Pomnik wojenny w Łażanach

11 listopada 1918 roku po godzinie 5:00 w pociągu stojącym w lesie pod Compiègne delegacje ententy z marszałkiem Ferdinandem Fochem na czele i Niemiec podpisały rozejm, który wszedł w życie tego samego dnia o godzinie 11:00. Rozejm zakładał m.in. wycofanie wojsk niemieckich z Francji, Belgii, Alzacji i Lotaryngii, wydanie części uzbrojenia państwom ententy oraz anulowanie traktatu brzeskiego. Trwająca 4 lata wielka wojna, zwana później I wojną światową dobiegła końca i przyniosła Polakom upragnioną Niepodległość. Ten na pozór krótki odcinek czasu z lat 1914-1918, dla milionów walczących żołnierzy, okazał się straszliwą hekatombą śmierci. Wojna na której każdy dzień przypadało średnio 5 000 zabitych, a czasem dziesięć razy więcej, zebrała szczególnie krwawe żniwo na polach Francji i Belgii. Na ośmiu walczących wypadał jeden zabity, a co trzeci był ranny, często w stopniu dożywotniego kalectwa. Cesarstwo Niemieckie okupiło udział w tej okrutnej wojnie śmiercią ponad 1,8 mln (wedle innych źródeł ponad 2 mln) powołanych pod broń żołnierzy (jeden zabity przypadał na 35 mieszkańców tego państwa). W każdej niemal miejscowości było przynajmniej kilku, którzy nigdy nie powrócili do swoich domów. To właśnie ku ich pamięci, stawiano różnego rodzaju pomniki.

Zwyczaj czczenia pamięci poległych, rozpowszechnił się w Niemczech na początku XIX wieku, tuż po kampanii napoleońskiej z lat 1813-1815. Istotnym impulsem i zachętą do upamiętniania tych, którzy zginęli w walce, była postać niejakiego Theodora Körnera. Ten pochodzący z Drezna poeta w okresie walki wyzwoleńczej z wojskami napoleońskimi, zaciągnął się do formowanego pod Sobótką korpusu ochotników dowodzonych przez generała Ludwiga von Lützowa. Słowa wiersza pt. „Wezwanie”, spisanego przez Körnera w 1813 roku mówią Vergiß, mein Volk, die treuen Toten nich, czyli „…nie zapomnij, mój narodzie, o wiernych zabitych”. Dodatkowo Körner wezwał swych rodaków do ozdabiania urn z prochami poległych bohaterów motywem wieńca z liści dębowych. Autor wiersza poległ 26 sierpnia 1813 roku w lesie koło Rosenow. Pochowano go przy starym dębie we wsi Wöbbelin, gdzie wkrótce ustawiono pomnik.

W początkowym okresie ku pamięci bohaterów wznoszone były epitafia, umieszczane zazwyczaj w kościołach. Na nich wykuwano imiona i nazwiska poległych w walce. Dodatkowym elementem graficznym takich epitafiów był od 1815 roku orzeł, motyw tzw. krzyża żelaznego (odznaczenie nadawane od 1813 roku za męstwo na polu walki, a także za sukcesy dowódcze), a późnej wizerunek hełmu. Po wielkich zwycięstwach w wojnie z Austrią 1866 i Francją 1870-71, oprócz kościelnych epitafiów, rozpoczęto wznoszenie pomników. Stawiano je obok kościołów, szkół, urzędów pocztowych, cmentarzy, na placach oraz przy rozwidleniach dróg. Pomniki te były ważnym miejscem w każdej miejscowości, chętnie utrwalanym zwłaszcza na ówczesnych pocztówkach. Ich kształt nawiązywał zazwyczaj do kolumn lub obelisków zwieńczonych cesarskim orłem lub krzyżem żelaznym z wykutymi nazwiskami i sentencjami. Pomniki ustawiane po 1918 roku ku pamięci żołnierzy poległych w I wojnie światowej przybierały rozmaite kształty, rozmiary i motywy zdobnictwa. Niektóre wykonane były w postaci dużego głazu, czasami piramidy lub innej wymyślnej konstrukcji, którą nierzadko wieńczył motyw lwa, śpiącego żołnierza oraz miecza.

Po 1945 roku dla budowli o takim „rodowodzie” nie było miejsca na tzw. „Ziemiach Odzyskanych”. Większość z nich została wówczas zniszczona lub częściowo rozebrana. Często usuwane były nazwiska poległych, krzyże żelazne, hełmy i inne inskrypcje (np. pomnik w miejscowości Osła, pow. Bolesławiec). Zrywano także cesarskie orły (np. pomnik przy „Węglowej Drodze” koło Żarowa oraz w miejscowości Ubocze, pow. Lwówek Śląski). Niektóre z dawnych pomników wojennych zostały „zagospodarowane” na obiekty kultu religijnego (np. Bielawa, pow. Wrocław; Czeszów, pow. Trzebnica; Częszyce, pow. Strzelin; Goszcz, pow. Oleśnica; Sławoszowice, pow. Milicz; Ścinawica, pow. Kłodzko). Dzisiaj znajdują się na nich krzyże, kapliczki i figury świętych, lecz pierwotne przeznaczenie zdradzają pozostawione fragmenty napisów, symboli lub ich ogólna konstrukcja. W ostatnich latach, pozostałe po swoistym „pogromie” pomniki są coraz częściej odnawiane, a te które wcześniej były przewrócone ustawiana na swoim pierwotnym miejscu. Często zamieszcza się na nich również dodatkowy napis dwujęzyczny wyjaśniający przyczynę ich powstania (np. Gęsiniec, pow. Strzelin; Malerzów, pow. Oleśnica; Pobiedna, pow. Lubań; Rybnica, pow. Jelenia Góra; Poręba i Szalejów, pow. Kłodzko; Wrocław – dzielnica Rędzin).

Pomnik wojenny w Łażanach (Krieger-Ehrenmal in Laasan, Kr. Schweidnitz), który upamiętniał poległych w czasie I wojny światowej mieszkańców tej miejscowości, wzniesiony został nieopodal pałacu i kościoła katolickiego przy głównej drodze. Jego odsłonięcie miało miejsce w dniu 1 lipca 1937 roku. Granitowy pomnik założony został na planie połowy koła. Pierwotnie składał się z 4-stopniowego podium, 6 filarów podtrzymujących łuk z napisem „Unseren Gefallenen Helden” w tłumaczeniu „Naszym Poległym Bohaterom”. Zabudowana pomiędzy filarami przestrzeń (wysokość do połowy filarów), mieściła na podium 6 tablic z nazwiskami 69 żołnierzy – mieszkańców miejscowości poległych na różnych frontach w latach 1914-18 (o takiej liczbie poległych informuje Tomasz Ciesielski w opracowaniu pt. „Żarów. Historia miasta i gminy”, Żarów 2006, s. 33). Bliską analogię konstrukcyjną stanowi pomnik z 1933 roku (z późniejszą tablicą 1939-45), który znajduje się w miejscowości Mitterteich w niemieckiej Bawarii. Obecnie pomnik w Łażanach, przedstawia stan całkowitej ruiny. Zachowane zostały jednak jego dawne kamienne elementy.

Przeglądając wykaz poległych podczas I Wojny Światowej mieszkańców powiatu strzegomskiego (Kreis Striegau), którzy służyli w Grenadier-Regiment König Friedrich III (2. Schlesisches) Nr 11 Breslau (11. Regiment Grenadierów im. Króla Fryderyka III z Wrocławia), odnaleźć można 5-ciu mieszkańców Łażan, których nazwiska z pewnością utrwalone były na miejscowym pomniku: Paul Hahn (Landsturmann), Gustav Polte (Füsilier), Richard Scheller (Grenadier), Ernst Walter (Unteroffizier), Gustav Wölfel (Tambadour; tłum. dobosz). Wedle danych zgromadzonych przez Niemiecki Ludowy Związek Opieki nad Grobami Wojennymi (niem. Der Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V.), mieszkaniec Łażan Gustav Wölfel poległ na froncie zachodnim 22 sierpnia 1914 roku. Spoczywa na belgijskim cmentarzu wojennym w Vladslo (kwatera 9, grób 429).

Najprawdopodobniej na przełomie lat 30/40. XX wieku firma Fotovervielfältigung H. C. Stöckel z Hannoveru wydała pocztówkę z widokiem na pomnik wojenny w Łażanach. Oryginalne zdjęcie pomnika wykonał żarowski fotograf nazwiskiem Slischka. Jakość fotografii zamieszczonej na awersie pocztówki, pozwala na odczytanie 30 nazwisk poległych podczas I wojny światowej mieszkańców Łażan. Wśród nich są: Alfred Bluschke, Paul Buchwald, Georg Damm, Adolf Ernst, Robert Hirsch, Reinhold Hoffmann, Wilhelm Jokwer, Hermann Kaufmann, Adolf Keil, Reinhold Koch, Paul Kuhn, Bruno Langer, Alfred Mann, Paul Meisel, Gustav Niesel, Franz Rother, Paul Schmidt, Erich Scholz, Gustav Scholz, Richard Scholz, Gustav Schwarzer, Oswald Schöpe, Hermann Sommer, Alois Sperlich, Paul Tschee, Paul Walter, Paul Wenrig, Wilhelm Zeppmäusel, Arthur Zobel.

Karta pocztowa przedstawiająca pomnik wojenny w Łażanach (Laasan). Wydawca Fotovervielfältigung H.C. Stöckel, Hannover, fot. Schlischka Saarau, zbiory B. Mucha

Pomnik wojenny w Łażanach. W tle pałac von Burghaussów. Fragment karty pocztowej z lat 30/40. XX w., archiwum autora 

Pozostałości pomnika wojennego w Łażanach. Stan z 2013 i 2019 r., fot. B. Mucha

Wedle kart zgromadzonych, przez wspomniany Niemiecki Ludowy Związek Opieki nad Grobami Wojennymi: kanonier Georg Damm zginął 27 września 1918 roku pod Marering i został pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu w Selvigny (Francja – region Hauts-de-France, departament Nord) szeregowy Alois Sperlich poległ 12 października 1917 roku i spoczął na belgijskim cmentarzu wojennym Langemark – blok B, grób 12245.

Z kolei listy strat Armii Niemieckiej z lat 1914-1919 (Deutsche Verlustliste z 1914-1919), informują o liczbie 54 mieszkańców Łażan, którzy ponieśli śmierć podczas I wojny światowej. Wśród wymienionych są: Josef Barthel, Alfred Blümel, Franz Breuer, Georg Damm, Paul Dittmann, Hermann Fellendorf, Friedrich Gustav, Paul Hahn, August Hanke, Hans Hanke, Hermann Hanke, Gustav Hauke, Heinrich Hentschel, Paul Hentschel, Robert Hirsch, Reinhold Hoffmann, Richard Kahlert, Adolf Keil, Paul Klenner, Paul Klose, Gustav Krohe, Paul Kuhn, Martin Kühn, Paul Kühn, Richard Kühn, August Lenke, Ernst Marsch, Wilhelm Münzberger, August Nickel, Gustav Niesel, Gustav Paul, Hermann Pfitzner, Hermann Gustav Polte, Richard Quetschlich, Paul Rauer (Laasan), Richard Rauer, August Richter, August Rother, Fritz Rüffer, Heinrich Sauer, Hermann Schenk, Richard Schenk, Ernst Schmidt, Erich Scholz, Oswald Schöne, Paul Schöpe, Hermann Seidel, Alois Sperlich, Paul Sperlich, Georg Springer, Hermann Teschner, Paul Tschee, Gustav Wölfel, Wilhelm Zeppmäusel

Mieszkańcy Łażan (Laasan) polegli podczas I wojny światowej (wg Deutschen Verlustlisten 1914-1919):

● Josef Barthel (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) 10. Kompania / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległ podczas walk pod La Bassée und Arras; Verlustlisten Preußen Nr 274 z 14.07.1915, str. 7571

● Alfred Blümel, rezerwista (Laasan, Kreis Striegau), 42. Rezerwowy Pułk Piechoty (8. Kompania) – poległy; Verlustlisten Preußen Nr 42 z 4.10.1914, str. 820

● Franz Breuer, ur. 27.11. (Laasan, Striegau) – poległy; Verlustlisten Preußen Nr 1213 z 12.08.1918, str. 25586

● Georg Damm, ur. 1.12.1897 (Laasan, Striegau) – poległy 27.09.1918 pod Marering, pochowany w zbiorowej mogile na cmentarzu w Selvigny (Francja – region Hauts-de-France, departament Nord); Verlustlisten Preußen Nr 1294 z 14.11.1918, str. 27615

● Paul Dittmann, starszy szeregowy, ur. 23.10.1899 (Laasan, Striegau), 51. Pułk Piechoty (4. Dolnośląski) 5. Kompania / 22. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 2. Armia – zmarł w szpitalu 18.02.1919, pochowany na cmentarzu Boutellerie w Nantes (Francja – departament Loara Atlantycka), grób 178; Verlustlisten Preußen Nr 1429 z 6.05.1919, str. 30141

● Hermann Fellendorf, muszkieter (Laasan, Striegau), 50. Pułk Piechoty (3. Dolnośląski) 11. Kompania / 20. Brygada Piechoty / 10. Dywizja Piechoty / V Korpus Armii – poległy podczas walk pod Les Eparges; Verlustlisten Preußen Nr 210 z 28.04.1915, str. 6113

● Friedrich Gustav (Laasan), 11. Rezerwowy Pułk Piechoty (7. Kompania) / 233. Brygada Piechoty / 117. Rezerwowa Dywizja – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii; Verlustlisten Preußen Nr 424 z 8.01.1916, str. 10952

● Paul Hahn (Laasan, Striegau), 11. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka III (2. Śląski) 11. Kompania / 22. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 2. Armia – zmarł w szpitalu po ranach odniesionych podczas bitwy nad Sommą; Verlustlisten Preußen Nr 661 z 17.10.1916, str. 15577

● August Hanke (Laasan, Striegau), 98. Pułk Piechoty „Metzner” / 66. Brygada Piechoty / 33. Dywizja Piechoty / XVI Korpus Armii / 5. Armia – poległy w bitwie pod Varennes; Verlustlisten Preußen Nr 626 z 6.09.1916, str. 14626

● Hans Hanke, kapral (Striegau), ur. 26.11., Verlustlisten Preußen Nr 1290 z 9.11.1918, str. 27611

● Hermann Hanke, starszy szeregowy, ur. 26.12.1874 (Laasan, Striegau i. Schles.), 445. Oddział Łączności Telefonicznej – zmarł w szpitalu 31.01.1919, pochowany na cmentarzu Columbiadamm w Berlinie-Neukölln (Niemcy), pole K3, rząd 7, grób 29; Verlustlisten Preußen Nr 1389 z 17.03.1919, str. 29603

● Gustav Hauke (Laasan, Striegau), 51. Pułk Piechoty (4. Dolnośląski) 10. Kompania / 22. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 2. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii; Verlustlisten Preußen Nr 291 z 3.08.1915, str. 7954

● Heinrich Hentschel (Laasan, Striegau), 330. Pułk Piechoty / 165. Brygada Piechoty / 83. Dywizja Piechoty – poległy podczas walk nad Górną Narwią i Nurcem; Verlustlisten Preußen Nr 305 z 19.08.1915, str. 8255

● Paul Hentschel (Laasan, Striegau), 51. Pułk Piechoty Landwehry (4. Dolnośląski) / 22. Brygada Piechoty Landwehry / Korpus Landwehry / 8. Armia – poległy w bitwie nad Łososiną i Czarną; Verlustlisten Preußen Nr 165 z 4.03.1915, str. 5094

● Robert Hirsch, ur. 26.11. (Laasan, Striegau), Verlustlisten Preußen Nr 1245 z 18.09.1918, str. 26356

● Reinhold Hoffmann (Laasan, Striegau), 38. Rezerwowy Pułk Piechoty (10. Kompania) / 22. Rezerwowa Brygada Piechoty / 12. Rezerwowa Dywizja / VI Korpus Armii / 5. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii; Verlustlisten Preußen Nr 527 z 11.05.1916, str. 12417

● Richard Kahlert, ur. 25.09. (Laasan, Striegau), Verlustlisten Preußen Nr 1150 z 30.05.1918, str. 23911

● Adolf Keil, starszy szeregowy, ur. 13.05. (Laasan, Striegau), Verlustlisten Preußen Nr 1165 z 17.06.1918, str. 24339

● Paul Klenner, ur. 5.03.1886 (Laasan), Verlustlisten Preußen Nr 1214 z 13.08.1918, str. 25609

● Paul Klose, ur. 13.12.1895 (Laasan, Striegau), Verlustlisten Preußen Nr 799 z 2.04.1917, str. 18074

● Gustav Krohe (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) 3. Kompania / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych pod Péronne; Verlustlisten Preußen Nr 359 z 21.10.1915, str. 9490

● Paul Kuhn, ur. 20.12. (Laasan); Verlustlisten Preußen Nr 1250 z 24.09.1918, str. 26491

● Martin Kühn, starszy szeregowy, ur.14.08. (Laasan), zmarł w szpitalu 20.08.1917, pochowany na cmentarzu w Menen (Belgia – Flandria Zachodnia), kwatera B, grób 1348; Verlustlisten Preußen Nr 1110 z 11.04.1918, str. 23109

● Paul Kühn (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległy w bitwie nad Sommą; Verlustlisten Preußen Nr 595 z 1.08.1916, str. 13685

● Richard Kühn, ur. 25.01. (Laasan, Striegau) – poległy; Verlustlisten Sachsen Nr 439 z 3.09.1917, str. 20405

● August Lenke (Laasan, Striegau), 4. Pułk Strzelców (3. Kompania) – poległy; Verlustlisten Preußen Nr 671 z 28.10.1916, str.15896

● Ernst Marsch (Laasan, Striegau), 85. Holsztyński Pułk Piechoty Landwehry / 36. Brygada Piechoty / 18. Dywizja / IX Korpus Armii – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii; Verlustlisten Preußen Nr 686 z 15.11.1916, str. 16277

● Wilhelm Münzberger, kapral (Laasan, Schweidnitz), 38. Pułk Piechoty Landwehry (4. Kompania) / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja / VI Korpus Armii – poległy podczas walk pozycyjnych w Szampanii; Verlustlisten Preußen Nr 86 z 26.11.1914, str. 2949

● August Nickel (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych na zachód od Péronne; Verlustlisten Preußen Nr 359 z 21.10.1915, str. 9491

● Gustav Niesel, starszy szeregowy, ur. 9.08.1893 (Laasan) – poległy 9.04.1917; Verlustlisten Preußen Nr 1110 z 11.04.1918, str. 23110

● Gustav Paul (Laasan, Striegau), 232. Rezerwowy Pułk Piechoty (6. Kompania) / 107. Dywizja Piechoty – poległy podczas walk pod Dyneburgiem; Verlustlisten Preußen Nr 524 z 8.05.1916, str. 12368

● Hermann Pfitzner, kapral (Laasan, Striegau), 38. Pułk Piechoty Landwehry (1. Kompania) / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja / VI Korpus Armii – poległy w walkach pozycyjnych na zachód od Péronne; Verlustlisten Preußen Nr 381 z 16.11.1915, str. 10171

● Hermann Gustav Polte, ur. 3.12.1894 (Laasan, Striegau); Verlustlisten Preußen Nr 814 z 21.04.1917, str. 18236

● Richard Quetschlich, ur. 25.12.1893 (Laasan, Striegau); Verlustlisten Preußen Nr 868 z 26.06.1917, str. 19324

● Paul Rauer (Laasan), 11. Rezerwowy Pułk Piechoty (9. Kompania) / 21. Rezerwowa Brygada Piechoty / 11. Rezerwowa Dywizja / VI Rezerwowy Korpus / 5. Armia – zmarł w szpitalu 19.08.1916, pochowany na cmentarzu w Neuville-St.Vast (Francja – region Hauts-de-France, departament Pas-de-Calais), kwatera 29, grób 1153; Verlustlisten Preußen Nr 636 z 18.09.1916, str. 14881

● Richard Rauer, ur. 3.11.1882 (Laasan, Striegau) – zmarł w szpitalu; Verlustlisten Preußen Nr 877 z 6.07.1917, str. 19486

● August Richter (Laasan), 38. Pułk Piechoty Landwehry (6. Kompania) / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja / VI Korpus Armii – poległy podczas walk pozycyjnych w Szampanii; Verlustlisten Preußen Nr 688 z 17.11.1916, str. 16331

● August Rother, ur. 12.04. (Laasan, Striegau) - poległy; Verlustlisten Preußen Nr 1020 z 21.12.1917, str. 22166

● Fritz Rüffer, sierżant, ur. 3.12. (Laasan, Striegau) – zmarł w szpitalu 8.07.1917; Verlustlisten Preußen Nr 1191 z 17.07.1918, str. 25096

● Heinrich Sauer (Laasan, Striegau); 1. Batalion Piechoty Landszturmu „Breslau” VI.4; Verlustlisten Preußen Nr 448 z 7.02.1916, str. 11236

● Hermann Schenk (Laasan, Striegau); Batalion Piechoty Landszturmu „Striegau” VI.21; Verlustlisten Preußen Nr 1484 z 14.07.1919, str. 30598

● Richard Schenk, ur. 26.02. (Laasan); Verlustlisten Preußen Nr 1200 z 27.07.1918, str. 25289

● Ernst Schmidt (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) 6. Kompania / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległy w bitwie nad Sommą; Verlustlisten Preußen Nr 645 z 28.09.1916, str. 15126

● Erich Scholz (Laasan, Striegau), 10. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka Wilhelma II (1. Śląski) 2. Kompania / 21. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 4. Armia – poległy w bitwie nad Sommą; Verlustlisten Preußen Nr 663 z 19.10.1916, str. 15632

● Oswald Schöne (Laasan), 10. Rezerwowy Pułk Piechoty (3. Kompania) / 21. Rezerwowa Brygada Piechoty / 11. Rezerwowa Dywizja / VI Rezerwowy Korpus / 5. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii, pochowany na cmentarzu w Saint-Laurent-Blagny (Francja – region Hauts-de-France, departament Pas-de-Calais), mogiła zbiorowa; Verlustlisten Preußen Nr 702 z 5.12.1916, str. 16707

● Paul Schöpe (Laasan), 244. Rezerwowy Pułk Piechoty (4. Kompania) / 105. Rezerwowa Brygada Piechoty / 53. Rezerwowa Dywizja Piechoty – poległy podczas walk pozycyjnych pod pod Wallemolen - Broodseinde - Las Calvaire; Verlustlisten Sachsen Nr 135 z 16.04.1915, str. 5941

● Hermann Seidel, starszy szeregowy, ur. 12.03.1886 (Laasan, Striegau) – zmarł w szpitalu; Verlustlisten Preußen Nr 799 z 2.04.1917, str. 18076

● Alois Sperlich, muszkieter (Laasan, Striegau), 137. Pułk Piechoty (10. Kompania) 2. Dolnoalzacki / 62. Brygada Piechoty / 31. Dywizja Piechoty / XXI Korpus Armii / 6. Armia – poległy 12.10.1917; pochowany na cmentarzu w Langemark (Belgia – Flandria Zachodnia), kwatera B, grób 12245; Verlustlisten Preußen Nr 215 z 4.05.1915, str. 6205

● Paul Sperlich, grenadier (Laasan, Kr. Breslau), 3. Pułk Piechoty Gwardii (7. Kompania) / 1. Brygada Piechoty Gwardii / 1. Dywizja Gwardii / Korpus Gwardii / 2. Armia – poległy w walkach pod Reims; Verlustlisten Preußen Nr 64 30.10.1914, str. 1998

● Georg Springer, muszkieter (Laasan), 50. Pułk Piechoty (3. Dolnośląski) 1. Kompania / 20. Brygada Piechoty / 10. Dywizja / V Korpus Armii – zmarł w szpitalu 25.08.1914, pochowany na cmentarzu w Bellevue-Virton (Belgia – prowincja Luxembourg), kwatera 1, grób 177; Verlustlisten Preußen Nr 165 z 4.03.1915, str. 5094

● Hermann Teschner, ur.7.09. (Laasan, Striegau); Verlustlisten Preußen Nr 1015 z 15.12.1917, str. 22095

● Paul Tschee (Laasan, Striegau), 156. Pułk Piechoty (3. Śląski) 2. Kompania / 23. Brygada Piechoty / 11. Rezerwowa Dywizja / VI Rezerwowy Korpus / 5. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych we Flandrii; Verlustlisten Preußen Nr 618 z 28.08.1916, str. 14405

● Gustav Wölfel, dobosz (Laasan, Kreis Striegau), 11. Pułk Grenadierów im. Króla Fryderyka III (2. Śląski) 3. Kompania / 22. Brygada Piechoty / 11. Dywizja Piechoty / VI Korpus Armii / 2. Armia – poległy podczas walk pozycyjnych w Szampanii, pochowany na cmentarzu w Vladslo (Belgia – Flandria Zachodnia), kwatera 9, grób 429; Verlustlisten Preußen Nr 48 z 11.10.1914, str. 1127

● Wilhelm Zeppmäusel (Laasan, Striegau), 45. Rezerwowy Pułk Artylerii - poległy; Verlustlisten Preußen Nr 1367 z 27.02.1919, str. 29227

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła i ilustracje:
● Deutschen Verlustlisten 1914-1919: Verlustlisten Preußen Nr 42, 48, 64, 86, 165, 210, 215, 274, 291, 305, 359, 381, 424, 448, 524, 527, 595, 618, 626, 636, 645, 661, 663, 671, 686, 688, 702, 799, 814, 868, 877, 1015, 1020, 1110, 1150, 1165, 1191, 1200, 1213, 1214, 1245, 1250, 1290, 1294, 1367, 1389, 1429, 1484; Verlustlisten Sachsen Nr 135, 439
● B. Mucha, Tajemnice Ziemi Żarowskiej, Świdnica 2019, s. 23-26
● Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e. V. (Niemiecki Ludowy Związek Opieki nad Grobami Wojennymi) https://www.volksbund.de/
● https://wiki.genealogy.net/
● Archiwum i zbiory autora

Opracowanie
Bogdan Mucha