Wyroby porcelany użytkowej w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej - wystawa wirtualna

Porcelana jest wyrobem ceramicznym (ceramika) o gęstym, białym i nieprzepuszczalnym dla wody i gazów czerepie, który prześwieca w cienkiej warstwie. Ze względu na skład chemiczny oraz temperaturę wypalania rozróżnia się porcelanę twardą i miękką. W skład porcelany twardej wchodzi 40-60% kaolinu (nie więcej niż 20% kaolinu może być zastąpione gliną wypalającą się na biało), 20-30% kwarcu i 20-30% skalenia. Odznacza się ona dużą wytrzymałością mech., dobrymi właściwościami dielektrycznymi, jest bardzo mało nasiąkliwa (porowatość otwarta do 0,5%), odporna na działanie czynników chemicznych. Stosuje się ją do produkcji wysokonapięciowych izolatorów, kształtek izolacyjnych, sprzętu laboratoryjnego, naczyń stołowych i wyrobów artystycznych.

W skład porcelany miękkiej wchodzi 25-40% kaolinu (część kaolinu można zastąpić gliną wypalającą się na biało), 30-45% kwarcu i 25-40% skalenia. Ma ona mniejszą wytrzymałość mechaniczną i gorsze właściwości dielektryczne niż porcelana twarda, odznacza się natomiast większą przeświecalnością i bielą. Porcelana miękka jest stosowana do produkcji wyrobów artystycznych, gospodarczych oraz izolatorów niskonapięciowych.

Technologia produkcji porcelany jest podobna do produkcji fajansu, jednakże w przypadku porcelany surowce muszą być czystsze i drobniej zmielone. Temperatura wypalania surowych, nie szkliwionych wyrobów porcelanowych wynosi 920-980°C, wyrobów szkliwionych 1280-1460°C (porcelany twardej 1350-1460°C, porcelany miękkiej 1280-1320°C). Do szkliwienia wyrobów z porcelany stosuje się najczęściej szkliwa skaleniowe. Wyroby z porcelany zdobi się zwykle farbami naszkliwnymi, gdyż większość farb ceramicznych (barwniki ceramiczne) w wysokiej temperaturze wypalania ulega zniszczeniu.

Porcelana została wynaleziona w Chinach w 1 połowie VII wieku. Wysoki poziom wyroby z porcelany osiągnęły w okresie dynastii Song (wazy i misy zdobione szkliwem jednobarwnym), dynastii Yuan i Ming (manufaktura w Jingdezhen – zastawy stołowe, naczynia dekoracyjnego, płytki, figurki malowane farbami naszkliwnymi lub podszkliwnymi, wielobarwnymi szkliwami, motywy roślinne i figuralne) oraz dynastii Qing (tzw. porcelana trzech, czterech, pięciu barw). Produkcja porcelany rozwijała się od XII wieku w Korei (rozkwit XVI-XVII w.). W Europie porcelana chińska znana była od XI wieku. W XVI wieku wynaleziono we Florencji porcelanę sztuczną, miękką, zwaną porcelaną "Medici", produkowaną następnie we Francji. Masę porcelany twardej zestawił po raz pierwszy ok. 1709 roku Saksonii, niemiecki alchemik Johann Friedrich Böttger. Od 1710 roku działała manufaktura w Miśni (miśnieńska porcelana). Inne słynne manufaktury porcelany założono m.in.: w Wiedniu, Sèvres (sewrska porcelana), Neudeck (później przeniesiona do Nymphenburga), Berlinie, Chelsea, Derby, Petersburgu, Capodimonte, Kopenhadze, a w Polsce w Korcu (od 1790 roku), w Baranówce (od 1804 roku), Tomaszowie Lubelskim (od 1806 roku) i Ćmielowie (od 1842 roku).

W zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej, znajdują się porcelanowe wyroby następujących wytwórni:

Porzellanfabrik Creidlitz-Coburg AG (1913-1923)
Villeroy & Boch Mettlach (1920-1945)
Porzellanfabrik Königszelt A.G. (1922-1945)
Krister Porzellanmanufaktur AG, Waldenburg (1925-1945)
Porzellanfabrik C. Tielsch & Co. Abt. CM Hutschenreuther Arzberg, Altwasser (1932-1945)
Striegauer Porzellanfabrik AG vorm. C. Walter & Co., Stanowitz (1898-1933)
Porzellanfabrik Franz Prause GmbH, Niedersalzbrunn (1921-1933)
Polska Fabryka Porcelany "Tielsch", Wałbrzych (1945-1952)
Zakłady Porcelany Stołowej P.P. "Karolina", Jaworzyna Śląska (1957-1994)

 

 

 

 

 Półmisek, wyrób Porzellanfabrik Königszelt A.G., lata 1930-1945

 

 

 

 

 

 

 

Waza, wyrób Porzellanfabrik Königszelt A.G., lata 1930-1945 

 

 

 

 

 

 

 Sosjerka, wyrób Porzellanfabrik Königszelt A.G., lata 1922-1930

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Talerze, wyrób Zakłady Porcelany Stołowej P.P. "Karolina", Jaworzyna Śląska (1957-1994), prod. 1979 r.

 

Jaworzyna Śląska (Königszelt)
Porzellanfabrik C. Heckmann & Rappsilber (ca. 1870-1876)
Porzellanfabrik August Rappsilber (1877-1886)
Porzellanfabrik Königszelt A.G. (1886-1945)
Königszelt - Państwowa Fabryka Porcelany (1945-1948) Jaworzyna Państwowa Fabryka Porcelany (1949 - ?)
Zakłady Porcelany Stołowej, P.P. (? - 1957)
Zakłady Porcelany Stołowej P.P. "Karolina" (1957-1994)
Zakłady Porcelany Stołowej "karolina" Sp. z o.o. (1994 – obecnie)

Fabryka porcelany w Jaworzynie Śląskiej (Königszelt) założona została w 1860 roku przez przedsiębiorcę budowlanego Silbera, który wybrał tę lokalizację fabryki ze względu na łatwy dostęp do znajdujących się w okolicy bogatych złóż gliny i węgla. Już wkrótce rozpoczął produkcję wyrobów, najczęściej utrzymanych w dekoracjach Zwiebelmuster (wzór cebulowy) i Strohblumen (wzór suchych kwiatów). Ponieważ koszty produkcji były niskie, oferta fabryki stała się atrakcyjna dla klientów i szybko przyniosła zyski właścicielowi. W 1871 roku, Silber otrzymał bardzo intratną propozycję sprzedaży fabryki i już w 1872 nowymi właścicielami przedsiębiorstwa zostali C. Heckmann i August Rappsilber, którzy kontynuowali produkcję przynoszącą zyski, przenosząc jedynie siedzibę firmy do Berlina. Fabryka nosiła wówczas nazwęPorzellanfabrik Heckmann & Rappsilber. C. Heckmann, osiągnąwszy dość pokaźne zyski, w 1878 roku zdecydował się opuścić spółkę i pozostawić fabrykę w rękach A. Rappsilbera, który z sukcesem kontynuował prowadzenie firmy aż do przejścia na emeryturę w 1886 roku. Fabryka osiągała znacznie lepsze wyniki finansowe od wielu innych, dlatego też zwrócił na nią uwagę dyrektor generalny koncernu Strupp - Dr. Gustav Strupp, który odkupił od Rappsilbera przedsiębiorstwo, zmieniając jego nazwę na Porzellanfabrik Königszelt A.G.

Akcjami spółki bardzo zainteresował się koncern Lorenz Hutschenreuther z Selb w Bawarii i już w 1905 roku przejął pakiet większościowy akcji firmy z Jaworzyny Śląskiej. Nastąpił wówczas dynamiczny rozwój fabryki w celu zwiększenia produkcji. Asortyment został zmieniony i teraz produkcja koncentrowała się na wysokiej jakości porcelanie stołowej, przeznaczonej głównie na eksport. Rozbudowa zakładu i zwiększenie produkcji wymusiło zwiększenie również zatrudnienia. W 1913 roku zatrudnionych było ponad 670 osób. Nawet wybuch I Wojny Światowej nie zahamował rozwoju produkcji i przedsiębiorstwa. W 1922 roku zatrudniano 850 osób, a w 1930 ponad 1000. Porzellanfabrik Königszelt A.G. była jedną z kilku fabryk porcelany, jakie otrzymały licencję na produkcję figurek postaci Disney'owskich, które jako niearyjskie, w okresie III Rzeszy Niemieckiej, zostały w większości zniszczone. Dziś są wyjątkowo rzadkie i bardzo poszukiwane na rynkach antykwarycznych całego świata. W 1937 roku zatrudnienie spadło do ok. 800 osób, co było spowodowane optymalizacją procesu produkcji. Liczba ta pozostawała na stosunkowo stałym poziomie także w czasie II Wojny Światowej, jak również wówczas, gdy udziały Hutschenreuthera przejęła Porzellanfabrik Kahla z Turyngii. W 1945 roku fabryka została upaństwowiona i przyjęła nazwę Państwowa Fabryka Porcelany Jaworzyna Śląska, a od 1954 roku: Zakłady Porcelany Stołowej KAROLINA Sp. z o.o. W latach 90-tych XX wieku fabryka została przekształcona w spółkę prywatną, w której udziałowcami zostali jej pracownicy.

 

 Talerz, wyrób Striegauer Porzellanfabrik AG vorm. C. Walter & Co., Stanowitz, lata 1898-1933

 

Dzbanek, wyrób Striegauer Porzellanfabrik AG vorm. C. Walter & Co., Stanowitz, lata 1898-1933

 

Stanowice (Stanowitz)
Striegauer Porzellanfabrik C. Walter & Co. (1873-1898)
Striegauer Porzellanfabrik AG vorm. C. Walter & Co. (1898-1933)

Fabryka porcelany, założona w 1873 roku przez C. Waltera pod nazwą Striegauer Porzellanfabrik C. Walter & Co.. Przekształcona w 1898 roku w spółkę akcyjną Striegauer Porzellanfabrik vorm. C. Walter & Co. W 1910 roku fabryka zatrudniała 120 pracowników. Zlikwidowana w 1932 r. Produkcja: serwisy obiadowe i kawowe, zestawy łazienkowe, naczynia użytkowe, itp.

 

Półmisek, wyrób Porzellanfabrik Franz Prause GmbH, lata 1921-1933

 

Szczawienko (Niedersalzbrunn)
Franz Prause (1849-1891) – malarnia porcelany
Franz Prause Porzellanfabrik und - malerei (1891-1921)
Porzellanfabrik Franz Prause GmbH (1921-1933)

Założona przez Franza Prause w 1849 roku malarnia, a później także fabryka porcelany. Od 1891 roku prowadzona przez Juliusa i Ernsta Prause. Jeszcze przed I Wojną Światową pod zarządem Georga Prause. W 1921 roku przekształcona w spółkę (GmbH). Wkrótce potem, w 1923 r. zmarł najpierw Julius Prause, a w 1924 - Ernst Prause. Ok. 1900 roku funkcjonowały cztery piece do wypału porcelany, własna malarnia i drukarnia. Zatrudnionych było około 140 pracowników, których liczba wzrosła do 350 w 1927 roku. Produkowano przede wszystkim tanie wyroby porcelanowe: naczynia użytku domowego i na potrzeby hoteli, pojemniki na herbatniki i masło, doniczki, filiżanki, kubki, artykuły promocyjne, tabliczki na drzwi, płyty nagrobne, popielniczki itp. Specjalnością zakładu były naczynia kuchenne. Około 50% produkcji przedwojennej eksportowano do Ameryki Północnej, Anglii, Holandii i Indii. Po I Wojnie Światowej, fabryka powoli i odzyskiwała utracone rynki zbytu i pod koniec lat dwudziestych XX w. udział eksportu osiągnął 35 % produkcji. W dobie kryzysu lat trzydziestych, firma nie mogła sobie poradzić z problemami i w 1933 roku Porzellanfabrik Franz Prause GmbH została zamknięta.

 

Talerz, wyrób Krister Porzellanmanufaktur AG, lata 1925-1945 

 

Wałbrzych (Waldenburg)
Carl Krister Porzellanfabrik (ca. 1831-1895)
Porzellanfabrik Carl Krister (1895-1905)
Krister Porzellanmanufaktur (1905-1920)
Krister Porzellanindustrie AG (1920-1925)
Krister Porzellanmanufaktur AG (1925-1945)
Fabryka Porcelany Krzysztof (1945-1995)
Fabryka Porcelany Krzysztof S.A. (1995-2010)
Porcelana KRZYSZTOF Sp. z o.o. (2010 - obecnie)

Historia produkcji porcelany na Śląsku zaczęła się w 1820 roku, gdy C.S. Rausch założył pierwszą fabrykę wyrobów sanitarnych w Wałbrzychu (Waldenburg). Zaczynając od jednego pieca i 9 pracowników, powoli przekształcał swój zakład w fabrykę porcelany. W 1823 roku, Rausch zatrudnił młodego >malarza błękitem<, Karla Franza Kristera, który miał mu pomóc w rozwijaniu produkcji i przemysłu porcelanowego na Śląsku. Karl Franz Krister (1802-1869) urodził się w Nysie (Neisse), ale dorastał w mieście Gera w Turyngii, gdzie przez pięć lat uczył się rzemiosła w różnych fabrykach porcelany. Zanim zatrudnił się w fabryce Rauscha, podczas swoich podróży zebrał doświadczenia w trzynastu fabrykach porcelany, od Francji po Węgry. W 1829 roku Johann Traugott założył drugą w Wałbrzychu fabrykę porcelany. W tym samym roku, dorosły już K.F. Krister przeniósł się do nowego zakładu. W 1831 roku przejął ( lub wydzierżawił ) zakład Rauscha, a najpóźniej do 1836 roku przejął także fabrykę Hayna. Połączył oba zakłady i rozpoczął systematyczne "budowanie" wzorcowego przedsiębiorstwa, zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy i techniki. W 1840 roku przestawił opalanie swoich pieców z węgla drzewnego na węgiel kamienny, którego w okolicy nie brakowało. W następnych latach sukcesywnie modernizował fabrykę i w 1845 roku pięć pieców opalanych było węglem kamiennym, a w dziesięć lat później już 15. Zużywał wówczas 5% rocznej produkcji węgla na Dolnym Śląsku. Od 1853 roku, w fabryce pracowały dwie wysokociśnieniowe maszyny parowe napędzające urządzenia fabryczne. W roku 25-lecia fabryki zatrudnionych w niej było 1200 osób, a w 1859 osiągnięto najwyższy poziom zatrudnienia: 1500 robotników i urzędników. Od początku, Krister starał się produkować porcelanę w dobrej jakości, dostępną dla każdego gospodarstwa domowego, co było niewątpliwą zaletą jego produkcji. Produkowany asortyment wzorowany był na formach i dekoracjach Królewskiej Manufaktury Porcelany w Berlinie ( KPM ). Rozpoczął produkcję od cybuchów do fajek, filiżanek, dzbanków, mleczników i cukiernic. Z upływem czasu produkcja koncentrowała się coraz bardziej na zastawach stołowych i wyrobach luksusowych, takich jak: wazy, bomboniery, kabarety itp. W celu wsparcia sprzedaży, Krister stosował wyrafinowane metody: używał sygnatury bardzo zbliżonej do znaku KPM Berlin, używającej tradycyjnie liter KPM ( skrót KPM oznaczał: Königliche Porzellanmanufaktur / Krister Porzellan Manufaktur ), czego nikt nie mógł mu zabronić, bowiem nie istniała jeszcze ochrona znaków towarowych. Wprowadziło to jednak spore zamieszanie wśród klientów i kolekcjonerów aż do obecnych czasów.

Jakość wyrobów fabryki została wyróżniona medalami na Wystawach Przemysłowych we Wrocławiu w 1852 i 1857 roku, a także na Wystawach Światowych w Paryżu w 1857 i 1867 roku. Po śmierci Karla Kristera, fabryka przeszła w ręce jego spadkobierców, m.in. późniejszego członka Tajnej Królewskiej Rady Handlowej – Roberta Haenschke, którego następcą był jego syn, Albert Haenschke. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku, rodzina Dimter usunęła się całkowicie z firmy i od 1901 roku tylko członkowie rodziny Haenschke wymieniani byli jako właściciele fabryki Carla Kristera. W okresie I Wojny Światowej, fabryka poniosła duże straty spowodowane poborem do armii i zwolnieniami. W 1917 roku Departament Wojny we Wrocławiu nakazał ograniczenie produkcji do poziomu 40% produkcji sprzed wojny. Doszły do tego trudności spowodowane utratą tradycyjnych zagranicznych rynków zbytu, na które firma eksportowała swoje wyroby. Różnice poglądów w rodzinie Haenschke oraz problemy finansowe zmusiły właścicieli do przekształcenia firmy w 1920 roku w spółkę akcyjną Krister Porzellanindustrie AG. W tym samym roku zmarł Albert Haenschke, a w 1921 roku doszło do przejęcia fabryki przez koncern Rosenthal AG. Pomimo trudności i zmian, fabryka porcelany Carla Kristera pozostała ważnym elementem przemysłowego krajobrazu Wałbrzycha. W 1921 roku otrzymała zlecenie na produkcję tzw. pieniędzy zastępczych z porcelany. Początkowo monet o nominale 75 fenigów, a od 1922 roku także 20 i 50 fenigów oraz 1 marki. W 1925 roku firma powróciła do swej wcześniejszej nazwy Krister Porzellanmanufaktur AG. Nastąpił także powrót do liczących sobie 60 lat, starych wzorów i dekorów fabryki, które odtwarzano na podstawie zachowanych form i katalogów z wzorcami. Przy wsparciu koncernu Rosenthal AG, wyroby z wałbrzyskiej fabryki Carla Kristera ponownie stały się szeroko dostępne, a w 1928 r. zostały zaprezentowane na wystawie Niemieckiej Porcelany w Wiesbaden. Od połowy lat dwudziestych następował ponowny rozwój fabryki, a jej wyroby były znów bardzo poszukiwane przez odbiorców. Fabryka funkcjonowała nieprzerwanie do 5 maja 1945 roku. 8 maja została przejęta przez władze polskie, a już 11 maja 1945 roku wznowiła produkcję z pomocą niemieckich fachowców, którzy do ich wydalenia z Polski przyuczali polskich pracowników. Zmieniono nazwę firmy na Zakłady Porcelany Stołowej "KRZYSZTOF", stosując na wyrobach dotychczasową sygnaturę fabryki Kristera z dopiskiem >made in poland<

 

 Kufel, wyrób Porzellanfabrik C. Tielsch & Co. Abt. C.M. Hutschenreuther Arzberg, lata 1932-1945

 

Talerzyk, wyrób Polska Fabryka Porcelany "Tielsch", lata 1945-1952

 

Wałbrzych (Waldenburg)
Carl Tielsch & Co. (1845-1918)
Porzellanfabrik C. Tielsch & Co. AG (1918-1932)
Porzellanfabrik C. Tielsch & Co. Abt. C.M. Hutschenreuther Arzberg (1932-1945)
Polska Fabryka Porcelany "Tielsch" (1945-1952)
Zakłady Porcelany Stołowej Wałbrzych (1952-1992)
Zakłady Porcelany Stołowej Wałbrzych S.A. (1992-2007)
Fabryka Porcelany Wałbrzych S.A. (2007-2012)

W 1845 roku, radca handlowy Carl Tielsch, założył w Starym Zdroju (Altwasser) k. Wałbrzycha drugą co do wielkości fabrykę porcelany na Śląsku. Dzięki nakładom finansowym Carla Tielscha, fabryka miała zapewniony znakomity start i szybki rozwój. W 1864 roku zatrudniała już 1400 pracowników. Wyroby fabryki Tielscha szybko zdobyły sobie uznanie za swą wysoką jakość i walory artystyczne, doceniane na wielu wystawach. Posiadały bogate zdobienia i efektowne fasony, a ich jakość była porównywana do wyrobów manufaktur z Berlina, czy nawet Miśni. W 1882 roku zmarł w wieku 67 lat, założyciel i dobry duch fabryki, Carl Tielsch. Jego śmierć opłakiwali nie tylko pracownicy, ale i mieszkańcy miasta. Był to bowiem nie tylko znakomity przedsiębiorca, ale także wspaniały człowiek, który m.in. wprowadził fundusze emerytalne dla pracowników i osób niepełnosprawnych.

Zarząd objął jego syn Egmont von Tielsch. Kontynuował dzieło swego ojca (także zaangażowanie w sprawy socjalne) i wkrótce zaczął planować nową lokalizację dla rozszerzenia produkcji. Zaowocowało to uruchomieniem kolejnego zakładu 1 stycznia 1906 roku. W tym samym roku, dyrektor fabryki Georg Feist, Fugeron z Montereau i Vereinigte Chamotte Fabriken, vorm. C. Kulmitz GmbH z Saarau, zakończyli pomyślnie próby i uruchomili pierwszy piec tunelowy do wypalania porcelany. Piec miał długość 64 m i był opalany węglem. Za swoje zasługi dla rozwoju przemysłu oraz pracę socjalną, Egmont von Ritter uhonorowany został Medalem Orła Czerwonego IV klasy, a to wyróżnienie i nowy tytuł Kawalera i Radcy Handlowego dały Egmontowi nowy impuls do zwiększenia rozwoju i sprzedaży. W 1913 roku firma zatrudniała 1500 pracowników, w tym 270 ceramików i 110 dekoratorów, a na krotko przed wybuchem I Wojny Światowej 1914 roku, katalog wyrobów zawierał 1637 pozycji. Przez lata wojny spółce wiodło się dobrze, aż do 1917 roku, kiedy urzędnicy miejscy orzekli, że Egmont Tielsch powinien ograniczyć produkcję do 60% osiągniętego poziomu w celu zachowania zasobów, a dla wyrównania strat w dochodach powinien zastanowić się nad przekształceniem firmy w korporację, co dało mu dużo do myślenia. Tak też się stało i w 1917 roku, Egmont Tielsch przekształcił firmę w spółkę akcyjną Porzellanfabrik C. Tielsch & Co. AG. Udziałowcami spółki zostały znane osoby ze świata przemysłu porcelanowego, m.in. sam dyrektor fabryki Georg Feist, bracia Arnold (właściciele Bankhaus Gebrüder Arnold w Dreźnie) posiadający udziały w Porzellan- und Feinsteingutfabrik Max Roesler w Rodach. WreszcieHugo Auvera, dyrektor spółki C.M. Hutschenreuther w Hohenbergu, za sprawą którego wyroby fabryki Tielascha sprzedawane były w USA pod sygnaturą Blach Knight (importer: Graham & Zenger) z dopiskiem Waldenburg Studios.

W tej konstelacji własnościowej fabryka dobrze prosperowała do krachu na giełdzie w 1929 roku, kiedy klienci nie byli w stanie zapłacić za swoje zamówienia i zarząd został zmuszony do zmniejszenia zatrudnienia do 1200 osób w 1930 roku. W tym samym roku zmarł Egmont Tielsch, a jego miejsce w radzie nadzorczej zajął syn Herbert von Tielsch. W 1932 roku fabryka Tielscha połączyła się z koncernem Hutschenreuthera i została oddziałem firmy, zachowując zatrudnienie na poziomie 1200 pracowników. Wszystko szło dobrze przez kolejne lata. 8 maja 1945 roku Wałbrzych został opanowany przez wojska sowieckie i fabryka została przejęta przez władze polskie, a C.M. Hutschenreuther stracił cały majątek fabryki. Aby zrekompensować straty w poziomie produkcji, firma postawiła na rozwój Porzellanfabrik C.M. Hutschenreuther AG, Niederlassung Arzberg. Przez kilka kolejnych lat używała także sygnatury z orłem i inicjałami C.T. Władze polskie zmieniły nazwę zakładu na Tielsch - Państwowa Fabryka Porcelany, kontynuując produkcję starych wzorów przy pomocy pracowników niemieckich i pod zarządem Jana Kachniewicza. W 1952 roku całkowicie znacjonalizowano fabrykę. Otrzymała ona nazwę Zakłady Porcelany Stołowej "WAŁBRZYCH" i przez kolejne 40 lat kontynuowała produkcję, będąc liderem we wprowadzaniu nowoczesnych rozwiązań w technologii zdobnictwa, modelarstwa i produkcji porcelany. W 1992 roku fabryka została ponownie sprywatyzowana. Głównymi udziałowcami fabryki zostały rodziny Świerczyńskich i Kułakowskich oraz Skarb Państwa, który objął 15% udziałów.

 

Półmisek, wyrób Villeroy & Boch Mettlach, lata 1920-1945

 

 Talerze, wyrób Villeroy & Boch Mettlach, lata 1920-1945

 

Talerz, wyrób Villeroy & Boch Mettlach, lata 1920-1945

 

Villeroy & Boch Mettlach

V&B jest wytwórcą produktów porcelanowych, który siedzibę główną miał w Mettlach. Przedsiębiorstwo to od prawie 250 lat jest w posiadaniu rodzinnym. W 1748 roku François Boch, który był z zawodu "hutnikiem", wraz ze swoimi trzema synami w miejscowości Lothringen rozpoczął produkcję porcelany zwłaszcza, naczyń stołowych. Z powodu dużego zainteresowania swoimi wyrobami przeniesiono i wprowadzono produkcję seryjną w pobliżu Festung Luxemburg. Trzy lata później powstała Brindille-Dekor (typ/rodzaj zastawy porcelanowej), która z przerwami jest sprzedawana do dziś, w XX wieku pod nazwą „Vieux Luxembourgâ. W 1791 roku niejaki Nicolas Villeroy jako tymczasowe przedsięwzięcie uruchomił fabrykę fajansu. Ponadto wymyślił, aby porcelanę przyozdabiać pismem z miedzi, co było wówczas ogromnym postępem w produkcji seryjnej i oznaczało to znaczne podniesienie konkurencyjności z fabryką Boch. W 1801 roku Jean-François Boch kupił dawniejsze opactwo Benedyktynów w Mettlach i tam otworzył nowoczesny zmechanizowany zakład produkujący naczynia stołowe. Wprowadził tam maszyny własnego pomysłu umożliwiające mu jak na tamte czasu produkcję masową. Opactwo do dziś (2007) używane jest jako siedziba firmy. Produkcja ta dała Bochowi rozpoznawalność jego produktów.

W 1836 roku aby pozostać na rynku obie firmy łączą się, co umożliwia im dalszą ekspansję na rynki europejskie. W 1843 otwierają w Wadgassen fabrykę szkła, gdzie jest ono wykonywane do dziś. Firma cały czas poszerzała swoją sprzedaż m.in. do Polski, Francji, Anglii oraz Szwajcarii. W latach 50 XIX wieku rozszerzyła produkcję o płytki podłogowe i porcelaną lepszej jakości. Marka była już wtedy znana w całej Europie, oraz obydwu Amerykach. W 1879 roku otwarta zostaje kolejna fabryka w Merzig. Ta fabryka rozwija się z czasem w największą fabrykę płytek na świecie. Pod koniec XIX wieku rozpoczyna się wielka produkcja sanitariatów. Z powodu pierwszej wojny światowej produkcja zostaje czasowo wstrzymana. W 1920 roku V&B nabywa fabrykę w Bonn i w pobliżu Wrocławia. W okresie międzywojennym produkcja rusza z powrotem. W Zagłębiu Saary produkowane są wyroby na rynek Francuski, w Bonn powstają produkty artystyczne na rynek rodzimy. II Wojna Światowa przyniosła zniszczenie fabryk niemieckich. W tym czasie w fabrykach we Francji powstawały elementy do porcelanowych miny talerzowych. Po wojnie fabryki we Wrocławiu, Bonn i Torgau zostały sprzedane, a fabryki z Saary przeniesione do Francji.

 

 Mlecznik, wyrób Porzellanfabrik Creidlitz AG, lata 1913-1945

 

 

 

 

 Cukiernica, wyrób Porzellanfabrik Creidlitz AG, lata 1913-1945

 

 Filiżanki, wyrób Porzellanfabrik Creidlitz AG, lata 1913-1945

 

Dzbanek, wyrób Porzellanfabrik Creidlitz AG, lata 1913-1945

 

Talerzyk, wyrób Porzellanfabrik Creidlitz AG, lata 1913-1945

 

Porzellanfabrik Creidlitz-Coburg AG

Firma założona w 1913 roku w niemieckim mieście Creditz. W latach 20. większość akcji spółki trafiła w ręce Karla Sörgela. Jego zięć został dyrektorem zarządzającym firmy. W ofercie znajdował się m.in. osprzęt elektryczny, jak gniazdka i przełączniki. Głównym produktem firmy była jednak porcelana stołowa. Około 1925 roku zatrudnienie sięgnęło 360 osób. Po śmierci Karla spółkę przejęła jego córka Madi. Nowa szefowa zmodernizowała firmę i znacząco zwiększyła moce produkcyjne. W latach 50. produkcję skoncentrowano na eksportowanych w większości wyrobach z porcelany stołowej i porcelany przeznaczonej na prezenty. W latach 80. Porzellanfabrik Creidlitz AG nie była już w stanie konkurować z tańszymi dostawcami porcelany i złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. 

 

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

 

Źródła:
1. L. Chrościcki, Porcelana – znaki wytwórni europejskich, Warszawa 1974
2. H. Chojnacka, Porcelana sewrska XVIII/XIX w., Warszawa 1976
3. G. Savage, Porcelana i jej historia, Warszawa 1977
4. H. Chojnacka, Polska porcelana 1790-1830, Warszawa 1981
5. Kowecka E., Historia manufaktur i fabryk porcelany w Polsce, [w]: Kowecka E., M. i J. Łosiowie, L. Winogradow, Polska porcelana, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1983
6. M. Starzewska, M. Jeżeqwska, Śląska porcelana, Wrocław 1987
7. http://sygnatury24.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha