów ognio- i kwasoodpornych. Wyroby żarowskiej fabryki (względnie Halbstadt lub Marktredwitz) sprzedawane były do różnych zakątków Europy, dlatego dzisiaj nie dziwią nas cegły opatrzone marką C.Kulmiz, które spotykane są nawet w Kramatorsku (dzisiaj wschodnia Ukraina, dawniej Cesarstwo Rosyjskie). Do najbardziej niesamowitych geograficznie oraz historycznie miejsc, do jakich dotarły żarowskie "szamotówki" jest bez wątpienia Forcella Bragarolo – umocnione pozycje frontowe z okresu I wojny światowej, położone na wysokości ponad 2500 m n.p.m. we włoskich Dolomitach (Wschodnie Alpy). Kto i po co zawlókł cegły Kulmiza w trudno dostępny górski rejon, gdzie podstawowym budulcem był wszechobecny kamień ?!

Czytaj więcej: Cegła z fabryki von Kulmiza pamiątką po alpejskich walkach z czasów I wojny światowej

Historia techniki II wojny światowej: Niemieckie niszczyciele czołgów

Drukuj
Utworzono: wtorek, 12, maj 2015

W trakcie II wojny światowej pojawił się niespotykany wcześniej typ pojazdów bojowych zwanych ogólnie niszczycielami czołgów (niem. "Panzerjäger" - łowca czołgów). Pojazdy tego typu były w dużym stopniu efektem wydarzeń wojskowych i gospodarczych specyficznych dla II wojny światowej. Generalnie można powiedzieć, że niszczyciele czołgów były pojazdami, w których w zamian za rezygnację z wszechstronności jaką zapewniały czołgom ruchome wieże, montowano armaty znacznie potężniejsze od tych, jakie kiedykolwiek można by instalować i wykorzystywać w walce w ówczesnych czołgach. Niszczyciele czołgów i czołgi choć często wykorzystywały identyczne podwozia, a niekiedy nawet wyglądały podobnie, znacznie jednak się od siebie różniły. Czołgi, z ich kombinacją siły ognia, zdolności manewrowych i opancerzenia, były znacznie lepiej przygotowane do prowadzenia działań ofensywnych od niszczycieli czołgów, które zazwyczaj posiadały dość cienki pancerz i wyposażone były w armatę, która miała ograniczony zakres obrotu w poziomie. Z kolei niszczyciele czołgów o niskiej sylwetce (przez co łatwiej było je maskować niż czołgi) wyposażone w armatę o większym kalibrze doskonale nadawały się do działań defensywnych i ataków z zasadzki. Równie ważny był fakt, że niszczyciele czołgów można było produkować znacznie szybciej i taniej niż czołgi, co w końcowym okresie działań wojennych przy znacznym deficycie surowców w Niemczech miało olbrzymie znaczenie dla wojennej machiny III Rzeszy.

Czytaj więcej: Historia techniki II wojny światowej: Niemieckie niszczyciele czołgów

Kamieniarze i kamienne zabytki z XIII-XVIII wieku w gminie Żarów

Drukuj
Utworzono: środa, 20, maj 2015

Kamień należy do niewielu materiałów budowlanych, których zastosowanie sięga dziesiątków wieków wstecz. Możemy stwierdzić, że poznajemy kulturę starożytną po jej zabytkach i to dzięki temu, że zostały wykonane z kamienia. Do dziś podziwiamy egipskie piramidy, budowle starożytnych gmachów greckich, rzymskich zamków, kościołów i katedr średniowiecza, zachwycając się nie tylko właściwościami materiałów kamiennych, lecz również techniką i sztuką budowania tych obiektów w tamtych czasach.Z opisów historycznych wynika, że budownictwo w okresie średniowiecza opierało się na działalności tzw. strzech budowlanych, które stanowiły jedyny aparat wykonawczy przy wznoszeniu każdej większej budowli. Celowym więc będzie zapoznanie się z ich zasadami organizacji pracy. Średniowieczna strzecha budowlana była doskonale zorganizowanym zespołem składający się z kwalifikowanych pracowników budowlanych, początkowo kamieniarzy i układaczy (muratorów), a także cieśli. Po wprowadzeniu cegły, jako budulca, w skład zespołu weszli także murarze. Na czele zespołu stał mistrz strzechy, który najczęściej był równocześnie kierownikiem budowy tzw. Magister operis. Jego zastępcą był tzw. Magister Lapicida - mistrz kamieniarski, często kwalifikowany rzeźbiarz w kamieniu, ale znający także dokładnie technologie ręcznej obróbki i budownictwo kamienne.Poza tym był tzw. Magister cementarius, który kierował przygotowaniem zapraw wiążących potrzebnych w dużych ilościach na budowie. Strzecha miała swój statut wewnętrzny - regulujący prawa i obowiązki wszystkich członków zespołu. Statut silnie podkreślał dyscyplinę i warunki pracy oraz obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej zespołu.Ze względów konkurencyjnych chroniono w szczególnej tajemnicy plany budowlane zespołu, źródła surowca kamieniarskiego, sekretów technologii a także cennik płac i księgi rachunkowe zespołu. Historia powstania średniowiecznych strzech budowlanych w zachodniej Europie jest bardzo ciekawa i według źródeł niemieckich przedstawia się następująco: Wolne i samodzielne strzechy budowlane powstały i rozwinęły się z klasztornych warsztatów budowlanych we wczesnym średniowieczu głównie we Francji i północnych Włoszech i doszły do największego rozkwitu z początkiem XII wieku. Przed nimi już istniały i pracowały wyżej wymienione klasztorne zespoły budowlane, założone przy poszczególnych zakonach np. benedyktynów, cystersów itp. a składające się wyłącznie z braci zakonnych znających rzemiosło budowlane kamieniarskie.

Czytaj więcej: Kamieniarze i kamienne zabytki z XIII-XVIII wieku w gminie Żarów

Uroboros - staroegipski symbol w kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bukowie

Drukuj
Utworzono: sobota, 09, maj 2015

Kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bukowie, wzniesiony został w połowie XIII wieku (przed 1260 r. ?) w stylu późnoromańskim. W XIV wieku świątynia powiększona została o część zachodnią, a w połowie XVIII wieku o dwie barokowe kaplice dobudowane od południa i od północy. Kościół jest budowlą orientowaną, jednonawową z symetrycznymi kaplicami, tworzącymi w rzucie formę krzyża. Po stronie zachodniej znajduje się kwadratowa wieża pokryta ostrosłupowym hełmem. Prostokątne prezbiterium zakończone jest trójboczną absydą ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. W prezbiterium znajduje się gotyckie sanktuarium. Nawę świątyni pokrywa drewniany sufit. Jej wnętrze posiada w dużej mierze barokowy wystrój. Wymienić tutaj można dwukondygnacyjny ołtarz główny, wykonany z polichromowanego i złoconego drewna, na którym znajdują się dwa obrazy – Męczeństwo św. Stanisława B.M., Trójca Święta. Na konsolach przy kolumnach wyrzeźbione zostały postacie św. Augustyna i biskupa. Drugi ołtarz Matki Boskiej umieszczony w kaplicy chrzcielnej, datowany jest na 1 połowę XVIII wieku, trzeci z figurami śśw. Piotra i Pawła, wykonany również w XVIII wieku, znajduje się w kaplicy południowej. Wyposażenie uzupełnia późnobarokowa ambona ozdobiona 4 figurami ewangelistów i zwieńcza figurą świętego, barokowa chrzcielnica oraz datowane na XVIII wiek obrazy Zwiastowania i św. Jerzego. W kaplicy południowej znajduje się ponadto kamienne (piaskowiec) epitafium kanonika wrocławskiej kolegiaty św. Krzyża i proboszcza opolskiego Jana Ignacego Frantzke z 1738 roku. Nic zresztą dziwnego skoro miejscowość przynajmniej od połowy XIII wieku była własnością biskupstwa wrocławskiego, a przed rokiem 1810, widymut kościelny (areał ziemi) z racji sprawowania patronatu nad bukowskim kościołem należał do wrocławskiej kapituły katedralnej. Wspomniane epitafium kanonika zostało ozdobione wyobrażeniem m.in. śmierci (kostucha z kosą), oka Opatrzności Bożej (niebawem napiszemy o tych symbolach) oraz wężem trzymającym swój ogon w pysku, który co ciekawego jest staroegipskim symbolem, znanym później jako Uroboros.

Czytaj więcej: Uroboros - staroegipski symbol w kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Bukowie

Więcej artykułów…

  1. Buków, Imbramowice, Pożarzysko - gotyckie sakramentaria i znaki wyryte pół tysiąca lat temu
  2. Zegar słoneczny z kościoła pw. Bożego Ciała w Łażanach
  3. Most na Bystrzycy koło Domanic - jedna z ostatnich eksplozji II wojny światowej w Europie
  4. Samochody pożarnicze OSP Żarów w latach 1980-1989

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Wednesday the 14th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.