Artykuły

Marszałek Polski z wizytą w Żarowie

Marszałek Polski to najwyższy stopień wojskowy w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Poza Józefem Piłsudskim – Pierwszym Marszałkiem Polski (od 10.03.1920 r.), stopień Marszałka Polski otrzymało jeszcze trzech Polaków – Edward Śmigły-Rydz (10.11.1936 r.), Michał Rola-Żymierski (03.05.1945 r.), Marian Spychalski (07.10.1963 r.), jeden obywatel ZSRR (Konstanty Rokossowski (05.11.1949 r.) i jeden obywatel III Republiki Francuskiej – Ferdinand Foch (13.04.1923 r.). Oficerowie legitymujący się obcym obywatelstwem, obok stopnia Marszałka Polski, posiadali już wcześniej stopnie marszałków ZSRR (Rokossowski) oraz Francji i Anglii (Foch). Jak czytamy w założonej dnia 12 sierpnia 1945 roku Księdze pamiątkowej Zjednoczonych Fabryk Chemicznych "Silesia" w Żarowie k./Świdnicy na stronie 5: Dnia 17. stycznia 1947 r. Przebywał w naszych Zakładach Marszałek Polski Michał Rola-Żymierski. Mało znanym jest fakt, że człowiek ten omalże nie doprowadził do wybuchu wojny polsko-czechosłowackiej w 1945 roku. 

Nie posiadamy niestety fotografii z wizyty Marszałka Michała Roli-Żymierskiego w żarowskich Zakładach Chemicznych, nie wpisał się on również osobiście do wspomnianej Księgi Pamiątkowej. Wpisów dokonali wówczas jedynie: podsekretarz stanu Ministerstwa Informacji – Jerzy Drewnowski oraz Zastępca Dowódcy Okręgu Wojskowego 4 (Śląski Okręg Wojskowy) – płk Lipiński.

Strona nr 5 Księgi Pamiątkowej Zjednoczonych Fabryk Chemicznych "Silesia" 

Robotnikom, technikom, inżynierom Zakładów w Żarach (zamiast w Żarowie; spotykane również na polskich mapach z 1945 r.) życzę serdecznie dalszej, pomyślnej rozbudowy Waszego warsztatu pracy. Wasza produkcja jest niezbędna dla narodu polskiego. Postawiliśmy sobie za cel wypełnienie Plany Odbudowy Gospodarczej – tylko wówczas gdy wy będziecie dobrze, sprawnie z oddaniem pracować – jesteśmy zdolni zrealizować nasz Plan. A Plan ten oznacza dobrobyt, oznacza sytość dla całego narodu. A zatem apeluję do Was o dalszy wysiłek w dziele Odbudowy. Program odbudowy jest programem całej polskiej demokracji całego ludu pracującego Polski.
Jerzy Drewnowski 
podsekretarz stanu Ministerstwa Informacji

Cała klasa pracująca dała dowód, że tak jak my musieliśmy walczyć o wyzwolenie Ojczyzny – tak oni zrobią wszystko i doprowadzą do tego, że Polska Demokratyczna będzie silną, niepodległą Polską Ludową. Gwarancją tego jest to co widzieliśmy w Żarowie, gdzie w niedawnych murach – zawdzięczając Polskim inżynierom i robotnikom – dymią kominy i produkcja jest już taka jak przed wojną.
Z-ca D-cy O.W.4.
Lipiński płk

Marszałek Polski Michał Rola-Żymierski - wydał rozkaz operacyjny nr 00336 nakazujący zbrojne zajęcie Zaolzia przez oddziały polskie latem 1945 roku. Wybuch wojny zażegnała w ostatniej chwili interwencja przywódcy ZSRR - Józefa Stalina

Michał Rola-Żymierski (1890-1989) - właściwie Łyżwiński. Polski generał, jeden z dowódców dowódców Armii Ludowej, aktywny działacz komunistyczny i organizator zbrojnego oporu przeciw Niemcom na terenach okupowanych; Marszałek Polski. Używał pseudonimu "Rola", który z czasem stał się integralnym członem jego nazwiska. Urodził się 4 września 1890 roku w Krakowie. Był synem Wojciecha Żymierskiego i Marii z domu Buczek. Pochodził z rodziny inteligenckiej, co odbiło się na obranej przez niego drodze życiowej. Po zdaniu egzaminu dojrzałości w 1908 roku postanowił udać się na wyższą uczelnię. Jako kierunek studiów wybrał prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nie był to jedyny fakultet, jaki zdołał zrobić. Był również absolwentem krakowskiej Akademii Handlowej. Skończył również Wyższą Szkołę Wojenną we Francji. Od 1909 roku był działaczem ruchu niepodległościowego. Działał aktywnie w Drużynach Strzeleckich. W latach 1911-12 służył w armii austriackiej. Po wybuchu I wojny światowej był żołnierzem Legionów. Służył w I Brygadzie w charakterze dowódcy batalionu. Szybko awansował i rok później służył już w stopniu majora. Następnie, w 1916 roku, został mianowany dowódcą pułku legionowego i wreszcie podpułkownikiem. Latem 1917 roku przydzielono mu dowództwo 2. pułku piechoty z II Brygady, z którą uczestniczył w buncie i walkach pod Rarańczą na początku 1918 roku. Następnie służył w Polskiej Organizacji Wojskowej w stopniu pułkownika i w charakterze dowódcy 2. pułku piechoty z 4. dywizji piechoty.

Dowódca AL Michał-Żymierski w otoczeniu partyzantów na Lubelszczyźnie w 1944 roku (źródło)

Po odrodzeniu Rzeczypospolitej rozpoczął karierę w Wojsku Polskim. Podczas I powstania śląskiego kierował operacjami powstańczymi na Górnym Śląsku. Od sierpnia 1919 roku był kierownikiem Naczelnego Dowództwa ds. powstania śląskiego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą II Brygady, a następnie 2. Dywizji Piechoty Legionów. Następnie kształcił się w Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu, którą ukończył w 1923 roku. W 1924 roku został generałem brygady. Jego błyskawiczna kariera była wynikiem nieprzeciętnych zdolności dowódczych oraz zaangażowania w życie wojskowe kraju. Otrzymał również stanowisko szefa administracji armii. Gdy w 1926 roku Józef Piłsudski dokonał przewrotu majowego, Żymierski opowiedział się po stronie wojsk rządowych. To właściwie rozstrzygnęło kwestię jego dalszego rozwoju. Popadł bowiem w konflikt z Piłsudskim, a to właśnie Marszałek kierował w tym czasie państwem i decydował o obsadzie czołowych stanowisk. Szybko znaleziono haka na Żymierskiego, oskarżając go o malwersację finansowe. Przy zakupie sprzętu wojskowego od Francuzów w 1927 roku został oskarżony o nadużycia, którymi obarczono również firmę "Protekta", za co skazano go na 5 lat więzienia i wydalono ze służby. Areszt uświadomił mu, iż nie zgadza się on z linią polityczną lansowaną przez Piłsudskiego i jego zwolenników. Tuż po odsiedzeniu kary został zwerbowany przez radziecki wywiad. Do 1938 roku Żymierski przebywał we Francji. Tam zdecydował się na poparcie Polskiej Partii Komunistycznej. Cały czas współdziałał z NKWD, które wyciągało z Żymierskiego informacje dotyczące stanu Wojska Polskiego. Do Polski powrócił pod koniec 1938 roku i rozpoczął starania o ponowne przyjęcie do Wojska Polskiego. Jego oferty zostały odrzucone, a Żymierski nie otrzymał przydziału do żadnej jednostki przed zbliżającymi się zmaganiami z III Rzeszą.

Michał Rola-Żymierski w mundurze oficera Legionów Polskich w 1920 roku

Po wybuchu II wojny światowej, w okupowanym kraju, związał się z komunistycznym ruchem oporu. Długo jednak pozostawał bez konkretnego przydziału. Dopiero w 1942 roku nawiązał współpracę z Polską Partią Robotniczą i Gwardią Ludową. W międzyczasie usiłował działać dla Polskiego Podziemia kierowanego z Londynu, ale ponwaiwane przez Żymierskiego oferty współpracy dowództwo Związku Walki Zbrojnej konsekwentnie odrzucało. W 1943 roku został doradcą ds. wojskowych w Sztabie Głównym Gwardii Ludowej, a 1 stycznia 1944 roku został naczelnym dowódcą nowo powstałej Armii Ludowej. W tym samym roku mianowano go najpierw generałem dywizji, a następnie generałem broni. Od 1944 roku był członkiem Krajowej Rady Narodowej i ministrem obrony narodowej. 3 maja 1945 roku otrzymał stopień Marszałka Polski. Był również współorganizatorem Ludowego Wojska Polskiego.

Michał Rola-Żymierski na Konferencji w Poczdamie w 1945 roku

Jego działalność w ostatniej fazie wojny w dużej mierze wymierzona była w żołnierzy Armii Krajowej. Odpowiedzialny był za podpisanie kilkudziesięciu wyroków śmierci na członków Polskiego Podziemia. Krwawe represje przeciwko ideologicznym wrogom spowodowały wzrost zaufania dowództwa sowieckiego do działalności Żymierskiego. W latach 1949-52 był członkiem Rady Państwa. Kolejne trzy lata spędził w więzieniu, zarzucono mu szpiegostwo na rzecz Zachodu. Po wyjściu z więzienia zrehabilitowano go i uczyniono wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego (1956-57). Żymierski działał również na rzecz Związku Bojowego o Wolność i Demokrację (w 1974 roku został jego prezesem). W 1981 roku opowiedział się za wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego. W tym samym roku został członkiem KC PZPR oraz członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodowej. Zmarł 15 października 1989 roku w Warszawie.

Odznaczony:
Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari z Gwiazdą
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Order Krzyża Grunwaldu I klasy
czterokrotny Krzyż Walecznych 
Krzyż Partyzancki
radziecki Order Zwycięstwa 
Order Budowniczych Polski Ludowej
Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (kl. I)

Biografia za www.sww.w.szu.pl 

Opracowanie Bogdan Mucha