Panowie von Adelsbach z Mrowin

Jesienią 1557 roku niejaki Hans von Siebitz sprzedał Hansowi von Adelsbach „zu Freudentahal” (z Weseliny) majętność mrowińską, którą tworzyło 56 łanów ziemi i spalony młyn. Hans piszący się od tego roku z „Nickelsdorf auf Konradswalde” był właścicielem Mrowin do 1573 roku. Po nim dobrami władał Gottfried von Adelsbach, który zobowiązany był wystawiać na wyprawę wojenną 1 żołnierza konnego i 1/4 pieszego. Wiadomo, że był kanclerzem księcia oleśnickiego Karola I. W 1528 roku sprzedał wieś Pogroda klasztorowi w Henrykowie. Trzy lata później był świadkiem na dokumencie biskupa wrocławskiego Jakoba von Salza i księcia śląskiego Jana. W 1537 roku przeznaczył ze swoich gruntów 2 m² czynszu na rzecz szpitala (hospicjum) św. Krzyża w Głuchołazach (Ziegenhals). Jako najemnik brał też udział w wojnie o niepodległość Niderlandów. Zmarł w 1594 roku. Wedle dokumentu z 1605 roku, właścicielem całych Mrowin z siedzibą rycerską (Rittersitz) i folwarkiem, Weseliny, Wostówki oraz dwóch gospodarstw zagrodniczych w Pożarzysku był Friedrich von Motschelnitz (Mutschelnitz). To właśnie dziełem panów von Adelsbach, było wzniesienie wspomnianej siedziby rycerskiej – dworu w Mrowinach. Majętni rycerze, których fortuna wyrosła na wojennych wyprawach, po śmierci zostali pochowani w krypcie Kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu (ob. bazylika kolegiacka). Tam też znajdują się tablice nagrobne z ich wizerunkami.

Płyta nagrobna Hansa von Adelsbach und Niklasdorf auf Konradswaldau, zmarłego 8 czerwca 1573 roku

IM IAR 1573 DEN 8 IVNI IST IN GOT SELIGLICH ENTSCHLAFFEN ZVR SCHWEINITZ DER EDLE EHRNVESTE VND WOLBENAMPTE HER HANS VON ADELSBACH VND NIKELSDORF AVF CONRADSWALDE LEID ELHIE BEGRABEN DEN GOT IN EWIGKEIT GENADE

Przedstawiona na nagrobku postać Hansa von Adelsbach stoi bez nakrycia głowy. Prawą ręką rycerz opiera się o biodro, lewą trzyma za rękojeść miecza. Ubrany jest w zbroję, która składa się z pięciofolgowego obojczyka, napierśnika z hakiem na kopię, trzyfolgowego fartucha połączonego za pomocą czterech pasków z ośmiofolgowymi długimi taszkami, zakończonymi na dole w formie półokrągłej. Pod nimi nałożone ma spodenki kolcze. Naręczak (ochrona ręki) wyposażony jest w naramienniki z płotem, które przymocowane są do napierśnika dodatkowo śrubą w kształcie rozetki. Dalej znajdują się pięciofolgowe opachy, nałokcice ze skrzydełkami zamkniętymi oraz zarękawia. Ochrona nogi składa się z nakolanników, nagolenic i pięciofolgowych trzewików. Zbroja Hansa von Adelsbach, dekorowana jest na całej powierzchni w motywy liściaste, kwiatowe i geometryczne. Z prawej strony postaci rycerza, spoczywa na dole hełm z zamkniętą przyłbicą, która przymocowana jest do dzwonu za pomocą śruby w kształcie rozetki. Hełm wyposażony jest także w dwufolgowy kołnierz i pióropusz. Na skórzanym pasku po prawej stronie widnieje puginał, po lewej stronie półtoraręczny miecz kawaleryjski z prostym jelcem oraz głowicą w kształcie stożka i obłękiem bocznym.

Płyta nagrobna Gottfrieda von Adelsbach und Niklasdorf auf Konradswaldau, zmarłego 14 września 1594 roku

ANNO 1594 DEN 14 SEPTEMBRIS DER EDLE IST IN GOT EHRENVESTE WOLBENAMBTE HERR GOTFRIDT VON ADELSBACH VND NIKLASDORF AVF CONRADSWALDE DER HEREN FVRSTEN VND STANDE ZV . . . . BESTELTER GEWESENER FENDRICH IN HVNGERN ZVR NEISE IN GOTT DEM HERN VORSCHIEDEN DEM GOT GENADE

Przedstawiona na nagrobku postać Gottfrieda von Adelsbach, zwrócona jest lekko w prawą stronę. Rycerz stoi bez nakrycia głowy z prawą ręką trzymającą za uchwyt puginału, a lewą za uchwyt rapiera lub miecza kawaleryjskiego. Postać ma na sobie zbroję płytową, która składa się z obojczyka, napierśnika bez haka na kopię oraz dwufolgowego fartucha połączonego paskami z siedmiofolgowymi długimi taszkami, zakończonymi na dole w formie półokrągłej. Pod nimi nałożone są spodenki kolcze. Naręczak wyposażony jest w naramienniki z bocznymi śrubami, trzyfolgowe opachy, nałkocice z małymi otwartymi skrzydełkami, zarękawia oraz dwufolgowe palczaste rękawice z długimi mankietami i sztylptami. Ochrona nogi składa się z nakolanników, nagolenic oraz siedmiofolgowych trzewików. Napierśnik oraz naramienniki zbroi Gottfrieda von Adelsbach, dekorowane są motywem liściastym, kwiatami oraz figurami geometrycznymi. Po prawej stronie postaci, spoczywa przy nodze hełm z zamkniętą przyłbicą, trzyfolgowym kołnierzem oraz pióropuszem. Na skórzanym pasku na prawym boku rycerza, widnieje sztylet, a po lewej rapier lub miecz kawaleryjski z jajowatą głowicą oraz rękojeścią jelcowo-koszowo-kabłąkową. Ramiona jelca odgięte są do góry i do dołu. Natomiast kosz przechodzi w kabłąk kierujący się w kierunku głowicy.

Składamy Serdeczne Podziękowania dla pana Krzysztofa Kaszuba
za pomoc w przygotowaniu niniejszego opracowania

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

Źródła i ilustracje:
1. Verzeichniss verschiedener Hoch-Gräflichen und Hoch-Adlichen Wappen mit ihren zukommenden illuminirten Coleuren
2. H. Lutsch, Die Kunstdenkmäler des Reg. - Bezirks Liegnitz, Bd. III, Breslau 1891
3. P. Kutzer, Kirchengeschichte von Ziegenhals, Ziegenhals 1932
4. J. Pilch, Zabytki architektury Dolnego Śląska, Wrocław 1978
5. J. Pater, Katalog ruchomych zabytków sztuki sakralnej w archidiecezji wrocławskiej, t. II, Wrocław 1982
6. J. Pilch, Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Warszawa 2005
7. T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
8. M. Cieśla, Broń renesansowa na Śląsku, Racibórz 2008

Opracowanie
Bogdan Mucha