Żarowski "Kochbunker"

Żarowski schron górujący nad byłymi Zakładami Chemicznymi „Organika” (dawna niem. „Silesia”) to obiekt tzw. typu „Kochbunker”. Kochbunkry były to betonowe, lekkie prefabrykowane schrony bojowo-obserwacyjne. Z racji swojego kształtu nazywane czasem żartobliwie „garnkami Kocha” (niem. „Kochtöpfe”) od nazwiska gauleitera, szefa NSDAP Prus Wschodnich, Ericha Kocha który w 1944 roku rozpoczął przygotowania do obrony Prus Wschodnich, szeroko stosując przy rozbudowie polowej tego typu prefabrykowane obiekty. Ich obsługę stanowił zaledwie jeden żołnierz. Była to kolejna obok typu „Ringstand 58c” uniwersalna konstrukcja schronu bojowo-obserwacyjnego.

Żarowski "Kochbunker" na wzniesieniu (214,7 m n.p.m.) górującym nad byłymi Zakładami Chemicznymi "Organika"

Schrony te były masowo wykonywane w zakładach betoniarskich, dostarczane następnie na miejsce budowy umocnień i tam osadzane w wybranych miejscach. Była to konstrukcja lekka dająca żołnierzowi schronienie przed pociskami broni ręcznej i odłamkami pocisków artyleryjskich. Schrony te wkopywane były w ziemię i obsypane, aż po otwory strzelnicze, wchodziło się do nich zazwyczaj bezpośrednio z linii okopów. Większość tych obiektów została po wojnie usunięta przez służby saperskie Wojska Polskiego. Te, które przetrwały, zobaczyć można w okolicy mostów, przy torach kolejowych (Kąty Wrocławskie), na wyniesieniach terenu (Żarów) lub na środku pola rolniczego lub łąki.

Dwa "Kochbunkry" przy linii kolejowej w Kątach Wrocławskich

Przekrój cylindrycznej kopuły "Kochbunkra" z Mysłowic, woj. śląskie

Czasami występują w towarzystwie kilku bliźniaczych obiektów. Wymiary tego typu schronów to (obiekty mogły różnić się kształtem i wymiarami w zależności od producenta i przeznaczenia): zewnętrzna wysokość całkowita 250 cm, średnica zewnętrzna 180 cm, grubość ścian 30 cm. Obiekt żarowski posadowiony został na sztucznym wyniesieniu terenu (hałda odpadowa), dominującym nad dawnymi zakładami chemicznymi, co powiększało maksymalnie możliwości obserwacyjne. Schron różni się zasadniczo od innych zachowanych obiektów tego typu. Wejście do cylindrycznej kopuły prowadzi betonowym łukowym przedsionkiem, przylegającym do niej od strony północnej.  Przedsionek ten został wkomponowany w podłoże naturalne i obsypany ziemią przez co pierwotnie był zupełnie niewidoczny. Wejścia do przedsionka po obu stronach umieszczone zostały we wnękach przez co były osłonięte z jednej strony bryłą kopuły oraz wysuniętym rękawem przedsionka z drugiej. Cylindryczna kopuła żarowskiego „kochbunkra” posiada cztery otwory obserwacyjno-strzeleckie (2 od strony wschodniej i 2 od zachodniej) o wymiarach zewnętrznych 60x20cm, wewnętrznych 50x20cm, których łączny średni sektor ostrzału wynosi 160°-240°. Nie wiadomo dokładnie jaką rolę odegrał omawiany schron w 1945 roku w czasie kiedy na blisko 3 miesiące linia frontu zatrzymała się w okolicach Żarowa. Pewnym jest, że fortyfikacja ta powstała w 1944 roku i prawdopodobnie do pierwszych dni maja 1945 roku pełniła jedynie rolę punktu obserwacyjnego.

Foto: B.Mucha
Ilustracje za: http://www.fortyfikacja.pl oraz archiwum autora

Opracowanie
Bogdan Mucha