XIII Żarowska Prelekcja Historyczna

7 maja 1945 roku o godzinie 2:41 Niemcy, w jednym ze szkolnych budynków – kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych generała Eisenhowera w Reims we Francji – skapitulowały przed przedstawicielami armii USA i Wspólnoty Brytyjskiej oraz Armii Czerwonej. Na kategoryczne żądanie Józefa Stalina 8 maja (było to późnym wieczorem, według czasu moskiewskiego nastał już 9 maja) w kwaterze marszałka Żukowa, w gmachu szkoły saperów w dzielnicy Karlshorst w Berlinie powtórzono podpisanie bezwarunkowej kapitulacji Wehrmachtu i innych sił zbrojnych III Rzeszy (z uzupełnieniem w punkcie 2, że kapitulujące wojska zdają broń miejscowym dowódcom koalicji) przed przedstawicielami trzech mocarstw sojuszniczych – ZSRR, USA i Wielkiej Brytanii. W 74 lata po zakończeniu II wojny Światowej, Żarowska Izba Historyczna serdecznie zaprasza wszystkich zainteresowanych na XIII Żarowską Prelekcję Historyczną.

W 1944 roku w niewielkim Saarau na Dolnym Śląsku, trwają intensywne prace nad ulokowaniem kilku firm, które tutaj w bezpiecznym miejscu, mają produkować na wojenne potrzeby III Rzeszy. Na terenie miejscowych zakładów chemicznych, wznoszone są obiekty dla tajemniczego przedsiębiorstwa "STERN" (Gwiazda). Wkrótce linia frontu dociera nad brzeg pobliskiej Strzegomki .... 13 lutego 1945 roku w toku tzw. Operacji Dolnośląskiej (8-28.02.1945 r.) wojska radzieckie przekroczają granice dzisiejszej gminy Żarów. Zajęte zostają miejscowości Mielęcin, Mikoszowa, Przyłęgów, Zastruże i Łażany. Nad Strzegomką pomiędzy Łażanami i Żarowem frontem staje radziecka 273. dywizja strzelecka (2. korpus strzelecki, 6. armia). W jej skład wchodziły: 967., 969., 971. pułk strzelecki, 812. pułk artyleryjski, 135. samodzielny dywizjon przeciwpancerny, 342. kompania zwiadu, 547. batalion saperski, 631. samodzielny batalion łączności, 334. batalion medyczno-sanitarny, 296. samodzielna kompania chemiczna, 546. kompania transportowa i in. jednostki). Po przeciwnej linii frontu działania, prowadzi niemiecka 19. dywizja pancerna (sztab w Stanowicach) oraz w bezpośrednim sąsiedztwie Żarowa 484. pułku grenadierów (254. dywizja piechoty). W późniejszym czasie w okolicy Łażan i Żarowa front obsadzają inne jednostki niemieckie: 31. ochotnicza dywizja SS "Böhmen und Mahren", pułk policyjny SS "Brixen", 208. batalion fizylierów (208. dywizja piechoty), 88. ciężki batalion niszczycieli czołgów, 3 batalion z 309. pułku piechoty (208. dywizja piechoty) i 947. pułk piechoty (359. dywizja piechoty). O dokumentach dotyczących tajemniczego przedsiębiorstwa "Sternbetrieb", potyczkach artyleryjskich w okolicach Żarowa, a także o najnowszych, nie publikowanych dotychczas materiałach dotyczących cmentarza wojennego Armii Radzieckiej w Żarowie, opowie – specjalista d/s zbiorów muzealnych, archeolog Bogdan Mucha.

Wiosną 1945 roku na Przedgórzu Sudeckim zgrupowane zostały siły niemieckiej 17. Armii Polowej wchodzące w skład Grupy Armii "Środek" (z siedzibą dowództwa pod Wałbrzychem). Na obszarze tym znajdowały się wówczas 45.,168., 208., 359. i 408. dywizja piechoty, 20. i 31. ochotnicza dywizja grenadierów SS, 18. dywizja grenadierów pancernych SS oraz 603. dywizja do zadań specjalnych. Ponadto w rejonie Dzierżoniowa znajdowało się dowództwo 17. Korpusu Armijnego, a w rejonie Kłodzka dowództwo 20. Korpusu Pancernego. W nocy z 13 lutego na 14 lutego Armia Czerwona po raz pierwszy zamknęła pierścień wokół Wrocławia. Niemcy postanowili za wszelką cenę przerwać okrążenie. Skoncentrowana w rejonie Piotrowic Świdnickich i Żarowa, niemiecka 19. Dywizja Pancerna uderzyła 14 lutego w kierunku Wrocławia wzdłuż osi Świdnica –Szczepanów–Gniechowice–Tyniec Mały. Wspierała ją 8. Dywizja Pancerna, a po wschodniej stronie Ślęży wzdłuż drogi Jordanów–Kobierzyce–Domasław nacierała 20. Dywizja Pancerna. W rezultacie ataków trzema dywizjami Niemcy zdołali przebić się do Wrocławia i utworzyć wąski korytarz wzdłuż drogi Mirosławice– Gniechowice –Małuszów– Tyniec Mały. Korytarzem tym wyprowadzono z Wrocławia kilka niemieckich jednostek bojowych. Jednak po kilkunastu godzinach korytarz został przecięty przez wojska radzieckie i w nocy z 15 lutego na 16 lutego Wrocław został ostatecznie otoczony. O uzbrojeniu strzeleckim oraz umundurowaniu z okresu II wojny światowej ze szczególnym uwzględnieniem jednostek niemieckich walczących na Dolnym Śląsku w 1945 roku, opowie oraz zaprezentuje eksponaty – Grupa Rekonstrukcji Historycznej "Südwesten Niederschlesien".

XIII Żarowska Prelekcja Historyczna - 4 maja 2019 roku, godz. 18:00, Żarowska Izba Historyczna, ul. Dworcowa 3,
wstęp wolny