Pomnik Bismarcka nieopodal Bukowa

Do roku 1932 dzisiejszy Buków leżał w granicach Kreisu Striegau, czyli powiatu strzegomskiego, potem aż do 1945 roku podlegał administracji Kreisu Neumarkt (Środa Śląska). Już w XIX wieku powstał w miejscowości „Związek Wojenny” tzw. Kriegsverein, skupiający weteranów wojen pruskich z Danią, Austrią i Francją, którzy zamieszkiwali Buków, Bogdanów i kilka innych pobliskich miejscowości. Na przełomie XIX i XX wieku Związek zmienił nazwę na Landwehr Kameraden Verein. Dziełem członków bukowskiego "Związku Wojennego", był pomnik Bismarcka tzw. Bismarck Denkmal, ustawiony na skraju lasu przy drodze łączącej Buków z Bogdanowem (obecnie w pow. średzkim tuż przy granicy z pow. świdnickim). Pomnik przetrwał o dziwo do dnia dzisiejszego w pierwotnej postaci. Jest to forma głazu wykonana w piaskowcu i ustawiona na ceglanym podeście o wymiarach 134,5x74,5 cm. Na głazie wyryty jest czytelny napis Bismarck oraz dwie skrzyżowane gałązki dębowe, pomiędzy którymi umieszczony był pierwotnie medalion z podobizną Otto von Bismarcka, wykonany zapewne w brązie lub mosiądzu. Odlew ten wyrwano po II wojnie światowej, czego dowodem jest pozostałość czterech otworów mocujących. Nic w tym zresztą dziwnego, gdyż pierwszy kanclerz zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego, potem premier i minister spraw zagranicznych, był niezwykle wrogo nastawiony w stosunku do Polaków, o czym świadczą słowa ... Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeżeli chcemy istnieć, to nie pozostaje nam nic innego, jak ich wytępić, które pisał w liście do swojej siostry w dniu 26 lutego 1861 roku. Nienawiść do Bismarcka była przyczyną niszczenia wszelkich śladów jego dawnego kultu na tzw. Ziemiach Odzyskanych, a więc pomników, tablic czy też konstrukcji wieżowych. Przetrwały tylko nieliczne najczęściej w formie tzw. Bismarcksteinu, czyli kamienia/głazu Bismarcka. Pośród nich jest ten, który do dziś stoi przy drodze Buków-Bogdanów.

Pomnik Bismarcka przy drodze Buków-Bogdanów, fot. B. Mucha

Krzyż Związku Wojennego (Landwehr Kameraden Verein Bockau 1873) odnaleziony w 2023 roku
przez Żarowskie Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne "Aureus"

Otto von Bismarck urodził się 1 kwietnia 1815 w Schönhausen koło Stendal. Był synem junkra i córki urzędnika pruskiego, którzy wychowali go w tradycji państwa pruskiego — przejął od rodziców junkierską wierność monarchii, protestantyzm, kult armii i biurokracji. Po ukończeniu studiów prawniczych pełnił wiele funkcji w służbie administracyjno-sądowniczej. W 1845 roku podjął działalność polityczną – był posłem do saskiego sejmu prowincjonalnego. W 1847 roku został deputowanym do pruskiego Zjednoczonego Landtagu. Był przeciwnikiem idei liberalnych, obrońcą przywilejów szlachty, monarchistą i legitymistą. Zwalczał dążenia parlamentu frankfurckiego do zjednoczenia Niemiec, w Austrii upatrywał gwaranta zachowania społeczno-politycznego status quo. Zasady polityki Bismarcka ukształtowały się w latach 1851–59, kiedy jako przedstawiciel Prus zasiadał w sejmie (Bundestagu) Związku Niemieckiego we Frankfurcie nad Menem. Wówczas sformułował zasadę swojej „polityki realnej” (Realpolitik), głoszącej, iż podstawą działalności męża stanu nie może być wyłącznie czynnik ideowy czy moralny, lecz priorytet należny interesowi własnego państwa. Otwarcie rozpoczął głoszenie poglądów o konieczności zjednoczenia Niemiec pod egidą Prus oraz zwalczania przewagi Austrii w Niemczech. Poszukiwał zewnętrznych i wewnętrznych sojuszników dla polityki pruskiej. W 1859 roku został posłem pruskim w Rosji, w 1862 roku – ambasadorem w Paryżu, po czym we wrześniu 1862 roku premierem i ministrem spraw zagranicznych. Po zapowiedzi, że wytyczone cele zrealizuje „żelazem i krwią”, podjął walkę z liberalną większością sejmową w pruskim parlamencie .Przez kilka lat rządził bez zatwierdzania budżetu. Przeprowadził m.in. reformę wojskową (zwiększenie stanu armii do 300 tysięcy). W polityce zagranicznej za najpilniejsze zadanie uznał pozyskanie Rosji (podpisanie w 1863 roku tzw. konwencji Alvenslebena). Zwycięską wojną z Danią o Szlezwik-Holsztyn, prowadzoną w 1864 roku wespół z Austrią, wzmocnił pozycję Prus.

Wojna z Austrią w 1866 roku o zdobyty wspólnie Szlezwik-Holsztyn, utworzenie Związku Północnoniemieckiego oraz zwycięska wojna z Francją (wojna francusko-pruska 1870-71) doprowadziły do zjednoczenia Niemiec, w których Bismarck został kanclerzem, zachowując stanowisko premiera Prus. Zręczny dyplomata i inicjator 3 wojen zaborczych, zyskał silną pozycję na arenie międzynarodowej. Objął przewodnictwo na kongresie berlińskim w 1878 roku, zawarł 1879-87 układy z Austro-Węgrami i Włochami (trójprzymierze) oraz Rosją. Na przełomie 1884 i 1885 roku zdobył pierwsze kolonie dla Niemiec w Afryce. W polityce wewnętrznej sprzymierzył się ze stronnictwem narodowym liberałów i podjął w 1871 roku walkę z Kościołem katolickim (Kulturkampf), dążąc, na wzór kościołów protestanckich, do ścisłego podporządkowania go państwu. W katolikach upatrywał przeciwników Prus i zjednoczenia Niemiec. Po śmierci papieża Piusa IX (1878 r.) Bismarck zaczął dążyć do kompromisu, a w katolickim stronnictwie Centrum pragnął teraz pozyskać sojuszników w walce z socjalistami. W 1878 roku przeprowadził w parlamencie ustawę przeciwko socjalistom. W celu pozyskania robotników inicjował wprowadzanie (od 1881 r.) reform społecznych, m.in. skrócenie dnia pracy. W polityce gospodarczej przeszedł w 1878 roku od wolnego handlu do systemu protekcyjnego, który w zaborze pruskim przybrał antypolityczny charakter. W 1885 roku wydalono ok. 30 tysięcy Polaków nie mających obywatelstwa pruskiego (tzw. rugi bismarkowskie). W 1886 roku utworzył Komisję Kolonizacyjną do wykupu ziemi od Polaków. Po wstąpieniu na tron Wilhelma II (1888) wyłoniły się między nowym cesarzem a Bismarckiem ostre rozbieżności zarówno w zakresie polityki zagranicznej, jak i wewnętrznej, co doprowadziło w 1890 roku do dymisji kanclerza. Został on jednak wynagrodzony tytułem ks. Lauenburga i stopniem generała-pułkownika. Zwalczał odtąd w wywiadach i artykułach „nowy kurs” polityki niemieckiej. Zmarł 30 lipca 1898 roku w Friedrichsruh koło Hamburga.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła:
• J. Krasuski, Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945, Poznań 1986
• M. Andrzejewski, Od Bismarcka do Schrödera. Portrety niemieckich kanclerzy, Gdańsk 2003
• T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
• J. P. Bled, Bismarck. Żelazny Kanclerz, Warszawa 2013 
• B. Mucha, Tajemnice Ziemi Żarowskiej, Świdnica 2019

Opracowanie
Bogdan Mucha