Zygmunt Rosicz (ok. 1406 - ok. 1470). Średniowieczne dziejopisarstwo śląskie

Zygmunt Rosicz (z łac. Sigismund Rosicz), kronikarz wywodzący się prawdopodobnie ze Świebodzic, jest uważany za jednego z najwybitniejszych śląskich dziejopisarzy doby średniowiecza. Zachowane po nim roczniki stanowią dziś dla wielu badaczy i historyków podstawowe źródło do poznawania kościelnych, politycznych, społecznych i gospodarczych dziejów Dolnego Śląska. Z jego prac korzystali z powodzeniem inni późniejsi dziejopisarze, a wśród nich m.in. Jan Długosz (1415-1480), autor wiekopomnego dzieła: Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego). Zygmunt Rosicz wywodził się ze starego rodu Różyców, którego początki – według tradycji - sięgały X wieku i były powiązane z dziejami czeskiego klanu Sławnikowiców (z tego samego rodu pochodził też św. Wojciech – jeden z głównych patronów Polski). Dokładnej daty narodzin naszego bohatera dziś nie znamy. Z zachowanych jednak dokumentów wiadomo nam, że Rosicz był w 1421 r. uczniem szkoły parafialnej w Świebodzicach. Na tej podstawie wielu badaczy przyjmuje dziś, że mógł on również urodzić się w tym dolnośląskim mieście około 1406 r. W szkole, do której wówczas uczęszczał wykładały osoby duchowne, a jej poziom nauczania był sprowadzony do najniższego szczebla ówczesnego systemu szkolnego (tzw. „trivium”). Była to prawdopodobnie pierwsza elementarna szkoła naszego kronikarza, w której pobierał nauki w zakresie gramatyki, retoryki i dialektyki. Kariera Zygmunta Rosicza nie należała do błyskotliwych. Prowadził on raczej skromny i bogobojny żywot, tak jak na duchownego przystało. Większość swojego życia spędził w stolicy Dolnego Śląska, gdzie poświęcał się gromadzeniu i spisywaniu dziejów dotyczących stosunków kościelno-politycznych, jakie panowały w okresie od XI do XV stulecia.

Wiadomo nam, że w czasie wielkopostnym 1430 r. wyświęcony został na kapłana w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu. Następnie, przez kilka kolejnych lat, pracował tutaj w roli wikariusza parafialnego. Kolejnym etapem w życiu naszego bohatera była funkcja kanonika, a następnie - od 1447 r. - urząd dziekana kapituły wrocławskiej. Zygmunt Rosicz zapisał się w dziejach śląskiego średniowiecza przede wszystkim jako autor dwóch znaczących roczników historycznych. Pierwszym z nich była: Chronica et numerus episcoporum Wratislaviensium (Kronika i katalog biskupów wrocławskich), w której opisał dzieje biskupstwa wrocławskiego od 1051 do 1468 r. Drugim natomiast: Gesta diversa transactis temporibus facta in Silesia et alibi (Różne wydarzenia z przeszłości na Śląsku i poza nim), w którym w bardzo przejrzysty i rzetelny sposób przedstawił wydarzenia z lat 1237- 1470, dotyczące dziejów Kościoła śląskiego, z uwzględnieniem także spraw polskich. Swoje kronikarskie relacje spisywał zazwyczaj w języku łacińskim lub niemieckim. Ostatnia wzmianka w jego zapisach dotyczy wydarzeń z 6 maja 1470 r., dlatego badacze przyjmują dziś, że niedługo po tym okresie zmarł.

Zygmunt Rosicz, wybitny kronikarz śląski doby średniowiecza, był wymieniany w 1421 r. wśród uczniów szkoły parafialnej w Świebodzicach. Wielu współczesnych historyków uważa, że w tym mieście mógł się również urodzić (około 1406 r.) (ze zbiorów autora)

Kościół NMP na Piasku we Wrocławiu (pocz. XIX w.), w którym przez kilka lat pracował – w roli wikariusza parafialnego – Zygmunt Rosicz (źródło: www.wroclaw.fotopolska.eu)

Fragment kroniki Zygmunta Rosicza mówiący o całkowitym zaćmieniu słońca, do którego doszło w czerwcu 1415 r. na terenie Dolnego Śląska i znacznej części Europy. Sam Rosicz w swoich zapisakach odnotował, że: „nastąpiło całkowite zaćmienie Słońca w piątek po oktawie Bożego Ciała (6 czerwca), około nowiu Księżyca, o godzinie dwunastej, trwało pół godziny i wywołało wśród mieszkańców Wrocławia strach i obawy” (żródło: www.historia.ptma.pl)

Dzięki zapiskom kronikarskim Zygmunta Rosicza wiadomo nam, że w dniu 5 czerwca 1443 r. o godz. 13.15 miało miejsce bardzo silne trzesienie ziemi na Dolnym Śląsku o sile 8 stopni w skali Richtera. Wielu współczesnych badaczy uważa, że było to największe trzesięnie ziemi jakie zanotowano w historii Polski. Spowodowało one poważne straty w samym Wrocławiu oraz Brzegu, a same wstrząsy były odczuwalne nawet w Krakowie. Szacuje się również, że żywioł ten przyczynił się do śmierci 30 osób. Widok Wrocławia z czasów Zygmunta Rosicza (poł. XV w.)(źródło: www.histmag.org)

Dzięki zapiskom naszego kronikarza, dowiadujemy się również, że w niedzielę palmową 1423 r. doszło do największej katastrofy budowlanej w dziejach środniowiecznego Wrocławia. Zawalił się wówczas Most Tumski, prowadzący do kościoła NMP na Piasku. Według relacji Rosicza wynika, że: „…wielu wówczas ludzi, za biskupem idących w procesji, potonęło”. (na zdjęciu widok Mostu Tumskiego we Wrocławiu z przełomu XIX i XX stulecia – źródło: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii)

Opracowanie
Rafał Wietrzyński

Wykaz źródeł:
1. A. Rubnikowicz: Zygmunt Rosicz (w: Świebodzice – dzieje miasta, nr 4 (161) z kwietnia 2011);
2. Sigismund Rosicz (www.de.wikisource.org);
3. W. Kętrzyński: Monumenta Poloniae Historica, tom 6 (wyd. 1893), s. 572-575;
4. M. Kaczmarek: Polski Słownik Biograficzny, tom XXXII (1989-1991), s. 82-84.