Straż Pożarna w Imbramowicach - 120 lat tradycji

Jak możemy przeczytać w ksiązżce Tomasza Ciesielskiego „Żarów. Historia Miasta i Gminy”: Ochotnicza Straż Pożarna (Freiwillige Feuerwehr) w Żarowie, powstała w 7 VII 1867 r. Dla uczczenia tego wydarzenia corocznie odbywał się 7 VII „Stiftungfest” („Święto założenia”), mający charakter święta całej miejscowości. W 1872 r. straż otrzymała w użytkowanie od zakładów chemicznych sprzęt gaśniczy. W 1928 r. otrzymała samochód pożarniczy. Przed rokiem 1945, jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej, istniały także w Bukowie (powstała w XIX w.), Kalnie i Wierzbnej (powstały na pocz. XX w.), Mrowinach (zał. w 1911 r.), Mielęcinie (zał. 1931 r.) i Pożarzysku (zał. 1932 r.). W 1901 roku, założona została Freiwillige Feuerwehr w Ingramsdorf (ob. Imbramowice). W skład Jednostki Strażackiej Imbramowice wchodziły wówczas obwody gminne Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki oraz obszary dworskie Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki jako jednostki zjednoczone. Czynny udział w gaszeniu pożarów, brało udział 29 osób z wymienionych obwodów gminnych w tym 16 z gminy Imbramowice. Jednostka dysponowała sikawką konną, która znajdowała się w dominium w Imbramowicach oraz trzema wozami służącymi do przewożenia wody, które znajdowały się w majątkach Imbramowice, Kruków i Marcinowiczki. Przed rokiem 1942, wybudowano w Imbramowicach remizę strażacką (Feuerwehrhaus) oraz dostarczono samochód bojowy (brak informacji o marce i losach tego pojazdu). Szczegółowy regulamin Jednostki Strażackiej Imbramowice, opublikowany został na łamach świdnickiej gazety powiatowej Kreis-Blatt Schweidnitz, nr 6/1902, gdzie czytamy:

Strona tytułowa Kreis-Blatt, nr 6 z 7 lutego 1902 roku (zbiory autora)

1. Obwody gminne Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki oraz obszary dworskie Imbramowice, Kruków, Marcinowiczki są jednostkami zjednoczonymi pod nazwą Jednostka Strażacka Imbramowice.

2. Do jednostek należy wspólne działanie w następujących przypadkach:

a) zakup i utrzymywanie sprzętu gaśniczego za wyjątkiem wymienionych w paragrafie 1 regulaminu ppoż z dn. 26 marca 1877 r.

b) obsługa sikawek i wozów do przewozu wody.

3. Reprezentowanie i kierowanie jednostką odbywa się poprzez zarząd, który składa się z:

a) 1. właściciela obszaru dworskiego Imbramowice z prawem 3 głosów,

2. właściciela obszaru dworskiego Kruków z prawem 1 głosu,

3. właściciela obszaru dworskiego Marcinowiczki z prawem 1 głosu.

Właściciele obszarów dworskich są uprawnieni do wyznaczania swoich przedstawicieli w zakresie dot. prawa głosu.

b) z trzech delegatów gminy Imbramowice, jednego delegata gminy Kruków i jednego delegata gminy Marcinowiczki. Delegatom gmin przysługuje po jednym głosie.

4. Przewodniczącym jednostki strażackiej jest każdorazowo naczelnik gminy Imbramowice, a jego zastępcą każdorazowo rządca majątku Imbramowice.

Przewodniczący zwołuje przedstawicielstwo (reprezentantów) tak często, jak wymagają tego sprawy. Jest zobowiązany do jego zwołania, jeśli stawi się co najmniej czterech członków.

Uchwały zapadają większością głosów. Przy równej liczbie głosów decyduje głos przewodniczącego.

5. Przewodniczący wprowadza uchwały zarządu do realizacji i nadaje swoim podpisem bieg korespondencji. Reprezentuje on zarząd na zewnątrz. W przypadku dokumentów, przy których zarząd ma przyjąć obowiązki prawne, wymagany jest podpis przewodniczącego i jeszcze jednego członka.

6. Przewodniczący jednostki strażackiej wypełnia wszystkie obowiązki wynikające z zarządzenia policji z 1887 r. (skrót)

7. Zarząd mianuje dozorcę sikawek pożarniczych oraz jego zastępcę i ustanawia ich wynagrodzenie.

8. Wszystkie koszty są dzielone proporcjonalnie na uczestniczące w związku gminy i obszary dworskie. Udziały przypadające na pojedyncze gminy są wypłacane z kas gminnych.

9. Zaprzęganie sikawki następuje każdorazowo przez obszar dworski Imbramowice. Wozy do przewozu wody znajdujące się w Krukowie i Marcinowiczkach oraz wozy do transportu drużyn znajdujące się w tych miejscowościach są zaprzęgane w obszarach dworskich w Krukowie i Marcinowiczkach. Do transportu oddziałów straży ogniowej z Imbramowic i znajdujących się tam wozów do przewozu wody zaprzęg stawia do dyspozycji gmina Imbramowice. W obrębie gmin obowiązek zaprzęgania reguluje się zgodnie z uzgodnieniami przedsięwziętymi przez specjalne służby, zawarte w statucie gminy.

10. Do udzielenia pomocy podczas pożaru zobowiązani są wszyscy zdolni do pracy mężczyźni, mieszkańcy miejscowości należących do jednostki w wieku od 18 do 60 lat. Zwolnieni z tego obowiązku są osoby wymienione w zarządzeniu policji z 1887 roku (skrót). Do pomocy zewnętrznej w gaszeniu pożaru wyznacza:

Gmina Imbramowice – 16 mężczyzn

Obszar dworski Imbramowice – 2 mężczyzn Gmina Kruków – 6 mężczyzn

Obszar dworski Kruków – 2 mężczyzn Gmina Marcinowiczki – 2 mężczyzn

Obszar dworski Marcinowiczki – 1 mężczyznę

Obsługa sikawek strażackich i wozów do przewozu wody należy tylko do wykonujących obowiązki służbowe. Niezbędna ich liczba do pomocy w gaszeniu pożarów na zewnątrz jest określona poprzez specjalnie ustanowione zestawienia z zachowaniem ustanowionej kolejności. Każdorazowo po udzielonej pomocy zestawienia są zmieniane. Uprawnieni do prowadzenia tych zestawień mają obowiązek uczestniczenia w ćwiczeniach pożarniczych.

Drużyny i zaprzęgi zbierają się przy sikawkach pożarniczych wzgl. przy wozach do transportowania wody. Naczelnicy gmin mogą wskazać na swoje miejsce osoby kierujące grupami gaśniczymi.

Drużyny wyznaczone do służby są oznaczone za pomocą opaski na prawym ramieniu. Opaska jest noszona zarówno podczas ćwiczeń, jak i akcji gaśniczych.

11. Kto nie wypełnia powyższych obowiązków podlega karze z par. 26 regulaminu gaszenia pożarów z 26 marca 1887 roku.

12. Sikawka strażacka znajduje się w remizie strażackiej znajdującej się w dominium Imbramowice. Spośród trzech wozów do przewożenia wody po jednym znajduje się w majątkach w Imbramowicach, Krukowie i Marcinowiczkach.

Regulacje powyższe wprowadza się w życie po ew. uwzględnieniu zastrzeżeń komisji powiatowej od 1 kwietnia 1902 roku. (komisja powiatowa potwierdziła regulacje 17.01.1902 r.).

Imbramowice, 13 grudnia 1901.
Właściciel obszaru dworskiego
R. von Kulmiz

Kruków, 29 października 1901.
Właściciel obszaru dworskiego
Eugen von Kulmiz

Marcinowiczki, 4 grudnia 1901.
Właściciel obszaru dworskiego
A. von Hochberg, z domu Lowtzow

Imbramowice, 14 listopada 1911.
Z gminy
Scholz, Zimpel, Förster

Kruków, 3 listopada 1901.
Z gminy
Becker, Meisel, Löwenberg

Marcinowiczki, 4 grudnia 1901.
Z gminy
Berger, Rittner, Sperlich

"Feuerwehrhaus" - remiza strażacka na planie Imbramowic z 1942 roku (archiwum autora) 

Pierwsza grupa polskich osadników dotarła do Imbramowic 27 czerwca 1945 roku. Było to 36 osób, przeważnie po 2-3 osoby z jednej rodziny. Później przyjeżdżali kolejni i ściągali tu całe swoje rodziny. Nowy teren nie był dla osadników bezpieczny. Nie były rzadkością pożary: a to uszkodzona instalacja, a to piorun, czy wreszcie zwykła nieostrożność. Koniecznością stało się założenie straży pożarnej. Ochotnicza Straż Pożarna powstała w Imbramowicach jesienią 1945 roku. Inicjatorami byli działacze z Żarowa i Świdnicy: prezes OSP Balcerzak i naczelnik F. Mercholc. Prezesem OSP w Imbramowicach został J. Stosur, a naczelnikiem T. Stec. Strażaków było najpierw 15. Najstarszymi byli S. Piróg i J. Główczak. To oni mieli doświadczenie w gaszeniu pożarów i szkolili młodszych druhów. Siedzibą straży została poniemiecka remiza w centrum wsi (jest w tym miejscu do dzisiaj). Do dyspozycji strażaków była ręczna pompa i parę starych węży. Pierwszy pożar od chwili zawiązania się nie był chlubny. U p. Fujawy całkowicie spaliła się stodoła, a to z powodu braku wody: węże były zbyt krótkie, wodę noszono więc wiadrami. Ale wiosną 1949 roku strażacy dostali nową motopompę M 200. Stara, ręczna nie była już potrzebna strażakom, więc pożyczali ją mieszkańcom wsi do oczyszczania studni czy wypompowywania wody z piwnic. Następny pożar był już sukcesem; paliła się stodoła, ale ogień ugaszono sprawnie i straty były niewielkie. Od wiosny 1946 roku systematycznie szkolono nowych druhów. Chętnych było wielu i zapotrzebowanie na strażaków także, bo przecież nie gasili tylko w Imbramowicach, ale w całej okolicy: w Marcinowiczkach, Pyszczynie, Bukowie, Pożarzysku, a nawet w Wierzbnej (za Żarowem). Imbramowiccy strażacy przez cały czas istnienia OSP wyrobili sobie dobrą sławę, a wyrazem uznania jest Złoty Krzyż Zasługi dla OSP w Imbramowicach i jej prezesa (od jesieni 1946 r.) Jana Kareckiego przyznany 50 lat później – jesienią 1996 r.

Motopompa M-200 Leopolia PO-2. Tego typu urządzenie trafiło w 1949 roku do Ochotniczej Straży Pożarnej w Imbramowicach (źródło) 

Osiągi motopompy M-200 Lepolia PO-2 – 200 l/min @ 6 bar – oraz jedna nasada tłoczna 52 pozwalały na podanie zaledwie jednego skutecznego prądu wody, na ograniczoną odległość (do 300 m). M-200 różniła się znacznie pod względem technicznym od M-800 typu PO-1. Odśrodkową, dwustopniową pompę typu PO-2 napędzał jednocylindrowy, dwusuwowy, chłodzony powietrzem silnik o mocy 8 KM. Jako paliwo stosowano mieszankę oleju z benzyną (w stos. 1:20). W przeciwieństwie do dużej „Leopolii”, w PO-2 zastosowano pompkę mimośrodkowo-suwakową jako urządzenie zasysające. Produkcję „Leopolii” PO-2 ulokowano, podobnie jak w wypadku jej większej „siostry” PO-1, w dawnym zakładzie Karol Ochsner i Syn w Bielsku-Białej, funkcjonującej już jako przedsiębiorstwo państwowe, pod nazwą Wytwórnia Sprzętu Mechanicznego nr 1. Rozpoczęła się ona w 1949 roku i została zakończona w 1959 roku.

Przed remizą strażacką w Imbramowicach, 1 połowa lat 70. XX w. (archiwum autora)

Zbiórka druhów OSP Imbramowice z okazji Dnia Strażaka, lata 70. XX w. (archiwum autora)

Dzień Strażaka w OSP Imbramowice, lata 70. XX w. (archiwum autora)

W 1992 roku OSP Imbramowice brała udział w gaszeniu wielkiego pożaru lasów pod Kuźnią Raciborską. W trakcie akcji poważnie uszkodzony został jej samochód gaśniczy. W 1995 roku jednostka otrzymała sztandar, a przede wszystkim została oddana do użytku nowa, dobrze wyposażona remiza z zapleczem sanitarnym. W połączeniu z odpowiednim wyposażeniem w sprzęt i wyszkoleniem strażaków pozwoliło to na włączenie jesienią 1997 roku imbramowickiej jednostki OSP do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Obecnie na wyposażeniu Jednostki OSP Imbramowice są dwa samochody gaśniczo-ratownicze: ciężki GCBA 5/24 Jelcz 422/JZS oraz średni GBA 3/16 Man 13.290., które zastąpiły eksploatowane we wcześniejszych latach pojazdy: GBM 2/8 Star 200/ZBM, GCBA 6/32 Jelcz 004/JZS oraz GBA 2/16 Volvo FL6.

Przed starą remizą strażacką w Imbramowicach. Wewnątrz średni samochód gaśniczy wodno-pianowy GBM 2/8 Star 200/ZBM, lata 90. XX w. (archiwum autora) 

Średni samochód gaśniczy wodno-pianowy GBM 2/8 Star 200/ZBM, który na przełomie lat 80/90 XX w., był na wyposażeniu jednostki OSP Imbramowice, został zabudowany na podwoziu Star A200. Źródłem napędu pojazdu był wysokoprężny silnik typu S359M, o mocy 150 KM i pojemności skokowej 6840 cm3. Nadwozie specjalne samochodu było całkowicie metalowe i charakteryzowało się prostą i kanciastą linią. Składało się ono z dwóch części - wyższej i niższej. Pierwszą część stanowił, umieszczony za seryjną kabina Stara, 4-osobowy przedział załogi. Kabina załogi była połączona z kabiną seryjną Stara gumowym rękawem, co umożliwiało komunikację między dowódcą a resztą załogi. Strażacy zajmowali miejsca na dwóch podwójnych siedzeniach, umieszczonych tyłem w kierunku jazdy. Przewietrzanie przedziału umożliwiała jedynie uchylna klapa umieszczona w dachu. Tuż za kabiną załogi, w centralnej obniżonej części nadwozia umieszczono zbiornik na wodę. Wzdłuż zbiornika umieszczono po obu stronach skrytki na sprzęt, osłonięte uchylnymi drzwiczkami zamykanymi na klamkę. W tylnej części nadwozia znajdował się przedział motopompy, do którego dostęp zapewniała szeroka skrytka zaopatrzona w dwie uchylne klapy. Na przedniej ścianie kabiny kierowcy, po prawej stronie zamontowano szperacz pogorzeliskowy. Ponadto pojazd otrzymał zestaw dwutonowej sygnalizacji dźwiękowej Belma oraz trzy lampy pulsacyjne Elektra LBS 5. Głównym elementem układu wodno-pianowego "osinowego" Stara była zamontowana w tylnej części pojazdu motopompa typu M8/8 produkowana w Gliwickich Zakładach Urządzeń Technicznych w Gliwicach. Była to jednozakresowa pompa o wydajności 800 l/min @ 8 bar, model PO-5. Pojazd nie posiadał urządzenia szybkiego natarcia oraz zbiornika na środek pianotwórczy. Wytworzenie piany możliwe było jedynie z zewnętrznego zbiornika środka pianotwórczego, z wykorzystaniem zasysacza liniowego. Samochód wyposażono w jedną nasadę tłoczną 75, będącą de facto nasadą tłoczną motopompy (tylna skrytka), jedną nasadą ssawną 110 (z tyłu poniżej linii zabudowy) oraz jedną nasadę 75 napełniania zbiornika (z tyłu na dachu).

Budowa nowej remizy strażackiej w Imbramowicach, 1995 rok (archiwum autora)

Uroczystość włączenia jednostki OSP Imbramowice do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, 1997 rok (archiwum autora)

Zbiórka w OSP Imbramowice, 11 grudnia 2004 roku (archiwum autora)

 Ciężki samochód gaśniczy wodno-pianowy GCBA 6/32 Jelcz 004/JZS z 1974 roku w służbie OSP Imbramowice do 2013 roku. Został zastąpiony pojazdem GCBA 5/24 Jelcz 422/010/JZS, fot. 11.12.2004 r. (archiwum autora)

Ciężki samochód gaśniczy wodno-pianowy GCBA 6/32 Jelcz 004/JZS, który był na wyposażeniu jednostki OSP Imbramowice do 2013 roku, zabudowano na podwoziu Jelcz 315MS. Pojazd wyposażony był w silnik wysokoprężny SW680/105 o mocy 243 KM z turbosprężarką i sześciobiegową skrzynię przekładniową. Czteroosobowa załoga zajmowała miejsca w kabinie seryjnej typu 113. Centralne miejsce zabudowy zajmował dwukomorowy zbiornik na wodę o pojemności 6000 litrów. Skrytki na sprzęt i armaturę oraz pulpit sterowniczy autopompy osłonięte zostały brezentowymi żaluzjami. W pojeździe zastosowano autopompę A32 o wydajności 3200 l/min przy ciśnieniu 8 bar. Na pomoście górnym znajdowało się działko wodno-pianowe Rosenbauer RM24 o wydajności 2400 l/min. Do wyposażenia pojazdu należał: zbiornik na środek pianotwórczy o pojemności 600 l, 2 x dozownik środka pianotwórczego RVMA 200, SN - wąż o długości 20 m - wielkość 52, węże tłoczne W75 – 200 mb, W52 – 160 m, armatura wodno-pianowa, 4 nasady tłoczne 75 do linii wężowych.

Średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 2/16 Volvo FL 6. W służbie OSP Imbramowice w latach 2014-2018. Został zastąpiony nowym pojazdem marki MAN (fot. UM Żarów) 

Średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 2/16 Volvo FL 6 napędzany silnikiem diesla o pojemności 5 480 cm³ i mocy 201 KM (148 kW), skrzynia biegów: 6 + R, napęd: 4x2. Ilość miejsc w kabinie: 6 osobowa (1+1+4), zbiornik wody o pojemności 2000 l, dwuzakresowa autopompa GODIVA o wydajności 1600 l/min przy 8 bar, 250 l/min przy 40 bar, dwa szybkie natarcia (z lewej i prawej strony).

Ciężki samochód gaśniczy wodno-pianowy GCBA 5/24 Jelcz 422/010/JZS. W służbie OSP Imbramowice od 2014 roku, fot. W. Szańkowski (źródło)

Ciężki samochód gaśniczy wodno-pianowy GCBA 5/24 Jelcz 422/010/JZS zabudowany na podwoziu Jelcz P422. Pojazd napędzany jest sześciocylindrowym rzędowym silnikiem wysokoprężnym SW 680/207/5 z doładowaniem osiągającym moc 243 KM. Skrzynia biegów: 6 + R. Pierwszy raz w polskim samochodzie pożarniczym zastosowano czterodrzwiową kabinę załogową, która mieści sześcioosobowa sekcję. Kabina ta została zbudowana z elementów kabin 134/136 i otrzymała oznaczenie 135. W celu poprawy dostępu do silnika i innych zespołów jest odchylana hydraulicznie. Nadwozie specjalne podzielono na trzy moduły. Pierwszy moduł mieści sprzęt i armaturę pożarniczą i zamykany jest z obu stron nadwozia drzwiami żaluzjowymi. W centralnej części zabudowy posadowiono zbiornik na wodę i środek pianotwórczy, z tyłu zaś znajduje się przedział autopompy. Wyposażenie pożarnicze: autopompa A32/8N o wydajności 3200 l/min przy ciśnieniu 8 bar, urządzenie samozasysające – tłokowa pompa TPP-2, zbiornik na wodę o pojemności 5000 l, zbiornik na środek pianotwórczy o pojemności 500 l, dozownik środka pianotwórczego DSP 32/8, działko wodno-pianowe DWP24 o wydajności 2400 l/min i zasięgu rzutu 57 m, urządzenie szybkiego natarcia z wężem gumowym o średnicy 25 mm i długości 40 m, sprzęt i armatura pożarnicza.

Średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 3/16 MAN TGM 13.290. W służbie OSP Imbramowice od 2019 roku (fot. UM Żarów)

Średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 3/16 MAN TGM 13.290 4x4 BL. Zabudowa: Moto Truck Sp. z o.o. Kielce. Pojazd napędzany jest przez silnik Euro 6 o mocy 213 kw (290 KM). Napęd 4x4 uterenowiony, ogumienie bliźniacze na osi tylnej. Kabina: 6 miejsc (1+1+4). Zabudowa: stal nierdzewna/kompozyt, ilość skrytek: 7 (3+3+1), zamknięcie żaluzje aluminiowe z zabezpieczeniem rurowym, oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne w technologii LED, układ wodno pianowy: autopompa model HMT 24/10-4/40 MT o wydajności 2960 dm³/min - 8 bar, 470 dm³/min - 40 bar, dozownik: ręczny lub automatyczny w zakresie stężeń 3% i 6%, kompozytowy zbiornik na wodę o pojemność 3000 dm³, kompozytowy zbiornik na środek pianotwórczy o 10% pojemności zbiornika wody, działko DWP 16 MT, szybkie natarcie: wodno-pianowe, długość węża 60 m, sterowane ręczne i elektryczne, zraszacze: 4, dwa z przodu i dwa z boku pojazdu. W wyposażeniu podstawowym: maszt oświetleniowy pneumatyczny z lampami typu LED o mocy 2 x 216 W, IP 67, złożenie do pozycji transportowej - automatyczne, sterowanie pilotem przewodowym lub bezprzewodowym, niezależne ogrzewanie kabiny i przedziału autopompy, fala świetlna.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła i ilustracje:
1. Kreis Blatt Schweidnitz, nr 6/1902
2. M. Krawczyszyn, Rola Szkoły Podstawowej w Imbramowicach w integracji społecznej w latach 1945-1996, Wrocław 1997
3. T. Ciesielski, Żarów. Historia Miasta i Gminy, Żarów 2006
4. Archiwum autora
5. https://www.czerwonesamochody.com/
6. http://www.um.zarow.pl/
7. http://www.prl998.pl

Opracowanie
Bogdan Mucha