Dzień Zwycięstwa - dawniej i dziś

78 lat temu, 8 maja 1945 odbyło się posiedzenie Rady Ministrów z udziałem prezydenta Krajowej Rady Narodowej. Wówczas dekretem zatwierdzonym przez KRN, ustanowione zostało tzw. Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności, które obchodzono odtąd każdego roku w dniu 9 maja. W Art. 1 wspomnianego dekretu przeczytać można: Celem upamiętnienia po wsze czasy zwycięstwa Narodu Polskiego i Jego Wielkich Sprzymierzeńców nad najeźdźcą germańskim, demokracji nad hitleryzmem i faszyzmem, wolności i sprawiedliwości nad niewolą i gwałtem – dzień 9 maja, jako dzień zakończenia działań wojennych, stanowić będzie Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności. Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności w Polsce Ludowej, obchodzone było uroczyście w latach 1946–1989, a w okresie 1945–1950 był to dzień wolny od pracy. Został zniesiony z wykazu dni wolnych ustawą z 15 stycznia 1951 r.. Przywrócono ponownie dzień wolny od pracy w latach 1982-1989. Główne obchody przeprowadzano na Placu Zwycięstwa lub Placu Defilad w Warszawie. Po 1990 r. nie organizowano oficjalnych uroczystości, jednak w wielu miastach jednostki wojskowe wspólnie z samorządami organizowały własne obchody święta. Oprócz tego nieregularnie żołnierze polscy brali udział w paradzie w Moskwie. Pomimo zmian ustrojowych w Polsce, obchodzone 9 maja Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności pozostało oficjalnym świętem państwowym. Dopiero 24 kwietnia 2015 r. Sejm RP przyjął ustawę o Narodowym Dniu Zwycięstwa obchodzonym 8 maja, jednocześnie znosząc Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności obchodzone 9 maja.

Okolicznościowe znaczki pocztowe wydane z okazji Dnia Zwycięstwa w 1974 i 1975 r.

Znaczek pocztowy wydany z okazji 70. Rocznicy Zakończenia II wojny Światowej - Narodowy Dzień Zwycięstwa 2015 r.

Wspomniana wyżej Krajowa Rada Narodowa, w dniu 26 października 1945 roku, zatwierdziła dekret Rady Ministrów, który ustanowił państwowe odznaczenie wojskowe w postaci tzw. Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945. W dekrecie przeczytać można: „...w celu upamiętnienia zwycięstwa Narodu Polskiego i Jego Sprzymierzeńców nad barbarzyństwem hitlerowskim i triumfu idei wolności demokratycznej oraz dla odznaczenia osób, które swoim działaniem lub cierpieniem w kraju lub zagranicą w czasie do 9 maja 1945 roku przyczyniły się do tego zwycięstwa i triumfu...”. 

Zgodnie z opracowanym regulaminem, odznaczenie było nadawane: żołnierzom ludowego Wojska Polskiego, żołnierzom uczestniczącym w wojnie obronnej w 1939 roku, żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po powrocie do Polski, Polakom, którzy walczyli z Niemcami w szeregach armii sojuszniczych, partyzantom uczestniczącym w walkach w kraju i za granicą, uczestnikom partyzantki sowieckiej, jugosłowiańskiej i francuskiego ruchu oporu oraz osobom, które do 9 maja 1945 roku w ciągu trzech miesięcy swą służbą w oddziałach wspomagających jednostki walczące przyczyniły się do wspólnego zwycięstwa. Medal nadawany był jednorazowo przez Prezesa Rady Ministrów w imieniu Prezydium Krajowej Rady Narodowej, który część kompetencji przekazał Ministrowi Obrony Narodowej i Zarządowi Głównemu Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od 1958 r. medal był nadawany przez Radę Państwa. Odznaczenie początkowo nosiło nazwę Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r. W ustawie z 17 lutego 1960 r. medal zatwierdzono w polskim systemie odznaczeń jako Medal Zwycięstwa i Wolności 1945, określając, że stanowi nagrodę dla osób, które przyczyniły się do zwycięstwa nad faszyzmem hitlerowskim w okresie wojny 1939-1945. Nadawanie odznaczenia uznano za zakończone z dniem 23 grudnia 1992 r.

Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Odznaką Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r. w pierwszej wersji był krążek wykonany z brązu o średnicy 33 mm. Na awersie umieszczony był Orzeł państwowy, w otoku z liści dębowych, w górnej części napis KRN, lecz wersja ta nie została wprowadzona. Ostateczna wersja, usankcjonowana przepisami w 1946 to krążek o średnicy 33 mm, patynowany na brązowo, na awersie, którego znajduje się Orzeł państwowy, a wokół medalu znajduje się napis: KRAJOWA RADA NARODOWA. W dolnej części medalu są dwa związane liście dębowe. Na rewersie medalu umieszczony jest napis w czterech wierszach oddzielonych poziomymi liniami: RP – ZWYCIĘSTWO – I WOLNOŚĆ – 9.V.1945. W 1945 r. ustanowiono wstążkę posiadającą w linii pionowej barwę po połowie czerwoną i białą. Od 1946 r. wstążka medalu była szerokości 35 mm i składała się z 3 pasków czerwonych i 2 białych szerokości 7 mm, rozmieszczonych na przemian. Od 1960 r. określono szerokości wstążki na 33 mm.

Odznaczeni Medalem Wolności i Zwycięstwa 1945 mieszkańcy Gminy Żarów:

Bożanów (2 osoby): Aniela Łaganowska, Stefan Szydło

Buków (5 osób): Michał Andruszków, Władysław Firuta, Michał Gadzicki, Irena Hałaczkiewicz, Michał Słobodzian

Imbramowice (5 osób): Antoni Chaiński, Wacław Jakubowski, Bernadeta Pawlukiewicz, Kazimierz Skowroński, Mieczysław Trzepla

Gołaszyce (1 osoba): Jan Kozów

Łażany (9 osób): Bogusława Błażej, Aleksander Dąbal, Jarosław Giec, Mikołaj Kizimiszyn, Józef Majcher, Antoni Muzyka, Leon Nowakowski, Stanisław Wojak, Ludwik Wolak

Kalno (3 osoby): Klemans Olszewski, Stanisław Staruszkiewicz, Władysław Włodarczyk

Kruków (1 osoba): Albin Ptak

Mikoszowa (2 osoby): Jan Biesiada, Józef Szczepaniak

Mrowiny (11 osób): Kazimierz Brambor, Kazimierz Drabik, Józef Kuc, Dionizy Kuriata, Jan Kwieciński, Mieczysław Leszczyński, Stanisław Mikołajek, Aleksander Osiak, Jan Osiurak, Alojzy Pietraga, Franciszek Stachurski

Pożarzysko (1 osoba): Józef Zamaria

Przyłęgów (2 osoby): Józef Bielak, Paweł Popytak

Pyszczyn (1 osoba): Michał Kot

Siedlimowice (5 osób): Franciszek Bandzarowicz, Kazimierz Krawczyszyn, Józef Mikołajczyk, Marianna Mikołajczyk, Jan Szymala

Wierzbna (6 osób): Edward Bednarek, Jan Biegus, Józef Franków, Franciszek Kryjak, Gustaw Malinowski, Władysław Szill

Zastruże (4 osoby): Kazimierz Buczek, Edward Klimas, Józef Klimas, Stanisław Mielniczek

Żarów (45 osób): Emilia Babraj, Zbigniew Banach, Stanisław Biega, Stanisław Bielec, Bolesław Bobowski, Aleksander Broszko, Stanisław Capała, Stanisław Chojak, Mieczysław Cyganek, Piotr Czuchrowski, Władysław Feret, Stanisław Fornalczyk, Wiktor Hajduk, Stanisław Hryciuk, Bolesław Jandzio , Ignacy Kachnikiewicz, Tadeusz Kasotka, Edward Klimek, Tadeusz Kobylski, Stanisław Kościelniak, Stanisław Książek, Józef Łowczanin, Stanisław Majcher, Jan Maściuch, Eugeniusz Mróz, Władysław Nicieja, Weronika Obarzanek, Edward Oczkowicz, Helena Oczkowicz, Paweł Orynicz, Eugeniusz Ożga, Marian Pacholewski, Mieczysław Pawłowski, Julian Piekarski, Wacław Rzeczycki, Edward Sieradzki, Kazimierz Skrzypiec, Stanisław Skwierczyński, Julian Stępień, Piotr Szafrański, Józef Szczygieł, Władysław Szyba, Paweł Szymański, Piotr Tawkin, Bronisław Zarzecki

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła:
● Dekret z dnia 8 maja 1945 o ustanowieniu Narodowego Święta Zwycięstwa i Wolności (Dz.U. z 1945 r. nr 21, poz. 116)
● Dekret z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu "Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r." (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 286)
● Art. 17 ustawy z 17 lutego 1960 r. o orderach i odznaczeniach (Dz.U. z 1960 r. nr 10, poz. 66)
● Art. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu "Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r." (Dz.U. z 1945 r. nr 50, poz. 286)
● Art. 1 dekretu z dnia 19 sierpnia 1946 r. w sprawie zmiany dekretu z dnia 26 października 1945 r. o ustanowieniu "Medalu Zwycięstwa i Wolności 1945 r." (Dz.U. z 1946 r. nr 44, poz. 256)
● Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz.U. 1951 nr 4 poz. 28) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o ustanowieniu Narodowego Dnia Zwycięstwa (Dz.U. 2015 poz. 622)
● W. Stela, Polskie ordery i odznaczenia (Vol. I), Warszawa 2008
● Dokumentacja ZBoWiD / ZKRPiBWB Żarów 1969-2010

Opracowanie
Bogdan Mucha