Obóz jeniecki w Żarowie - materialne ślady

Utworzono: niedziela, 23, sierpień 2015

Żarów, ul. 1 Maja, przed wojną nosząca nazwę Striegauerstrasse. Dzisiaj jest to spokojna uliczka wiodąca na ogródki działkowe, przy której znajduje się Szkoła Podstawowa oraz ciąg budynków mieszkalnych. Wedle licznych relacji mieszkańców Żarowa oraz wspomnień jeńców francuskich, które nadesłała nam pani Valérie Tinon-Renaud z Metz, ulica ta prowadziła w latach 40-tych do obozu jenieckiego, który mieścił się na terenie obecnych ogródków działkowych. Temat ten poruszaliśmy już trzykrotnie, dzisiaj ponownie powraca on za sprawą wczorajszej wizyty u pana Zygmunta – mieszkańca Żarowa, którego ogród znajduje się w części, którą jak sam nazywa "tutaj była komendantura obozu". Wszystko zaczęło się od wiadomości mailowej, którą odebraliśmy w sobotnie przedpołudnie. Pani Patrycja – wnuczka pana Zygmunta napisała ... Przeczytałam pana artykuły o obozie jeńców w Żarowie. Na stałe mieszkam za granicą, teraz jestem na wakacjach u rodziny w Żarowie, mój dziadek ma ogródek w tym miejscu i wiele przedmiotów, które tam znalazł. Właśnie rozmawiałam z nim o tym, proszę do niego zadzwonić, podaję numer. Kiedy podczas rozmowy telefonicznej usłyszeliśmy ... mam trochę tego, łyżki, guziki, maszynki do golenia, zegarek... jak pan chce to zapraszam do mnie na ogródek, wiadomo było, że mogą to być bardzo interesujące przedmioty. W dwie godziny później mogliśmy zobaczyć wszystko na własne oczy oraz posłuchać o czym opowiada pan Zygmunt. Jak sam mówi ... działkę mam już 39 lat, najpierw tam dalej miałem, a potem tutaj gdzie teraz jesteśmy. Na początku było tutaj pełno krzaków, wszystko było zarośnięte i zapuszczone. Postawiłem murowaną altanę, ogrodzenie i zasadziłem te drzewa. ... tam dalej było pełno gruzu, skamieniałych worków z cementem, a po lewej stały jeszcze po wojnie trzy drewniane baraki. Niemcy nie zdążyli chyba wszystkiego zniszczyć. Potem ludzie przychodzili i sami tak po desce rozebrali wszystko. Wyglądało to wtedy na jakiś obóz lub coś takiego podobnego. Wszyscy tak mówili ... jakieś 15 lat temu był tutaj taki Niemiec, chodził po ogródkach i miał ze sobą kamerę. Mówił, że jego brata tutaj zastrzelili bo nie wykonał rozkazu. Był tutaj ponoć strażnikiem. Tu gdzie ja mam ogródek to mówił, że była komendantura, a tam dalej baraki dla więźniów. Chodził później też po tym starym cmentarzu i był na stacji kolejowej ...od początku jak wziąłem ogródek to z ziemi wydłubało się coś na jesień albo wiosnę przy kopaniu i grabieniu. Odkładałem do tej dużej doniczki. Mam jeszcze gdzieś kawałki drutów kolczastych, ale muszę poszukać. ... kilka rzeczy jest z tego ogródka obok, sąsiad wiedział, że zbieram to i mi przynosił. Kiedyś wnuki się do tego zabrali i chcieli do zabawy, ale im nie dałem. Mi to jest nie potrzebne, a w muzeum można postawić to się panu przyda. Jak znajdę te druty to też przyniosę.

Pośród rzeczy, które na przestrzeni wielu lat pan Zygmunt zebrał na swojej dosyć dużej działce (kilka z sąsiedniej) są:

Papierośnica, fragment papierośnicy, 2 łyżki, 2 fragmenty łyżek, 1 fragment taśmy amunicyjnej niemieckiego karabinu maszynowego MG42, 8 guzików trój- i czterodziurkowych (Wehrmacht i inne), 3 guziki "groszki" Wehrmacht, 2 części maszynek do golenia, 23 sprzączki/zaczepy/haczyki od pasków ekwipunku wojskowego (Wehrmacht i inne), 3 łuski karabinowe 7,92x57 mm Mauser (sygnatury P25 – Metallwarenfabrik Treuenbritzen GmbH., Sebaldushof – 2 sztuki, P186 – Metallwerk Wolfenbüttel GmbH, Polte – 1 sztuka, wszystkie ze zbitymi spłonkami), 1 pocisk 7,92x57 mm Mauser (wystrzelony z odbitym gwintem lufy na obwodzie), 1 metalowa część od fajki (grzybek), 3 monety nominał 10 pfennig (1937, 1941, 1943), 3 monety nominał 5 pfennig (1938, 1940, 1941), 1 fragment metalowego przedmiotu z literą A i częściowo zachowanym napisem ..ARIS (PARIS ?), 1 zegarek na rękę bez paska, 1 fragment porcelanowego talerza z kantyny organizacji DAF (Deutsche Arbeitsfront) z sygnaturą KPM (Krister Porzellan Manufaktur), 1 mosiężna wpinka w formie lwa (belgijska ?), 2 aluminiowe zatyczki niemieckich pojemników na lekarstwa (napisy KUNZE i EINGETA VERBANDSZEICHEN DstA), 1 przedmiot (zatyczka ?) aluminiowa z napisem ALLIONAL "ROCHE", 2 niemieckie gwiazdki-wpinki na pagon oficera Wehrmachtu, 2 metalowe zaciski od szelek do spodni, 3 żetony cynkowe (2 z otworami) z wyżłobionymi cyframi 2, 41, 73

SKŁADAMY SERDECZNE PODZIĘKOWANIA PANU ZYGMUNTOWI ZA PRZEKAZANIE PRZEDMIOTÓW DO ŻAROWSKIEJ IZBY HISTORYCZNEJ

Papierośnica aluminiowa, fot. B.Mucha

Fragment taśmy amunicyjnej karabinu maszynowego MG42, fot. B.Mucha

Łyżki i fragmenty łyżek, fot. B.Mucha

Fragment papierośnicy, aluminiowa zatyczka ? z napisem ALLIONAL "ROCHE", aluminiowa zatyczka z napisem KUNZE, fot. B.Mucha

Aluminiowa zatyczka z napisem EINGETA VERBANDSZEICHEN DStA, fot. B.Mucha

Guziki trój- i czterodziurkowe, fot. B.Mucha

Fragmenty maszynek do golenia oraz metalowe zaciski szelek do spodni, fot. B.Mucha

Guziki mundurowe "groszki" Wehrmacht, fot. B.Mucha

Wpinka w postaci lwa oraz zegarek, fot. B.Mucha

Fragment przedmiotu metalowego z literą A i częściowo zachowanym napisem ..ARIS (PARIS ?) oraz fragment papierośnicy, fot. B.Mucha

Sprzączki od pasków od ekwipunku żołnierskiego, fot. B.Mucha

Sprzączki i zaczepy pasków od ekwipunku żołnierskiego, fot. B.Mucha

Sprzączki pasków od ekwipunku wojskowego, fot. B.Mucha

Sprzączki i haki od pasków ekwipunku wojskowego, fot. B.Mucha

Łuski i pocisk 7,92x57 mm Mauser, fot. B.Mucha

Cynkowe żetony z cyframi 41, 73 i 2, fot. B.Mucha

Monety o nominale 5 i 10 pfennigów, fot. B.Mucha

Gwiazdki-wpinki na pagon oficera Wehrmachtu, fot. B.Mucha

Fragment porcelanowego talerza z kantyny organizacji DAF (Deutsche Arbeitsfront) z sygnaturą KPM (Krister Porzellan Manufaktur), fot. B.Mucha

Po opublikowaniu niniejszego artykułu, natrafiliśmy na dwie bardzo interesujące informacje. Otórz 1 marca 2011 roku we francuskim Bordeaux w miejscowym domu aukcyjnym Jean dit Cazaux&Associés miała miejsce licytacja licznych dzieł sztuki oraz pamiątek historycznych. Jak podaje katalog aukcji pod pozycją nr 274 znalazła się fotografia (z 1942 roku) przedstawiająca wymienionych z nazwiska jeńców wojennych: R.Albert i M.Boulard. Jak podano pierwszy z nich zmarł 29 czerwca 1943 roku w Żarowie !!! (à Saarau- Silésie). Więzień M.Boulard odznaczony medalem więźniów cywilnych zakładników i deportowanych w Wielkiej Wojnie (1914-1918), w 1947 roku odznaczony został medalem Wolnej Francji. W opisie znajduje się również wzmianka, że obóz został wyzwlony przez Rosjan 10 maja 1945 roku. Z kolei na belgijskiej stronie poświęconej jeńcom wojennym i więźniom http://www.bel-memorial.org/ odnaleźliśmy informacje o niejakim Lucienie Paradis, urodzonym 6 listopada 1886 rok w Soignies (Zinnik), który był więzieniem politycznym przetransportowanym 10 sierpnia 1944 roku z Brukseli do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, numer obozowy 45826, zmarł 23 kwietnia 1945 roku w Sarrau (najprawdopodobniej źle napisana niemiecka nazwa Saarau, czyli Żarów).