XVI Żarowska Prelekcja Historyczna

Dokumenty firmy C. Kulmiz G.m.b.H z lat 30. XX wieku

W publikacji pt. "Przemysł i Zakłady na Środkowym i Dolnym Śląsku: Księga jubileuszowa z 52. Dorocznego Spotkania Stowarzyszenia Niemieckich Przemysłowców we Wrocławiu w dniach 10-14 czerwca 1911 roku", znalazły się informacje dotyczące Fabryki Maszyn C. Kulmiz Sp. z o.o. Ida- und Marienhütte koło Żarowa, która była wówczas własnością firmy C. Kulmiz G.m.b.H. Zacytujmy fragment z niniejszego opracowania: ... W roku 1843 nieżyjący już Królewski Tajny Radca Handlowy Carl von Kulmiz założył Firmę C. Kulmiz, z której rozwinęła się Spółka Handlowa C. Kulmiz, a później firma C. Kulmiz G.m.b.H., do której należy również Fabryka Maszyn. Siedzibą przedsiębiorstwa macierzystego jest Ida - und Marienhütte koło Żarowa. Firma brała udział przede wszystkim w budowie linii kolejowej Wrocław – Świebodzice – Świdnica. Jednocześnie na miejscu posiadała hutę szkła i zajmowała się wydobyciem węgla brunatnego. Odkrycie bogatych złóż białej i sinej gliny doprowadziło później do powstania fabryki cegieł ogniotrwałych (szamotowych). Utrzymywanie urządzeń maszynowych tych przedsiębiorstw czyniło koniecznym istnienie warsztatu naprawczego, który założono w ich pobliżu, i który stał się początkiem właściwej Fabryki Maszyn. Po kilku latach zamknięto hutę szkła i zaniechano wydobycia węgla, jako nieopłacalnych przedsięwzięć. Wtedy to znacznie rozwinięto fabrykę cegieł szamotowych, trzeba było również powiększyć warsztat remontowy, co doprowadziło w 1850 roku do założenia Fabryki Maszyn, odlewni żelaza i zakładu kotlarskiego, które w następnych latach były rozwijane.

Czytaj więcej: Dokumenty firmy C. Kulmiz G.m.b.H z lat 30. XX wieku

Cmentarze na terenie gminy Żarów do 1945 roku. Ujęcie prawne i topograficzne

Wedle postanowień soboru rzymskiego z 1059 roku, wokół nowo budowanych kościołów, powinna zostać wydzielona przestrzeń o szerokości 60 kroków, natomiast wokół kaplic o szerokości 30 kroków. Wydzielony obszar miał być przeznaczony pod grzebanie zmarłych. Wedle ówczesnych obyczajów, dostojnicy kościelni oraz elita możnowładcza, po śmierci spoczywała w świątyniach pod posadzkami oraz w kościelnych kryptach. Z kolei pospólstwo, czyli grupa społeczna zamieszkująca miasta, w tym średniozamożni rzemieślnicy, drobni kupcy i kramarze, chowani byli na cmentarzach przykościelnych. Nekropolie takie zakładano również wokół kościołów wiejskich. Wymienić można tutaj cmentarze funkcjonujące od średniowiecza przy świątyniach w Bukowie (poł. XIII w.), Imbramowicach (XV w. ?), Łażanach (XIII/XIV w.), Pożarzysku (poł. XIII w.), Wierzbnej (poł. XIII w.) i Mrowinach (ewangelicki po 1743 r.). W taki sposób na przestrzeni kilkuset lat, chowano na niewielkim obszarze tysiące ludzi. Poza ośrodkami miejskimi oraz mniejszymi osadami, grzebano wyłącznie osoby, które wg przepisów prawa kanonicznego, nie mogły zostać pochowane w tzw. poświęconej ziemi. Cmentarze przykościelne były strefami świętości (łac. Sacrum). Z tego też powodu kolejne synody i kościelni zwierzchnicy wydawali różnego rodzaju przepisy, które miejsca te miały chronić. Dla przykładu synod prowincjonalny sieradzki z 1233 roku nakładał ekskomunikę na każdego kto dopuścił się profanacji świętego miejsca, a synod włodawski z 1586 roku, kategorycznie zakazywał wypasu trzody i bydła na obszarze przykościelnym. Inny synod, tzw. warmiński z 1610 roku zabraniał suszenia pościeli rozwieszanej na poświęconej ziemi, a synod kijowski z 1762 roku organizowania wszelakich targów w obrębie przykościelnym.

Czytaj więcej: Cmentarze na terenie gminy Żarów do 1945 roku. Ujęcie prawne i topograficzne

Żarowska dama z kadyceuszem

Od około 1820 roku w Niemczech, rozwijał się styl w architekturze, który zwany był eklektyzmem (z języka greckiego eklektikós – "wybierający"). Styl ten polegał na swobodnym łączeniu w jednej budowli, często niezgodnych ze sobą, elementów wybranych z innych, znanych już stylów architektonicznych. Czas wykształcenia oraz trwanie eklektyzmu, przypadło na okres gwałtownego rozwoju przemysłu i komunikacji kolejowej – po wynalazku maszyny parowej, masowego napływ ludności wiejskiej do miast oraz bogacenia się kupców i przemysłowców. Nie inaczej było w Żarowie, obok którego w XIX wieku powstała osada przemysłowa Ida und Marienhütte (dopiero w 1939 roku, formalnie włączona do Żarowa). Także i tutaj dotarło eklektyczne novum, a jego pozostałością są budynki wzniesione w 2 połowie XIX wieku (gł. ok. 1870 roku). Zaliczamy do nich obiekty posadowione przy: ul. Armii Krajowej (nr 23, 46, 48, 51, 58), ul. Mickiewicza (nr 13, 33), ul. Ogrodowej (nr 2), Sikorskiego (nr 5), Zamkowej (nr 1, 2). Są to budynki 2-4 kondygnacyjne, często licowane w fasadzie frontowej cegłą oraz wzbogacone tzw. boniowaniem (w tynku naśladownictwo wyglądu muru z kamienia, przez wykonywanie profilowania imitującego układ kamieni w murze, przy pomocy boni, czyli spoiny podkreślającej układ kamieni lub rowek w tynku). Wszystkie cechują się bogatym detalem tynkowanym w postaci obramień okiennych, drzwi, gzymsów, pilastrów oraz innych elementów architektonicznych. Na pierwszy plan wysuwają się tutaj najbardziej ozdobne elewacje z motywami wieńców, festonów laurowych, przedstawień zoomorficznych (np. głowy lwów) oraz antropomorficznych (płaskorzeźby z twarzami i całopostaciowe figury ludzkie).

Czytaj więcej: Żarowska dama z kadyceuszem