Zbiór kart pocztowych nadanych/odebranych w Żarowie w latach 1884-1943

2 połowa XIX wieku, to czas prężnie rozwijającego się Żarowa, w którym powstawały hotele, restauracje oraz budynki mieszkalne dla coraz większej liczby robotników zatrudnionych w miejscowych fabrykach. W osadzie przemysłowej, potrzebny był także urząd pocztowy. Pierwszy zlokalizowany był w malutkim budynku w pobliżu dworca kolejowego. Za datę jego powstania, przyjąć można dzień nadania stempla pocztowego nr 1646 z dnia 15 czerwca 1854 roku. Mały i ciasny, w krótkim czasie stał się zupełnie nieprzydatny dla ciągle rosnącej liczby nadawanych i odbieranych przesyłek. Konieczne stało się zatrudnienie nowych pracowników oraz potrzeba większych pomieszczeń dla sortowania korespondencji i innych czynności pocztowych. W tym celu najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku, wybudowano przy ówczesnej Schweidnitzerstrasse (dzisiejsza ul. Armii Krajowej) licowany czerwoną cegłą, trójkondygnacyjny obiekt z przeznaczeniem na urząd pocztowy. Dzisiaj jest to wszystkim dobrze znany budynek znajdujący się przy ul. Krajowej 44, w którym mieści się apteka. O pocztowej metryce i takim właśnie przeznaczeniu tego budynku, informuje karta pocztowa z przełomu XIX i XX wieku, gdzie na jednym z barwnych obrazków utrwalono Schweidnitzerstrasse mit Post, czyli ul. Świdnicka z Pocztą.

Niestety nie znamy dokładnej daty budowy i przeniesienia Urzędu Pocztowego na nowe miejsce. Co prawda na wspomnianej karcie pocztowej widnieje odręcznie wpisana przez nadawcę data roczna 1902, jednak sam wzór kartki mógł powstać kilka lat wcześniej i pozostawać w obiegu przez jakiś czas. Przyjąć z całą pewnością można, że nowy Urząd Pocztowy w Żarowie istniał już na pewno w 1902 roku. Również i ten budynek w stosunkowo krótkim czasie okazał się nie wystarczający na potrzeby Urzędu Pocztowego. Wszystko jak się wydaje za sprawą postępu technicznego w postaci telefonu i rozbudowy sieci telefonicznej. Stary budynek nie spełniał zapewne kryteriów do tego aby umieścić w nim centralę telefoniczną pozostającą pod pieczą Poczty Cesarskiej. Po raz kolejny zdecydowano o budowie nowego Urzędu Pocztowego w Żarowie.

Miejsce pod jego wzniesienie, znaleziono tuż nieopodal na niezagospodarowanej działce przy skrzyżowaniu Schweidnitzerstrasse (ul. Świdnicka; ob. ul. Armii Krajowej) z Conradswaldauerstrasse (ul. Mrowińska; ob. ul. Mickiewicza). Ten stan rzeczy znakomicie dokumentuje kolejna karta pocztowa z końca XIX lub przełomu XIX i XX wieku. Nowy budynek powstał najprawdopodobniej na początku XX wieku, najpóźniej do 1918 roku, gdyż na niektórych ilustracjach widnieje na nim jeszcze godło i flaga państwowa Cesarstwa Niemiec oraz podpis Kaiserliches Postamt, czyli Cesarski Urząd Pocztowy. Ten murowany budynek jest obiektem dwukondygnacyjnym z użytkowym poddaszem. Elewacja tynkowana z ceramicznym detalem w postaci obramień okien, gzymsów i lizen. Otwory okienne budynku zamknięte są są łukami odcinkowymi, natomiast wejściowe pełnołukowo. Obiekt nakrywają dach naczółkowe, obecnie pokryte blachą. W tym właśnie nowym Urzędzie Pocztowym swoje miejsce znalazła centrala telefoniczna, a na dachu tzw. wieża "kablowa". W tamtych czasach linie telefoniczne były napowietrzne a schodząc się w miejscu centrali musiały mieć specjalną wierzę, w której prowadzone były przewody telefoniczne (stalowe) bez izolacji oczywiście w odpowiedniej od siebie odległości. Takie wieże miały dość mocną konstrukcję (same przewody ważyły krocie) nie wspominając o izolatorach i naprężeniach od wiatru lub lodu działającego na przewody. W 1918 roku z Urzędu zniknęło godło Cesarstwa i pozostał jedynie napis Postamt. Po 1945 roku budynek przejęła administracja Poczty Polskiej, korzystano ponadto z pozostawionych przez personel niemiecki zapasów papieru, kopert i innych materiałów. Tak więc od ponad stu lat poczta żarowska, która dawniej stemplowała przesyłki nazwą miejscowości - Saarau, a po wojnie polską nazwą - Żarów, nadal funkcjonuje w tym samym budynku.

Dawny i obecny budynek poczty w Żarowie przy ul. Armii Krajowej (do 1945 r. Schweidnizterstrasse), fot. B.Mucha

Poniżej prezentujemy zbiór 20 kart pocztowych, datowanych na lata 1884-1943, które podczas swojej "wędrówki" od nadawcy do adresata, przeszły przez ręce ówczesnych żarowskich pocztowców, pracujących w opisanych wcześniej budynkach. Zbiór ten udostępnił nam mieszkaniec i kolekcjoner z gminy Żarów. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

Karta pocztowa z 8.04.1884 r. adresowana z Wrocławia do Silesia V.C.F. w Saarau. Wysłana w Ditterschach (dzisiaj Pogórze – dzielnica Wałbrzycha albo Dzietrzychowice)

 Karta pocztowa Królestwa Bawarii, należącego do Cesarstwa Niemieckiego. Wysłana 7 lipca 1885 r. z kurortu Zwiesel do Silesia V.C.F. w Ida und Mrienhütte

Pocztówka z wysłana Żarowa do Hamburga, nadana 5 sierpnia 1899 roku; awers z widokiem na ul. Ogrodową w Żarowie (Gartenstrasse), wydawca: Verlag A.Schuch, Domanze u. Saarau

Karta pocztowa wysłana wieczorem 1 maja 1901 r. z Annvers we Francji, dotarła do V.C.F. Silesia w Ida und Marienhütte          k. Żarowa 3 maja 1901 r.

Karta pocztowa wysłana 13.06.1901 r. z będącej pod rosyjskim zaborem Łodzi do Silesii, stempel odbiorczy poczty w Żarowie z 23.06.1901 r.

Pocztówka wysłana 18.02.1904 r. z Kohlfurt (dzisiaj: Węgliniec) do Żarowa, doręczona tego samego dnia

Pocztówka wysłana 28 lutego 1906 roku z Żarowa do Wrocławia (datownik odbiorczy "Breslau" z następnego dnia). Awers z widokiem na Fabrykę Cegieł Szamotowych w Żarowie, wydawca: Verlag A.Schuch's Buchhandlung – Saarau

Karta pocztowa wysłana 6.03.1907 r. z Wiednia do V.C.F. Silesia w Żarowie. Do adresata dotarła następnego dnia o czym świadczy datownik odbiorczy

Pocztówka wysłana z Żarowa 18 września 1907 roku. Awers z widokiem na miejsce zwane Questenberg (lokalizacja nieznana)

Pocztówka wysłana z Żarowa do Szczawna Zdrój 19.02.1910 r. Awers z panoramą na Fabrykę Cegieł Szamotowych w Żarowie, wydawca: A.Schuch, Saarau i. Schles.

Prywatna fotografia autorstwa: Johannes Lotz – Photogr. Atelier, Breslau IX, Sternstr. 82, przedstawiająca widok na jeden z budynków przy ul. Cichej w Żarowie (wówczas Luisenstrasse). Fotografia wysłana z Żarowa jako pocztówka 20.09.1910 r. do Rzędowa (Rugendorf) – miejscowość w pow. świdnickim, całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej, nigdy nie odbudowana

Pocztówka wysłana z Żarowa 17.04.1914 r., adresowana do Brunszwiku w Dolnej Saksonii. Awers z panoramą Żarowa, wydawca: Verlag Alfred Krause, Buchhandlung Saarau

Pocztówka wysłana z żarowa 28.02.1916 r., adresowana do Neu Bidschow w Czechach. Awers z widokiem na zabudowania przy ul. Mickiewicza (wówczas Conradswalsauerße), wydawca: Verlag Alfred Krause, Buchhandlung Saarau

Pocztówka wysłana z Żarowa 24.06.1924 r., adresowana do Rückersdorf (dzisiaj dzielnica Neustadt in Sachsen). Awers z widokiem na ul. Słowackiego w Żarowie (wówczas Moltke-Strasse), wydawca: Verlag Klara Krause, Saarau, Krs. Schweidnitz

Karta pocztowa wysłana z Żarowa 24.09.1930 r., adresowana do Gottesberg i/Schlesien (dzisiaj Boguszów Gorce – Gorce k. Wałbrzycha). Awers z widokiem na budynek przy dzisiejszej ul. Armii Krajowej 39 oraz nieistniejącą pastorówkę (wówszas Schweidnitzestrasse), wydawca: Verlag A.Kliszewski Buch- und Papierhandlung Saarau i.Schl.

Pocztówka wysłana z Żarowa 15.07.1937 r., adresowana do Ziesar k. Magdeburga. Awers z widokiem na kąpielisko w Żarowie, wydawca: Verlag Paul Hasse Buch- u. Papierhandlung, Saarau

Karta pocztowa wysłana z Żarowa 5 marca 1939 r., adresat nieznany

Karta pocztowa wysłana z Żarowa 1 lutego 1943 r. do Protektoratu Czech i Moraw. Awers trójpolowy z widokami na: dworzec kolejowy, ul. Krasińskiego (Büttnerstrasse, Bittnerstrasse), ul. Mickiewicza (Conradswaldauerstrasse), wydawca: Verlag Alfred Krause, Buchhandlung, Saarau i. Schl.

Pocztówka wysłana z Żarowa 10 lutego 1943 r. do miejscowości Chotěboř w ówczesnym Protektoracie Czech i Moraw. Awers z widokiem na ul. Armii Krajowej z pocztą w Żarowie (wówczas Schweidnitzerstrasse mit Post), wydawca: Verlag Alfred Krause, Buchhandlung, Saarau i. Schl.

Pocztówka wysłana z Żarowa 16 lutego 1943 roku, adresat nieznany. Awers z widokiem na dawną szkołę ewangelicką przy dzisiejszej ul. Szkolnej, wydawca: Verlag A.Kliszewski, Buch- u. Papierhandlung, Saarau i. Schl.

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również bezpłatnie od ręki w Żarowskiej Izbie Historycznej przy ul. Dworcowej 3. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Opracowanie
Bogdan Mucha