Armia Czerwona pod Żarowem na przełomie kwietnia i maja 1945 roku

W nocy z 6 na 7 kwietnia 1945 roku, nastąpiła zmiana w radzieckiej obsadzie linii frontu pomiędzy miejscowościami Jaroszów i Borzygniew na Dolnym Śląsku. 118. dywizja strzelecka (398., 463., 527. pułk strzelecki), która utrzymywała tutaj pozycje od lutego 1945 roku, została zastąpiona przez jednostki 225. dywizji strzeleckiej (299., 1347., 1349. pułk strzelecki). Na linii Jaroszów – Morawa – Skarżyce – Przyłęgów – Łażany i dalej, aż do Krukowa pozycje zajmował 1349. pułk strzelecki ze sztabem w Mikoszowej. Linia Kruków – Marcinowiczki – Imbramowice – Borzygniew, obsadzona była przez 299. pułk strzelecki, którego sztab znajdował się w Bukowie. Nieco z tyłu, na zapleczu obu wymienionych jednostek, rozłożony był 1347. pułk strzelecki, którego pierwszy batalion wraz z artylerią pułkową kwaterował w Jaroszowie i Rusku (sztab). Z kolei drugi batalion rozmieszczony był w Pyszczynie. Sztab 225. dywizji strzeleckiej, rozlokowany został w Osieku.

 Plan zmiany jednostek 5. Armii Gwardyjskiej na jednostki 21. Armii, 4.04.1945

 Fragment mapy sztabowej z położeniem jednostek 5. Armii Gwardyjskiej (zmiana jednostek 5. Armii Gwardyjskiej na jednostki 21. Armii – 6/7 kwietnia 1945 r.)

 Fragment mapy sztabowej 21. Armii z położeniem jednostek 225. dywizji strzeleckiej na przełomie kwietnia i maja 1945 roku

Wedle źródeł rosyjskich, Dywizja Strzelecka (стрелковая дивизия; skrót: сд), organizacyjnie wchodziła w skład Korpusu Strzeleckiego lub Armii Ogólnowojskowej i działała najczęściej w ich składzie. Czasem jednak była włączana bezpośrednio w skład wojsk Frontu. Wedle etatu z 1945 roku, w skład dywizji strzeleckiej wchodziły: 3 pułki piechoty, 1 brygada artylerii (złożona z 2 pułków artylerii), 1 pułk moździerzy, 1 dywizjon artylerii samobieżnej, 1 dywizjon artylerii przeciwpancernej, 1 dywizjon artylerii przeciwlotniczej, 1 batalion saperów, 1 batalion łączności, 1 batalion szkolny, samodzielne pododdziały zaopatrzenia oraz służby tyłowe. Łącznie było to 11 780 żołnierzy, uzbrojonych w 3557 pistoletów maszynowych, 11 rusznic przeciwpancernych, 130 dział (w tym 65 przeciwpancernych i 12 przeciwlotniczych), 136 moździerzy, 12 dział samobieżnych SU-76, 445 samochodów oraz 1200 koni. Zasadniczo w czasie trwania wojny ilość ludzi w DP była niższa od założonej liczby prawie o połowę. W większości dywizji piechoty zamiast brygady artylerii był pułk artylerii. W ten sposób osiągano łączną liczbę 196 dział i moździerzy.

Organizacyjnie w skład dywizji strzeleckiej, wchodził Pułk Strzelecki (стрелковый полк; skrót: сп), bywało jednak, że pewna ilość pułków piechoty była włączona bezpośrednio w struktury Armii Ogólnowojskowej lub nawet do wojsk Frontu. W trakcie trwania wojny struktura etatowa pułków wielokrotnie podlegała zmianom. W skład pułku strzeleckiego wchodziły: 3 bataliony piechoty, 2 kompanie fizylierów, 1 bateria artylerii, 1 bateria moździerzy, 1 bateria artylerii przeciwpancernej, 1 pluton przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych, samodzielne pododdziały zaopatrzenia oraz służby tyłowe. W natarciu: w zasadzie był równorzędny z szerokością wdarcia i liczył od 700 do 1500 metrów oraz 4 do 6 kilometrów w głąb ugrupowania nieprzyjaciela. W obronie: pułk zabezpieczał odcinek od 3-5 kilometrów wzdłuż linii frontu a pozycja miała do 3 kilometrów głębokości. Według etatu 05/41 z 18.12.1944 roku, pułk strzelecki liczył 2725 żołnierzy i składał się z dowództwa pułku oraz 3 batalionów strzeleckich (w każdym 670 żołnierzy).

W skład batalionu wchodziły:

- 3 kompanie strzeleckie (w każdej 144 żołnierzy)
- kompania ciężkich karabinów maszynowych (12 ckm Maxim / SG-43 kaliber 7,62 mm)
- kompania moździerzy 82 mm (6 moździerzy 82 mm)
- bateria przeciwpancerna 45 mm (4 armaty przeciwpancerne kaliber 45 mm)
- pluton rusznic przeciwpancernych (9 PTRS / PTRD kaliber 14,5 mm)
- pluton łączności (19 żołnierzy) wyposażony byl w polową centralę telefoniczną, 8 telefonów polowych i 8 kilometrów kabla telefonicznego
- pluton transportowy (33 żołnierzy): jeden wóz konny, cztery kuchnie polowe
- pluton sanitarny (8 żołnierzy)

Artyleria pułkowa:

- bateria dział piechoty (3 plutony ogniowe, po 2 armaty w każdym – łącznie 6 armat - pułkowych wz. 1943 kaliber 76,2 mm
- bateria przeciwpancernych – 6 armat ZiS-2 kaliber 57 mm)
- bateria moździerzy (6 moździerzy wz.1943 kaliber 120 mm)
- pluton przeciwlotniczy – (6 wielkokalibrowych karabinów maszynowych DSzK wz. 1938 kaliber 12,7 mm)

Pozostałe pododdziały pułkowe:

- 2 kompanie fizylierów (w każdej 98 żołnierzy z pistoletami maszynowymi)
- pluton rozpoznawczy (38 zwiadowców)
- pluton saperów (27 saperów)

kompania łączności (73 żołnierzy) składała się z trzech plutonów: sztabowego, radiowego i telefonicznego. Do swojej dyspozycji kompania łączności regulaminowo powinna posiadać: 6 radiostacji, 2 odbiorniki radiowe, 3 polowe centralki telefoniczne, 20 telefonów polowych i 32 kilometrów kabla telefonicznego

Jednostki tyłowe i transportowe pułku:

- kompania transportowa (6 ciężarówek i 18 wozów konnych)
- kompania sanitarno-medyczna (55 żołnierzy)
- pluton weterynaryjny (12 żołnierzy)
- pluton sztabowy (28 żołnierzy)
- pluton – muzycy/orkiestra pułkowa (12 żołnierzy)
- warsztaty pułkowe (17 żołnierzy)
- pułkowy park amunicyjny (17 żołnierzy)

Liczebność żołnierzy: kompania – 144, batalion – 670, pułk – 2725. Na uzbrojeniu pułku miało być: 162 karabiny maszynowe, 6 wielkokalibrowych karabinów przeciwlotniczych, 27 rusznic przeciwpancernych, 12 armat przeciwpancernych 45 mm, 6 armat pułkowych 76,2 mm, 18 moździerzy 82 mm i 6 moździerzy 120 mm. W czerwcu 1945 roku zmienił się stan osobowy pułku strzeleckiego: 2398 pułk, 555 batalion i 104 żołnierzy w kompanii.

Wedle stanu etatowego, na przełomie kwietnia i maja 1945 roku na pozycjach między Jaroszowem (niem. Järischau), a Borzygniewem (niem. Bergen), powinno znajdować się 8175 żołnierzy Armii Czerwonej (299., 1347., 1349. pułk strzelecki z 225. dywizji strzeleckiej). Prawdziwy stan osobowy był mniejszy blisko o ½. Dla przykładu liczebność i uzbrojenie 118. dywizji strzeleckiej w dniu 1 marca 1945 roku przedstawiało się następująco:

647 – oficerów, 1170 – podoficerów, 2758 – szeregowych, łącznie 4575 żołnierzy. Na wyposażeniu było: 2146 karabinów, 967 pistoletów maszynowych, 84 ciężkie karabiny maszynowe, 89 ręcznych karabinów maszynowych, 2 wielkokalibrowe karabiny maszynowe przeciwlotnicze, 42 moździerze kaliber 82 mm, 18 moździerzy kaliber 120 mm, 10 armat przeciwpancernych kaliber 45 mm, 7 armat pułkowych kaliber 76,2 mm, 26 armat dywizyjnych kaliber 76,2 mm, 16 haubic kaliber 122 mm, 2 armaty kaliber 105 mm.

Ta sama dywizja w dniu 31 maja 1945 roku, przedstawiała następujący stan: 686 – oficerów, 1327 – podoficerów, 3043 – szeregowych, łącznie 5056 żołnierzy Na wyposażeniu było: 2269 karabinów, 1090 pistoletów maszynowych, 105 ręcznych karabinów maszynowych, 44 ciężkie karabiny maszynowe, 14 wielkokalibrowych karabinów maszynowych przeciwlotniczych, 11 rusznic przeciwpancernych, 18 haubic kaliber 122 mm, 28 armat dywizyjnych kaliber 76,2 mm, 6 dział pułkowych kaliber 76,2 mm, 12 dział przeciwpancernych kaliber 45 mm, 39 moździerzy kaliber 82 mm, 18 moździerzy kaliber 122 mm, 1224 konie

 Fragment dziennika bojowego 118. dywizji strzeleckiej ze stanem wyposażenia na dzień 1 marca 1945 r.

 Fragment dziennika bojowego 118. dywizji strzeleckiej ze stanem wyposażenia na dzień 31 marca 1945 r.

Wedle stanu etatowego na wyposażeniu trzech pułków strzeleckich rozłożonych na linii frontu między Jaroszowem a Borzygniewem, winno być:

- 3557 – pistoletów maszynowych – PPSz wz. 1941, kal. 7,62 mm
- 4618 – karabinów powtarzalnych – Mosin wz. 1938 / wz.1944, kal. 7,62 mm
- ponad 2000 – pistoletów i rewolwerów – TT wz. 1933 i Nagant wz.1895, kal. 7,62 mm
- 486 – ciężkich i ręcznych karabinów maszynowych – Maxim wz.1910/30 / SG-43 Goriunow, DPM (kal. 7,62 mm
- 18 – wielkokalibrowych karabinów maszynowych – DSzK wz.1938, kal. 12,7 mm
- 81 – rusznic przeciwpancernych – PTRS-41 / PTRD-41 (kal. 14,5 mm)
- 54 – moździerze wz. 1937, kal. 82 mm
- 18 – moździerzy wz. 1943, kal. 120 mm
- ? (nieokreślona liczba) – granaty – F-1, RGD-33 / RG-42, RPG-40, RPG-43

W rzeczywistości liczebność prawie wszystkich rodzajów uzbrojenia była znacznie niższa i przedstawiała zbliżony wykaz dla 118. dywizji strzeleckiej z marca 1945 roku. Artyleria w pasie obrony 225. dywizji strzeleckiej według stanu z dnia 14.04.1945 r., miała na wyposażeniu (1009. pułk artylerii, 6. samodzielny niszczycielski dywizjon przeciwpancerny, 299. pułk strzelecki, 1347. pułk strzelecki, 1292. niszczycielski przeciwpancerny pułk artyleryjski, 1 bateria z 34. brygady artylerii, 2 bateria z 647. pułku artylerii):

- 42 – armaty dywizyjne wz.1942 (ZiS-3), kal. 76,2 mm
- 8 – armat pułkowych wz. 1943, kal. 76,2 mm
- 19 – haubic wz. 1938 (M-30), kal. 122 mm
- 15 – armat przeciwpancernych wz. 1942 (M-42), kal. 45 mm
- 12 – hałbicoarmat wz. 1937 (MŁ-20), kal. 152 mm

Uzbrojenie:

76 mm armata dywizyjna wz. 1942 (ZiS-3) – radziecka armata wprowadzona do uzbrojenia w 1942 roku. Kaliber: 76,2 mm, długość lufy: 3169 mm (L/41,6) 2587 (części gwintowanej), donośność: 13 290 m, prędkość pocz. pocisku: 680 m/s, masa: 1150 kg (bojowa), 1840 kg (marszowa), kąt ostrzału: –5° – +37° (w pionie), 54°-57° (w poziomie), długość odrzutu: 680-820 mm, szybkostrzelność: 25 strz./min, szybkość marszowa: do 50 km/h (po drodze), produkcja: 1941-? (łącznie 103 000 egzemplarzy)

76 mm armata pułkowa wz. 1943 – radzieckie działo piechoty wprowadzone do uzbrojenia w 1943 roku. Kaliber: 76,2 mm, długość lufy: 1480 mm (L/19,5), donośność: 4200 m, prędkość pocz. pocisku: 262-311 m/s (w zależności od amunicji), masa: 600 kg (bojowa), 1300 kg (marszowa), kąt ostrzału: –8° – +25° (w pionie), 60° (w poziomie), szybkostrzelność: 10-12 strz./min, szybkość marszowa: do 50 km/h (po drodze), produkcja: 1943-1945 (łącznie 5122 egzemplarze)

122 mm haubica wz. 1938 (M-30) – radziecka haubica produkowana w latach 1940-1955 (do 1960 w Polsce). Kaliber: 122 mm, długość lufy: 2800 mm (L/22,7), donośność: 11 400 m, prędkość pocz. pocisku: 515 m/s (burzący o masie 21,76 kg), masa: 2350-2500 kg (bojowa), 3100 kg (z przodkiem), kąt ostrzału: –3° – +63,5° (w pionie), 49° (w poziomie), szybkostrzelność: 10-12 strz./min, szybkość marszowa: do 50 km/h (po drodze), produkcja: 1943-1945 (łącznie 19 266 egzemplarzy w ZSRR)

45 mm armata przeciwpancerna wz. 1942 (M-42) – radziecka armata przeciwpancerna produkowana od 1943 roku. Kaliber: 45 mm, długość lufy: 3087 mm (L/68,6), donośność: 4500 m, prędkość pocz. pocisku: 870-1070 m/s (w zależności od amunicji), masa: 625 kg (bojowa), 1250 kg (marszowa), kąt ostrzału: –8° – +25° (w pionie), 60° (w poziomie), szybkostrzelność: 20-25 strz./min, szybkość marszowa: do 50 km/h (po drodze), produkcja: 1943-1945 (łącznie 10 843 egzemplarze)

152 mm haubicoarmata wz. 1937 (MŁ-20) – radziecka haubicoarmata skonstruowana w latach 1936-1937. Kaliber: 152,4 mm, długość lufy: 4925 mm (L/32,4), donośność: 17 230 m, prędkość pocz. pocisku: 655 m/s (pocisk o masie 43,56 kg), masa: 7270 kg (bojowa), 8070 kg (marszowa), kąt ostrzału: –2° – +65° (w pionie), 58° (w poziomie), szybkostrzelność: 3-4 strz./min, szybkość marszowa: do 20 km/h (po drodze), produkcja: 1937-1946 (łącznie 6884 egzemplarze)

a – ckm Maxim wz.1910/30, b – ckm SG-43 Goriunow, c – wkm Dszk wz. 1938, d – pistolet wz. 1933 (TT), e – rkm DPM Diegtariew, f – rusznica ppanc PTRD-41, g – pistolet maszynowy PPSz wz. 1941, h – rusznica ppanc PTRS-41, i – rewolwer Nanagt wz. 1895, j – karabin Mosin wz. 1981/30, k – karabin Mosin wz. 1944, l – karabin Mosin wz. 1938

PPSz wz. 1941 – radziecki pistolet maszynowy, kaliber: 7,62x25 mm, magazynek: 71 szt. (bębnowy), 35 szt. (łukowy), długość: 828 mm, długość lufy: 269 mm, długość linii celowniczej: 365 mm, masa: 3,50 kg bez magazynka, 4,15 kg z łukowym, 5,40 kg z bębnowym, prędkość pocz. pocisku: 550 m/s, szybkostrzelność teoretyczna: 1000 strz./min, szybkostrzelność praktyczna: 30-70 do 100 strz./min, zasięg maksymalny: 200 m

Mosin wz. 1938 – radziecki karabin powtarzalny, kaliber: 7,62x54 mm R, masa bez bagnetu: 3,49 kg, długość bez bagnetu: 1020 mm, długość lufy: 508 mm, pojemność magazynka: 4 + 1, szybkostrzelność praktyczna: 10-12 strz./min, prędkość pocz. Pocisku: 816 m/s (pocisk lekki wz.1908)

Mosin wz. 1944 – radziecki karabin powtarzalny, kaliber: 7,62x54 mm R, masa z bagnetem: 4,0 kg, długość bez bagnetu: 1020 mm, długość z bagnetem: 1330 mm, długość lufy: 508 mm, pojemność magazynka: 4 + 1, szybkostrzelność praktyczna: 10 strz./min, prędkość pocz. Pocisku: 816 m/s (pocisk lekki wz. 1908)

Pistolet wz. 1933 (pistolet TT) – radziecki pistolet samopowtarzalny, kaliber: 7,62x25 mm, magazynek: 6 szt. pudełkowy, długość: 195 mm, długość lufy: 116 mm, długość linii celowniczej: 156 mm, masa z magazynkiem: 854 g, masa bez magazynka: 940 mm, prędkość pocz. pocisku: 420 m/s, zasięg skuteczny: 50 m

Nagant wz. 1895 – belgijski rewolwer, produkowany w latach 1941-1945 w ZSRR, kaliber: 7,62x38 mm R, magazynek: bęben 7 szt., długość: 220 mm, długość lufy: 115 mm, długość linii celowniczej: 153 mm, masa: 880 g (załadowany), 795 g (niezaładowany), prędkość pocz. pocisku 272 m/s, szybkostrzelność praktyczna: 14 strz./min, zasięg maksymalny: 700 m, zasięg skuteczny: 50 m

Maxim wz. 1910/30 – radziecki ciężki karabin maszynowy, kaliber: 7,62x54 mm, R, taśma nabojowa: 250 szt., długość: 1067 mm, długość lufy: 721 mm, masa: 64,5 kg (na podstawie), masa karabiny właściwego: 20,3 kg (bez wody), 41 kg (podstawa), 2 kg (lufa), prędkość początkowa pocisku: 600 m/s, szybkostrzelność teoretyczna: 600 strz./min, zasięg skuteczny: 1200 m

SG-43 Goriunow – radziecki ciężki karabin maszynowy, kaliber: 7,62x54 mm, R, taśma nabojowa: metalowa 50 szt., parciana 250 szt., długość: 1150 mm, długość lufy: 824 mm, masa: 40,4 kg (na podstawie), masa karabiny właściwego: 13,8 kg, prędkość początkowa pocisku: 800 m/s, szybkostrzelność teoretyczna: 600-700 strz./min, szybkostrzelność praktyczna: 300-350 strz./min, zasięg maksymalny: 3500 m, zasięg skuteczny: 1000 m

DPM – radziecki ręczny karabin maszynowy, kaliber 7,62x54 mm R, magazynek talerzowy: 49 szt. (ładowany 47 szt.), długość: 1290 mm, długość lufy: 609 mm, długość linii celowniczej: 610 mm, masa: 9,12 kg bez amunicji, prędkość początkowa pocisku: 840 m/s, szybkostrzelność teoretyczna: 500-600 strz./min, szybkostrzelność praktyczna: 80 strz./min

DSzk wz. 1938 – radziecki wielkokalibrowy karabin maszynowy, kaliber 12,7x108 mm, taśma nabojowa: metalowa 50 szt., długość: 1586 mm, długość lufy: 1066 mm, długość linii celowniczej: 1100 mm, masa: 157 kg (na podstawie), 35,5 kg (karabin właściwy), 9 kg (taśma załadowana), prędkość początkowa pocisku: 850 m/s, szybkostrzelność teoretyczna: 550 strz./min, szybkostrzelność praktyczna: 80 strz./min, zasięg skuteczny: 1500-2000 m (do celów naziemnych), 2000 m (do celów powietrznych)

PTRS-41 – radziecki samopowtarzalny karabin przeciwpancerny, kaliber 14,5x114 mm, magazynek: stały 5 szt., długość: 2200 m, długość lufy: 1350 mm, długość linii celowniczej: 1208 m, masa: 16 kg (niezaładowany), prędkość początkowa pocisku: 1020 m/s, przebijalność pancerza: nabój BS-32 (35 mm z odległości 500 m), nabój BS-41 (40 mm z odległości 300 m)

PTRD-41 – radziecki karabin przeciwpancerny, kaliber 14,5x114 mm, długość: 2000 m, długość lufy: 1219 mm, długość linii celowniczej: 1305 m, masa: 20,3 kg (niezaładowany), prędkość początkowa pocisku: 1020 m/s, przebijalność pancerza: nabój BS-32 (35 mm z odległości 500 m), nabój BS-41 (40 mm z odległości 300 m)

Moździerz wz. 1937 – radziecki moździerz, kaliber 82 mm (3,2"), donośność: minimalna 84 m, maksymalna 3040 m, prędkość początkowa pocisku: minimalna 70 m/sek., maksymalna 211 m/sek., kąt ostrzału: pionowy 45° - 85° poziomy 6°, szybkostrzelność: do 30 strz./min

Moździerz wz. 1943 – radziecki moździerz, kaliber: 120 mm, długość: lufy 1800 mm, donośność: 5700, masa: 282 kg, kąt ostrzału: +45° do +80° (w pionie) 45° (w poziomie), szybkostrzelność: 15 strz./min (bez poprawiania celowania), 6 strz./min (z poprawianiem celowania), czas przejścia w położenie bojowe: od 1 min. do 3 min., szybkość marszowa: 35 km/h (po szosie), 18 km/h (droga gruntowa)

 A – granat RGD-33, B – granat RPG-43, C – granat RPG-40, D – granat RG-42, E – granat F-1

Granat F-1 – radziecki ręczny granat obronny, masa: 400 g (nieuzbrojony), 700 g (zbrojony), materiał wybuchowy: trotyl 60 g, zapalnik: UZRGM, opóźnienie: 3,2-4 s, zasięg rzutu: 34-45 m, promień rażenia: 200 m, liczba odłamków: 1000 sztuk

Granat RGD-33 – radziecki ręczny granat o zastosowaniu uniwersalnym, masa: 771 g (z koszulką odłamkową), 270 g (koszulka odłamkowa), materiał wybuchowy: trotyl 80 g, zapalnik: czasowy z opóźnieniem 3,5-4 s, zasięg rzutu: 35-40 m, promień rażenia: 10 m; 15 m (z koszulką)

Granat RG-42 – radziecki ręczny granat odłamkowy (zaczepny), masa: 400 g (zbrojony), materiał wybuchowy: 120 g, typ zapalnika: UZRGM, opóźnienie: 3,2-4 s, zasięg rzutu: 30-40 m, promień rażenia: 15-20 m

Granat RPG-40 – radziecki ręczny granat przeciwpancerny o działaniu burzącym, masa: 1105 g (uzbrojony), materiał wybuchowy: kruszący 794 g, zasięg rzutu: 15-20 m, promień rażenia: 20 mm, przebijalność pancerza: 75 mm

Granat RPG-43 – radziecki ręczny granat o działaniu kumulacyjnym, masa: 1200 g (uzbrojony), materiał wybuchowy: 650 g, zasięg rzutu: 15-20 m, rażenie: = 20 m, przebijalność pancerza: 75 mm

Umundurowanie Armii Czerwonej - piechota z lat 1943-45
(А.Шалито, И. Савченков, Н. Потинский, К. Цыплёнков, Mocквa 2001)

Ekwipunek i wyposażenie osobiste Czerwonoarmisty
(А.Шалито, И. Савченков, Н. Потинский, К. Цыплёнков, Mocквa 2001)

Sierżant Władimir Aleksandrowicz Kryżanowski, artylerzysta z 1347. pułku strzeleckiego, urodził się w Kownie (Litwa) w rodzinie robotniczej. W 1941 roku został wcielony do Armii Czerwonej. W lipcu tego samego roku znalazł się na froncie. W lecie 1944 roku został trzykrotnie ranny. Za odwagę i męstwo wykazane w walkach z hitlerowskim najeźdźcą, otrzymał dwa medale „Za odwagę”. Rozkazem dowódcy 225. dywizji strzeleckiej z dnia 30 września 1944 roku, odznaczony został Orderem Chwały 3 stopnia. Pod koniec stycznia 1945 roku w walkach na terenie Polski własnoręcznie zniszczył dwa stanowiska karabinów maszynowych i brał udział w odparciu pięciu kontrataków wroga. Został wtedy ranny. W walkach o miasto Czeladź zniszczył niemieckie działko 37 mm, dwa stanowiska karabinów maszynowych wroga oraz w walce wręcz wyeliminował 8 żołnierzy nieprzyjaciela. 18 lutego 1945 roku odznaczony został Orderem Chwały 2 stopnia. 17 lutego przyczynił się do zniszczenia działa pancernego oraz unicestwienia wrogiego plutonu piechoty. 5 kwietnia 1945 roku ponownie odznaczony został Orderem Chwały 2 stopnia. Na przełomie kwietnia i maja 1945 roku wraz z 1347. pułkiem strzeleckim znajdował się na zajmowanych pozycjach koło Bukowa. 24 czerwca 1945 roku wziął udział w Paradzie Zwycięstwa na Placu Czerwonym w Moskwie. W 1945 roku został zdemobilizowany i wrócił do miejsca zamieszkania w mieście Sobinka.

Sierżant Siergiej Nikołajewicz Sziszof, operator radiostacji w 299. pułku strzeleckim, urodził się w 1920 roku w Archangielsku. Od 1941 roku w Armii Czerwonej. W walkach z hitlerowskim najeźdźcą został 13 razy ranny, ale po leczeniu w szpitalu zawsze wracał na pierwszą linię do swojej jednostki. W dniach 14-20 stycznia 1944 roku podczas walk o Nowogród pod ciężkim ogniem zapewniał sprawną łączność radiową z dowódcą pułku. 20 lutego 1944 roku za odwagę i męstwo wykazane w walce, odznaczony został Orderem Chwały 3 stopnia. 28 lipca 1944 roku w pobliżu miejscowości Blutis (8 km na południowy-wschód od miasta Balvi, Łotwa), w krytycznym momencie bitwy, przy pomocy granatów i karabinu maszynowego odparł atak wroga, zabijając pięciu przeciwników. 13 sierpnia 1944 roku za odwagę w bitwie odznaczony został Orderem Chwały 2 stopnia. 10 lutego 1945 roku w bitwie o Skorogoszcz wyeliminował ponad dziesięciu żołnierzy wroga. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z dnia 10 kwietnia 1945 roku odznaczony został Orderem Chwały 1 stopnia. Na przełomie kwietnia i maja 1945 roku wraz z 299. pułkiem strzeleckim znajdował się na linii Kruków–Imbramowice. 24 czerwca 1945 roku wziął udział w Paradzie Zwycięstwa na Placu Czerwonym Moskwie. W 1945 roku został zwolniony z Sił Zbrojnych ZSRR. Zamieszkał w Moskwie. W sumie podczas wojny odznaczony został Orderem Chwały 1, 2, i 3 stopnia, medalami w tym „Za odwagę”, „Dla Zasługi Wojskowej” i „Dla obrony Leningradu”, „Za wyzwolenie Pragi”, „Za zwycięstwo nad Niemcami”.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Żarowskiej Izbie Historycznej przy ul. Dworcowej 3 lub w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
Centralne Archiwum ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, Podolsk/Moskwa (Центральный Aрхив Министерства Oбороны Российской Федерации Подольск / Москва)
План смены соединений 5 гв. А войсками 21 А, 1.04.1945 г., ЦАМОРФ
Положение Войск 21 Армии с 12.4 по 5.5.45 г., ЦАМОРФ
Положение Войск 5 гв. А, 1.04.1945 г., ЦАМОРФ
Журнал боевых действий 118 сд, 1945 г., ЦАМОРФ
Instrukcja piechoty 7,62 mm pistolet maszynowy wz. 1941 i wz. 1943. Opis i użytkowanie, 1950 Warszawa
Rozwój taktyki Armii Radzieckiej w latach Wielkiej Wojny Narodowej 1941–1945, praca zbiorowa, Warszawa 1960
Instrukcja Szkol.239/65: Broń strzelecka (pm, rkm, ckm, kbks, rgppanc, granaty ręczne), Warszawa 1965
Mała Encyklopedia Wojskowa,1967 Warszawa
Encyklopedia II wojny światowej, 1975 Warszawa
A. Greczko, Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975
S. Pataj, Artyleria lądowa 1872-1970, Warszawa 1975
J. Magnuski, Armata dywizyjna ZiS-3, TBiU 49, Warszawa 1977
C. Rychlewski, Haubica kal. 122 mm wz. 1938, TBiU 79, Warszawa 1982
I. J. Wojciechowski, Karabin Mosin wz. 1891, TBiU 78, Warszawa 1982
S. Torecki, Broń i amunicja strzelecka LWP, 1985 Warszawa
Великая Отечественная война 1941 - 1945. Энциклопедия, редколл., гл. ред. М. М. Козлов. М., "Советская энциклопедия", 1985
I. Wojciechowski: 152 mm haubicoarmata wz. 1937, Warszawa 1987
S. Kochański, Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Warszawa 1991
Z. Gwóźdź, P.Zarzycki, Polskie konstrukcje broni strzeleckiej, Warszawa 1993
А. Жук, Справочник по стрелковому оружию. Револьверы, пистолеты, пистолеты-пулеметы, винтовки, автоматы. Москва 1993
A. Ciepliński, R. Woźniak, Encyklopedia współczesnej broni palnej, Warszawa 1994
W. Głębowicz, R. Matuszewski, T. Nowakowski, Indywidualna broń strzelecka II wojny światowej, Warszawa 2000
Z. Gwóźdź, Dzieje tetetki, Komandos 3/2000
Z. Gwóźdź, Dzieje tetetki (2), Komandos 4/2000
Z. Gwóźdź, Dzieje tetetki (3), Komandos 5/2000
T. J. O'Malley, Artyleria, Warszawa 2000
I. V. Hogg, Allied Artillery of World War Two. Ramsbury, Marlborough 2001
А.Шалито, И. Савченков, Н. Потинский, К. Цыплёнков, Униформа Красной Армии 1918-1945, Mocквa 2001 А. Иванов, Артиллерия СССР в перод второй мировой войны, Санкт-Петербург 2003
A. Konstankiewicz, Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego w latach 1914–1939, Lublin 2003
M. H. Ochman, Karabiny przeciwpancerne PTRD i PTRS, Nowa Technika Wojskowa 4/2003
J. Kajetanowicz, Polskie wojska lądowe w latach 1945-1960, Toruń 2004
W. Weiler, TT, Arsenał 3/2004
L. Erenfeicht, Konie robocze, Karabiny powtarzalne II wojny światowej, Strzał, 2005, nr 5(25), s. 20-31
G. Popow, O Wojnie Ojczyźnianej, Warszawa 2005
B. Perzyk, Ręczne granaty odłamkowe w Wojsku Polskim w latach 1945-1955 (część I), Poligon, 5/2009, s. 67–68
M. J. Dougherty, Broń strzelecka od roku 1860 do współczesności, Bremen 2010
W. Schultz, 1000 ręcznej broni palnej, Ożarów Mazowiecki 2011

Opracowanie
Bogdan Mucha