Srebrne kreuzery bawarskich Wittelsbachów w zbiorach Izby Historycznej

Do Żarowskiej Izby Historycznej trafiły kolejne wspaniałe pamiątki dawnej kultury materialnej. Są nimi XVIII-wieczne monety-guziki bawarskie z czasów elektorów Maksymiliana II Emanuela i jego syna Karola VII Bawarskiego (Karl Albrecht von Bayern). Monety datowane na lata 1724 (1 sztuka) i 1729 (2 sztuki), to srebrne nominały o wartości 30 krajcarów (29 mm średnicy), które zostały wybite w Monachium. Egzemplarze zawierają następujące napisy: Maksymiliana II: awers – H.I.B.C.&. MAX.EMA, rewers – LAND MINZ &; Karola Albrechta: awers – CAR·ALB H·I·B·C·&;, rewers – LANZ MINZ·&. Monety przerobione zostały w bliżej nie określonym czasie na guziki (prawdopodobnie XIX wiek). Numizmaty przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pan Krzysztof. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

W VI wieku obecna Bawaria wchodziła w obszar państwa plemiennego Bawarów, ludu germańskiego z korzeniami alemańskimi, turyngijskimi, frankońskimi i ostrogockimi. Część północno-wschodnia obszaru dzisiejszej Bawarii była zasiedlona przez Słowian. Bawarowie stworzyli własne księstwo, później zależne od państwa Franków. Pierwszym znanym władcą był Garibald (Heribald) I, panujący w latach 548(?)–590. Od 788 do 907 roku. Bawaria znajdowała się w granicach państwa Franków. Następnie władzę przejęła miejscowa dynastia Luitpoldingów (907–947 i krótko 983–985). Bawaria znalazła się wkrótce w granicach Świętego Cesarstwa Rzymskiego, przy czym zajmowała południową część dzisiejszego kraju związkowego. Na północy regionu istniały mniejsze kraje, w tym Burgrabstwo Norymbergi, księstwo biskupie Bambergu i Wolne Miasto Norymberga, a w XIV wieku sięgało tu władztwo Czech (Czeski Palatynat). W 1070 roku tron bawarski został przez króla niemieckiego Henryka IV oddany sprzymierzonym z nim Welfom (1070–1139 i 1156–1180). Od 1180 do 1918 roku Bawaria była rządzona przez członków dynastii Wittelsbachów, którzy od 1623 roku byli elektorami.

Maksymilian II Emanuel Wittelsbach (1662-1726)

Maksymilian II Emanuel Wittelsbach, urodzony 11 lipca 1662 roku w Monachium, elektor Bawarii w latach 1679–1726. Syn elektora Bawarii Ferdynanda Marii i księżniczki sabaudzkiej, Adelajdy Henryki. Jego dziadkami byli: elektor Bawarii Maksymilian I i arcyksiężniczka austriacka Maria Anna Habsburg oraz Wiktor Amadeusz I, książę Sabaudii i Krystyna Maria Burbon, księżniczka francuska. Maksymilian II, początkowo przyjazny Habsburgom (walczył po ich stronie z Turkami i pełnił funkcję Namiestnika Niderlandów Habsburskich), zmienił front, gdy rozgorzała na dobre wojna o sukcesję hiszpańską. Maksymilian zaczął wówczas rozwijać projekt zastąpienia Habsburgów na cesarskim tronie. W tym celu sprzymierzył się z Francją. Walcząc u boku Francuzów, nieraz dowiódł swych umiejętności dowódcy. Bitwa pod Blenheim (1704) pozbawiła go jednak szans na zwycięstwo. Elektorat zajęły wojska koalicji antyfrancuskiej. Elektor musiał schronić się w Wersalu. Dopiero pokój utrechcki zwrócił mu jego kraj. Zmał 26 lutego 1726 roku w Monachium. Jego następcą był Karol VII Bawarski.

Karol, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec i Czech, książę Górnej i Dolnej Bawarii oraz Górnego Palatynatu Reńskiego, hrabia-palatyn Renu, arcyksiążę Austrii, książę elektor Świętego Cesarstwa Rzymskiego, landgraf Leuchtenbergu etc. etc. etc.

Karol VII Bawarski (Karl Albrecht von Bayern), urodzony 6 sierpnia 1697 w Brukseli, elektor Bawarii 1726–1745 (jako Karol Albert), król Czech 1741-1743, Święty Cesarz Rzymski 1742–1745. Pochodził z rodu Wittelsbachów, był synem elektora bawarskiego Maksymiliana II Emanuela i Teresy Kunegundy Sobieskiej, wnukiem króla Polski Jana III Sobieskiego i praprawnukiem cesarza Ferdynanda II Habsburga. Jego żona Maria Amalia Habsburg była córką cesarza Józefa I Habsburga. Karol Albert Wittelsbach urodził się w Niderlandach. Jako dziecko był zakładnikiem w rękach Habsburgów austriackich. Wychował się w Austrii i uczęszczał do kolegium jezuickiego w Grazu. Swoją drogę do kariery politycznej zaczynał jako żołnierz. W 1717 roku brał udział w wojnie z Turcją na terenie Bałkanów dowodząc oddziałami bawarskimi. W 1726 roku po śmierci ojca Maksymiliana II Emanuela Wittelsbacha objął tron w Bawarii. Chcąc dorównać najpotężniejszym władcom w Rzeszy: Habsburgom i Hohenzollernom rozpoczął reformę tego kraju w duchu absolutyzmu. Zorganizował nową administrację państwową, uporządkował finanse, powiększył liczebność armii. Sprowadzał do Monachium artystów i naukowców chcąc, aby stolica jego księstwa mogła konkurować kulturalnie z innymi wielkim miastami Rzeszy. W 1740 roku uważając się za najwłaściwszego pretendenta do tronu cesarskiego po śmierci Karola VI wypowiedział wojnę Austrii i przy wsparciu Prus i Francji wkroczył ze swoją armią na jej terytorium. W listopadzie 1741 roku zdobył Pragę i podporządkował sobie Czechy. 8 grudnia 1741 roku został koronowany na króla czeskiego. Zmusiwszy Marię Teresę do ucieczki na Węgry przejął dobra Habsburgów w Niemczech. Następnie rozpoczął przygotowywania do przejęcia zwierzchnictwa nad Rzeszą. 24 stycznia 1742 roku na sejmie we Frankfurcie nad Menem wybrany został cesarzem – 12 lutego 1742 roku koronowany został na cesarza i przyjął tronowe imię Karola VII. Zaangażowany politycznie w wewnętrzne sprawy Niemiec zbagatelizował szybką odbudowę sił Marii Teresy, której wojska na początku 1742 roku powróciły do działań wojennych i zaczęły przejmować inicjatywę w wojnie. W 1743 roku Karol VII utracił na rzecz Habsburżanki tron w Czechach, stracił kontrolę nad okupowaną przez Austriaków Bawarią. Pozyskał co prawda dla swojej sprawy króla pruskiego Fryderyka II, który w 1744 roku zaatakował Austrię od północy zapoczątkowując drugą wojnę śląską. Nie pomogło to jednak zbytnio pozycji cesarza. Bawaria zniszczona przez działania wojenne nie była w stanie udźwignąć kosztów utrzymania armii. Również dotychczasowy sojusznik Francja zaczął prowadzić własną niezależną politykę. Karol VII stał się więc do końca swojego życia tylko biernym obserwatorem zmagań pomiędzy trzema mocarstwami i musiał pogodzić się z tym, że nie ma już szans w rozgrywce o sukcesję austriacką. Karol VII zmarł 20 stycznia 1745 roku i został pochowany w kościele teatynów w Monachium. Jego następcą na tronie Bawarii został syn Maksymilian III Józef Wittelsbach.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Wrocław-Warszawa-Kraków 1981
A. Bues, Historia Niemiec XVI-XVIII wieku, Warszawa 1998
J. F. Noel, Święte Cesarstwo, Warszawa 1998
J. Krasuski, Historia Niemiec, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002
https://en.numista.com/

Opracowanie
Bogdan Mucha