Dolnośląskie Zakłady Przemysłu Związków Nieorganicznych – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione z siedzibą w Żarowie, cz.1

W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, organem zarządzania daną branżą przemysłu lub usług, było tzw. Zjednoczenie" (lata 1945-1981). Pierwsze utworzone tuż po wojnie, zostały podporządkowane centralnym zarządom ministerstw. Objęte przez polską administrację 10 sierpnia 1945 roku, Zjednoczone Zakłady Chemiczne "Silesia" w Żarowie, podlegały pod tzw. Zjednoczenie Przemysłu Nieorganicznego (utworzone 4.06.1945 r. na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu). Przedmiotem jego działalności było wytwarzanie i przetwarzanie wszelkich artykułów chemicznych a w szczególności związków nieorganicznych, eksploatacja sposobem górniczym minerałów, a w szczególności surowców służących do wyrobu sody, barytu, rudy arsenowej, złota itp. oraz wytwarzanie i przetwarzanie artykułów chemicznych drogą procesów elektrolitycznych i wytwarzanie odczynników chemicznych.

Na mocy dekretu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 1947 roku o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych, nastąpiła dekoncentracja funkcji zarządzania przez wyłączenie z ministerstwa przemysłu centralnych zarządów i przekształcenia ich w samodzielne przedsiębiorstwa. Zgodnie z tym Minister Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Prezesem Centralnego Urzędu Planowania, wydali w dniu 15 grudnia 1948 roku Zarządzenie o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: "ZJEDNOCZONE ZAKŁADY PRZEMYSŁU NIEORGANICZNEGO – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione". Przedsiębiorstwo podlegać miało nadzorowi Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego z siedzibą w Gliwicach, a zwierzchni nadzór państwowy nad przedsiębiorstwem sprawować miał Minister Przemysłu i Handlu. Przedmiot działalności ZZPN, pozostał bez zmian w stosunku do działającego wcześniej Zjednoczenia Przemysłu Nieorganicznego.

Wcześniej, bo już 3 marca 1948 roku, wspomniany Centralny Zarząd Przemysłu Chemicznego, na podstawie decyzji Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 16 lutego 1948 roku, ustalającej strukturę organizacyjną przemysłu chemicznego, wydał Zarządzenie nr 17, w myśl którego Zjednoczenie Przemysłu Nieorganicznego, miało zorganizować 4 przedsiębiorstwa wyodrębnione. Jednym z nich miały być "Dolnośląskie Zakłady Przemysłu Związków Nieorganicznych – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione" z siedzibą w Żarowie k/Świdnicy, z wytwórniami: Nr 1 w Żarowie, Nr 2 w Złotnikach, Nr 3 w Złotym Stoku i Nr 4 w Boguszowie, Nr 5 w Wałbrzychu, Nr 6 w Żarowie. Wobec braku wolnego miejsca na biura tworzonego przedsiębiorstwa, które miało zarządzać pięcioma fabrykami, ówczesna dyrekcja żarowskiej "Silesii", powzięła starania o pozyskanie budynku przy pl. Marszałka Stalina nr 11-13 w Świdnicy. O związanej z tym dokumentacji napiszemy już niebawem w kolejnym opracowaniu.

Zarządzenie Nr 17 Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego dotyczące organizacji "Dolnośląskich Zakładów Przemysłu Związków Nieorganicznych – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione" z siedzibą w Żarowie k/Świdnicy

Wykaz przedsiębiorstw i zakładów nadzorowanych przez Centralny Zarząd Przemysłu Chemicznego

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..

Źródła:
■ Dekret Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych (Dz.U.R.P.1947, Nr. 8, poz. 42)
■ Zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 15 grudnia 1948 r. wydane w porozumieniu z z Ministrem Skarbu i Prezesem Centralnego Urzędu Planowania o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą: "ZJEDNOCZONE ZAKŁADY PRZEMYSŁU NIEORGANICZNEGO - przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione" (M.P.1949.A-8.101)
■ Zarządzenie nr 17 Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego z dnia 9 marca 1948 r. w sprawie struktury organizacyjnej przemysłu chemicznego (Znak: EO1-O1)
■ Wykaz przedsiębiorstw i zakładów nadzorowanych przez Centralny Zarząd Przemysłu Chemicznego (maszynopis)

Opracowanie
Bogdan Mucha