Mieszkańcy Gminy Żarów - byli więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych, odznaczeni Krzyżem Oświęcimskim

Na mocy ustawy z dnia 14 marca 1985 roku, zostało ustanowione odznaczenie państwowe w postaci Krzyża Oświęcimskiego. Odznaczenie było wyrazem hołdu dla osób więzionych podczas II wojny światowej w niemieckich obozach koncentracyjnych za udział w walce o wyzwolenie spod okupacji, działalność patriotyczną, rewolucyjną i postępową, a także z powodu przynależności narodowej lub rasowej oraz z innych przyczyn politycznych, w hołdzie dla ich męczeństwa i odwagi. Nazwa odznaczenia pochodzi od obozu koncentracyjnego „KL Auschwitz”, który w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej pod nazwą „Oświęcim” był symbolem męczeństwa ludności polskiej. Krzyż nadawany był przede wszystkim obywatelom polskim, ale także osobom więzionym jako obywatele polscy, a w chwili nadania posiadającym obywatelstwo innego państwa oraz w szczególnych przypadkach obywatelom innych państw, więzionym z przyczyn politycznych, głównie uczestnikom ruchu oporu w obozach koncentracyjnych. Krzyż mógł być nadawany pośmiertnie. Odznaczenie przyznawała rada Państwa na wniosek: Związku Bojowników o Wolność i Demokrację – ZBoWiD (dla członków Związku), Prezesa Urzędu do Spraw Kombatantów (dla innych osób), Ministra Spraw Zagranicznych (dla obywateli polskich przebywających na stałe za granicą oraz obywateli innych Państw. Projektantem Krzyża Oświęcimskiego był znany medalier Edward Gorol.

Odznaczenie ma formę prostego, srebrzonego i oksydowanego krzyża równoramiennego o wymiarach 42 x 42 mm. Awers w części środkowej zawiera motyw czerwonego trójkąta z dużą literą P (naszywka stosowana w niemieckich obozach koncentracyjnych dla Polaków) na tle drutów kolczastych i dwóch słupów. Na poziomych ramionach widnieje napis 1939-1945. Rewers zawiera napis w czterech wierszach: PRL / WIĘŹNIOM / HITLEROWSKICH / OBOZÓW KONCENTRACYJNYCH (po 1989 roku zamiast PRL, umieszczano napis RP). Wstążka Krzyża Oświęcimskiego ma szerokości 40 mm i składa się z jedenastu pionowych pasków w kolorach jasnopopielaty i niebieski (symbolizuje kolor więziennych "pasiak"). Odznaczenie wedle starszeństwa noszono na lewej piersi po Krzyżu Partyzanckim (od 1992 roku po aktualnych odznaczeniach państwowych). Pierwszej dekoracji Krzyżami Oświęcimskimi dokonano 30 sierpnia 1985 roku w siedzibie Rady Państwa w Warszawie. Łącznie do 8 maja 1999 roku nadano 35 949 Krzyży Oświęcimskich.

Po 1945 roku na Ziemi Żarowskiej osiedliło się 16 osób, które w latach II wojny światowej były więźniami niemieckich obozów koncentracyjnych i w latach 80-90. XX w., zostały uhonorowane wyżej wspomnianym odznaczeniem.

Józef Więckowski 1920-2009 (Żarów)
Nr legitymacji 17-86-40-KO. Data nadania: 15.01.1986 r.

Kazimierz Brambor 1920-1989 (Mrowiny)
Nr legitymacji 125-86-9-KO. Data nadania: 2.07.1986 r.

Marian Brandebura 1925-2001 (Żarów)
Nr legitymacji: 125-86-10-KO. Data nadania: 2.07.1986 r. r.

Danuta Krajewska 1927-2005 (Żarów)
Nr legitymacji: 125-86-45-KO. Data nadania: 2.07.1986 r. 

Jan Kwaśniewicz 1920-1989 (Mrowiny)
Nr legitymacji: 125-86-51-KO. Data nadania: 2.07.1986 r.

Edward Szczerbiński 1918-1999 (Wierzbna)
Nr legitymacji: 125-86-93-KO. Data nadania: 2.07.1986 r.

 Legitymacja ZKRP i BWP oraz Krzyż Oświęcimski nadany Edwardowi Szczerbińskiemu, zbiory Żarowskiej Izby Historycznej

Józefa Pochylska 1900-1989 (Żarów)
Nr legitymacji: 159-86-68 KO. Data nadania: 9.07.1986 r.

Emil Rosochacz 1897-1986 (Żarów)
Nr legitymacji: 159-86-73 KO. Data nadania: 9.07.1986 r.

Legitymacja i Krzyż Oświęcimski nadany Emilowi Rosochaczowi, zbiory Żarowskiej Izby Historycznej

Benedykt Pilch 1922-1987 (Żarów)
Nr legitymacji: 224-86-69 KO. Data nadania: 3.09.1986 r.

Fotografia więźniarska (nr 90706) Benedykta Pilcha wykonana w 1943 roku
(Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu)

Legitymacja i Krzyż Oświęcimski nadany Benedyktowi Pilchowi, zbiory Marii Pilch

Antoni Sobczak 1912-1989 (Żarów)
Nr legitymacji: 224-86-78 KO. Data nadania: 3.09.1986 r.

Zbigniew Smietanko 1924-2001 (Łażany)
Nr legitymacji: 118-87-84 KO. Data nadania: 1.04.1987 r.

Tadeusz Kobylski 1926-1991 (Żarów)
Nr legitymacji: 44-87-35 KO. Data nadania: 11.03.1987 r.

Krzysztof Majorczyk 1928-2006
Nr legitymacji: 4-25-271. Data nadania: 28.01.1995 r. (Wierzbna)

 oraz

Jan Knop (Żarów)
Nr legitymacji: 125-86-42 KO. Data nadania: 2.07.1986 r.

Kazimierz Trochimiak (Żarów)
Nr Legitymacji: 44-87-88 KO. Data nadania: 11.03.1987 r.

Jan Rejniak 1923-2015 (Żarów)
Nr legitymacji: 159-86-72 KO. Data nadania: 9.07.1986 r.

Źródła:
1. Dokumentacja ZBoWiD – ZKRPiBWP, 1969-2010
2. W. Bigoszewska, Polskie ordery i odznaczenia, Warszawa 1989

Opracowanie
Bogdan Mucha