Strona wykorzystuje pliki cookies, jeśli wyrażasz zgodę na używanie cookies, zostaną one zapisane w pamięci twojej przeglądarki. W przypadku nie wyrażenia zgody nie jesteśmy w stanie zagwarantować pełnej funkcjonalności strony!

Szkoła ewangelicka i katolicka w Łażanach do 1945 roku

Drukuj
Utworzono: czwartek, 19, marzec 2015

Wiejskie szkoły na obszarze Śląska, działały już w XIV wieku, jednak wzmianki o nich z okresu poprzedzającego XVI wiek są znikome. Być może już na przełomie XV i XVI wieku, tzw. szkoły parafialne funkcjonowały przy każdym probostwie. Ok. 1500 roku być może istniały już szkoły w Łażanach (Laasan) i Mielęcinie (Pfaffendorf) o czy wspomina niemiecki badacz C.Herold w swoim opracowaniu pt. Schematismus der offentlichen evangelischen und katolischen Volksschule des Reg.-Bez, Breslau 1911. Prężny rozwój oświaty skupionej w osadach wiejskich nastąpił w XVI wieku za sprawą ruchu reformatorskiego jak i kontreformacji. Zarówno protestanci jak i katolicy zainteresowani byli wówczas zakładaniem szkół przy każdej parafii. Negatywny wpływ zwłaszcza dla rozwijającego się szkolnictwa protestanckiego przyniosły lata wojny trzydziestoletniej 1618-48 i akcja kontreformatorska, która wykorzeniła oświatę wraz z parafiami ewangelickimi. Jej powolna odbudowa w oparciu o sieć parafii katolickich nastąpiła w 2 połowie XVII wieku. W początkach XVIII wieku oprócz szkół łażańkiej i mielęcińskiej, działały szkoły w Bukowie (Bockau), Imbramowicach (Ingramsdorf; powstała przed 1677 r. ?), Krukowie (Raaben; powstała w 1670 r. ?) oraz w Wierzbnej (Würben; przed 1700 r.). Lata 40-te XVIII wieku to czas, kiedy Śląsk przechodzi pod panowanie Królestwa Pruskiego. W praktyce dla szkolnictwa oznaczało to odtworzenie na nowo sieci szkół protestanckich, których w ciągu zaledwie 5 lat powstał kilkaset. W tym czasie powstają szkoły w Gołaszycach (Gohlitsch), Imbramowicach (Ingramsdorf), Łażanach (Laasan) oraz w 3 ćwierci XVIII wieku w Przyłęgowie (Preilsdorf). Kolejne lata przyniosły wzrost zainteresowania sprawami oświaty oraz regulaminy dla szkół katolickich i ewangelickich w kwestii wieku uczniów obowiązków i czasu trwania edukacji. Ustawy szkolne z lat 1800-1801 nie tylko obciążały kosztami utrzymania szkoły przez gminę w 2/3 i zwierzchność feudalną 1/3, lecz także określały czas trwania edukacji w szkołach elementarnych dla dzieci w wieku 6 do 13 lat i w niedziele do 16 roku życia. Rozbudowa sieci szkół elementarnych przyniosła w 1 połowie XIX wieku powstanie placówek w Kalnie (Kallendorf) i Zastrużu (Sasterhausen). Do trzeciej ćwierci XIX wieku zaledwie jedna szkoła w naszej pobliskiej okolicy – łażańska dysponowała wybudowanym w początkach XIX wieku funkcjonalnym budynkiem, w którym realizowany był pełen program nauczania. Pozostałe placówki jeszcze w 3 ćwierci XIX wieku przedstawiały stan typowej zagrody chłopskiej – dom z mieszkaniem dla nauczyciela pomieszczeniem lekcyjnym oraz dodatkowo znajdująca się obok stajnia, chlewik i stodoła.

Czytaj więcej: Szkoła ewangelicka i katolicka w Łażanach do 1945 roku

Heinrich Gottfried Matuschka - astronom, fizyk, matematyk i znawca śląskiej flory z Pyszczyna

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 16, marzec 2015

Kiedy w 1776 roku za oceanem w Filadelfii ogłoszono akt prawny autorstwa m.in. Thomasa Jeffersona, a więc słynną Deklarację niepodległości Stanów Zjednoczonych, na Dolnym Śląsku młody naukowiec z Pyszczyna, opublikował swoje monumentalne dzieło poświęcone roślinności Śląska. Jego praca do dziś stanowi cenne źródło poznawcze z zakresu botaniki naszego regionu. Kim wiec był owy autor, który tytułował się hrabią i baronem ? Heinrich Gottfried hrabia von Matuschka, baron von Toppolczan und Spaetgen, urodził się 22 lutego 1734 roku w Jaworze (Jauer), w rodzinie zamożnego szlachcica, barona von Spättgen und Toppolzan auf Pitschen. Wykształcony przez znakomitych nauczycieli na dworze ojca, uczył się następnie w Kolegium Jezuickim we Wrocławiu, gdzie po ukończeniu pełnego kursu i zdaniu egzaminów uzyskał stopień bakałarza i magistra filozofii. Z woli ojca poświęcił się następnie naukom prawniczym. W roku 1754 został referendarzem Oberamtsregierung we Wrocławiu, w roku 1755 udał się do Berlina, gdzie zdał egzamin przed Królewską Prawniczą Komisją Egzaminacyjną, później zaś przez rok pracował w tamtejszej kancelarii sądowej. W roku 1756 otrzymał stanowisko radcy przy Oberamtsregierung we Wrocławiu, z którego właśnie zrezygnował jego ojciec. W roku 1770 ze względu na stan zdrowia wystąpił ze służby i odtąd zajmował się głównie fizyką, astronomią i matematyką, opracowywał tablice astronomiczne, badał zjawiska atmosferyczne, mierzył barometrem wysokość różnych punktów w terenie, doskonalił przeróżne aparaty elektryczne, badał inklinację igły magnetycznej, jednak wyniki swych badań publikował rzadko. Jego prace były wysoko oceniane zarówno przez Akademię Nauk w Berlinie, jak i przez ówczesnych koryfeuszy matematyki - Lamberta, Grangego i Bernouilliego - z którymi Matuschka prowadził obszerną korespondencję.

Czytaj więcej: Heinrich Gottfried Matuschka - astronom, fizyk, matematyk i znawca śląskiej flory z Pyszczyna

Tajemnica ks. Hipolita Orłowskiego

Drukuj
Utworzono: sobota, 28, luty 2015

Na początku miesiąca dotarła do Nas bardzo interesująca informacja od pana Grzegorza Baneckiego – administratora strony internetowej parafii pw. św. Zygmunta w Słomczynie (gm. Konstancin-Jeziorna, pow. Piaseczno) a zarazem współautora zamieszczonej tam Białej Księgi martyrologii duchowieństwa Polski. Wiadomość dotyczy osoby ks. Hipolita Orłowskiego, który jak podają źródła był proboszczem w Wierzbnej ... Od 1949 do 1955 r. parafią administrował ks. Józef Burzyński, a po nim proboszczem w Wierzbnej był ks. Hipolit Orłowski. Kolejni proboszczowie to ustanowieni w 1969 r. ks. Bolesław Pyzik (T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006, str. 369). Pan Grzegorz Banecki pisze ... Na Państwa stronie znajduje się krótka informacja, iż proboszczem parafii pw. św. Mikołaja we Wierzbnie był swego czasu ks. Hipolit Orłowski. Nie podają Państwo dat jego posługiwania, ale można z innych informacji wyciągnąć wniosek, że zaczął on posługę w lub po 1955 a skończył przed lub w 1969. Natomiast na stronie ukraińskiej poświęconej księżom greckokatolickim, którzy zginęli w XX w., pojawia się informacja, pochodząca od jednego świadka, nie potwierdzona, iż pod nazwiskiem i imieniem Orłowskiego Hipolita, we wsi o nazwie Wierzbno koło Wrocławia, po 1947 posługiwał (były greckokatolicki) ksiądz Wasyl Diak. Dodatkowo pojawia się informacja, że w lutym 1955 ks. Orłowski (Diak) został zamordowany, w domyśle przez UB. Czy posiadają Państwo więcej informacji na temat ks. Orłowskiego ? Jego posługi we Wierzbnie ? Jego drogi życiowej (i śmierci) ? Opublikowaliśmy ostatnio Białą Księgę martyrologii duchowieństwa Polski (obejmującej także księży greckokatolickich) i postać ks. Orłowskiego (Diaka) mogłaby ewentualnie się w niej znaleźć, o ile potwierdzone zostaną ukraińskie dane.

Czytaj więcej: Tajemnica ks. Hipolita Orłowskiego

Ostatni antykomunistyczny żołnierz Europy – August Sabbe

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 09, marzec 2015

Walka nie kończy się nigdy. Zapewne właśnie taką dewizą kierował się August Sabbe – partyzant estońskich Leśnych Braci, a więc odpowiednika polskich Żołnierzy Wyklętych. Zwłaszcza w dniu ich święta 1 marca warto wspominać historię jednego z najzajadlejszych wrogów sowieckiego okupanta. Niestety do naszych czasów nie zachowało się wiele informacji o tym wspaniałym człowieku. Według dostępnych danych Sabbe był synem młynarza i młodzieńcze lata spędził na eksploatacji miejscowych lasów i podwyższaniu zdolności pływackich. W 1941 roku po raz pierwszy uciekł do lasu, aby uniknąć sowieckiej branki. Brał udział w wyzwalaniu i ustanowieniu Republiki Vastseliina, jeszcze zanim na tereny te wkroczyły wojska niemieckie. Kolejny pobór tym razem dla innego okupanta zmusił go ponownie do zniknięcia w lesie. Wyszedł z niego dopiero w wyniku amnestii, jaka miała miejsce po zakończeniu II wojny światowej. Powrót do młyna okazał się jednak fatalną w skutki decyzją. Młyn był miejscem spotkań i wymiany informacji, co chcieli wykorzystać Leśni Bracia i aparat bezpieczeństwa. Sabbe został zmuszony do udzielania informacji KGB, jednak nigdy nie złożył żadnego meldunku, co zirytowało radzieckie służby. Te po paru miesiącach postanowiły aresztować Sabbe za brak woli współpracy. Jednak i tym razem dopisało mu szczęście. Zdołał uciec funkcjonariuszom i pod ostrzałem wskoczył do pobliskiego wodospadu. Pomimo żmudnych poszukiwań jego ciała nie odnaleziono. Pewni śmierci Sabbe aparatczycy odeszli po przetrząśnięciu młyna i jego domu. Tymczasem lata spędzone na pływaniu zaprocentowały i przyszły partyzant wypłynął na powierzchnie w dużej odległości od funkcjonariuszy. Zrozumiał wtedy, że nie ma wyboru i musi podjąć walkę ze straszliwym sowieckim okupantem i dołączył do szeregów Leśnych Braci.

Czytaj więcej: Ostatni antykomunistyczny żołnierz Europy – August Sabbe

Wilhelm Vorwerg - scenarzysta i aktor z Żarowa

Drukuj
Utworzono: poniedziałek, 23, luty 2015

Gdy zapytamy dzisiaj kogoś w Żarowie o Wilhelma Vorwerga, to bez wątpienia nie usłyszymy odpowiedzi, kim była osoba o takim właśnie nazwisku. Tymczasem Wilhelm Vorwerg urodził się 6 sierpnia 1899 roku właśnie tutaj w Żarowie. Pochodził z rodziny o tradycjach artystycznych. Jego ojciec był miejscowym malarzem. Sam też kształcił się w takim kierunku, kończąc w 1919 roku Akademię Sztuk Pięknych w Dreźnie. W 1920 roku przeprowadził się z Żarowa do Berlina, gdzie pracował jako scenarzysta teatralny dla Maxa Reinhardta – dyrektora berlińskiego teatru Großes Schauspielhaus. Później trafił do branży filmowej, gdzie początkowo zajmował się malowaniem scen, na tle których wykonywano nagrania. Między innymi wykonał scenografię malarską dla filmu pt. Fridericus z 1936 roku. Od 1938 roku pracował w jednej z największych niemieckich wytwórni filmowych – berlińskiej Terra Film, gdzie początkowo współpracował z Hansem Sohnlem. Po wojnie do 1950 roku Vorwerg pracował dla enerdowskiej państwowej wytwórni filmowej Deutsche Film AG, w skrócie DEFA. Począwszy od 1963 roku wraz z Walterem Kutzem, opracował scenografię do niemal wszystkich filmów Edgar-Wallace-Filme, opartych na powieściach brytyjskiego pisarza Edgara Wallacea. W kilku (5) zagrał drobne role. Po realizacji ostatniego filmu – komedii pt. Charley’s Onkel, przeszedł w wieku 70 lat na zasłużoną emeryturę. Zmarł 15 lipca 1990 roku w Kolonii mając 91 lat. W swym dorobku ma kilkadziesiąt filmów, spośród których: przy 45 pracował jako scenograf, przy produkcji 22 był dyrektorem artystycznym, przy 1 w dziale artystycznym jako malarz oraz 5 zagranych ról filmowych. Poniżej zestawienie dorobku w oryginalnym brzmieniu co ułatwi zainteresowanym wyszukanie poszczególnego filmu (za www.imdb.com)

Czytaj więcej: Wilhelm Vorwerg - scenarzysta i aktor z Żarowa

Więcej artykułów…

  1. Bohater Obrony Lwowa oraz zapomniane mogiły żarowskiego cmentarza
  2. Pałac w Domanicach - tajemnica ostatnich dni II Wojny Światowej
  3. Zamknięte miasteczko radzieckie w Żarowie
  4. Pocztówki dźwiękowe ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej

© 2022 Żarowska Izba Historyczna

Thursday the 11th. By BlueHost Review and Affiliate Marketing.