Drużyna piłkarska SV Saarau

Na facebookowym profilu Klubu Sportowego "Zjednoczeni" Żarów, przeczytać możemy: "Historia Żarowskiej piłki, dziś powszechnie kojarzonej z Klubem Sportowym Zjednoczeni Żarów, sięga roku 1946, czyli pionierskich czasów polskiego osadnictwa na terenie naszego miasta. Pierwsze kluby powstały juz na początku 1946 roku i ściśle związane były z funkcjonującymi w Żarowie największymi zakładami przemysłowymi: Zjednoczonymi Zakładami Chemicznymi "Silesia" oraz Zakładami Szamotowymi "Didiera". Przy zakładach chemicznych powstał klub sportowy "Silesia", a przy zakładach szamotowych klub sportowy "Szamotownia". Zarówno w relacjach prasowych, jak i w powszechnym użyciu stosowano wtedy także nazwę Robotniczy Klub Sportowy "Silesia" i Robotniczy Klub Sportowy "Szamotownia". Jako pierwszy niewątpliwie powstał klub sportowy "Silesia" z czasem przekształcony w RKS "Unia" Żarów. Pierwsze mecze drużyna (jeszcze niezrzeszona) rozgrywała z Niemcami, którzy wtedy nadal mieszkali w Żarowie. Ich ostateczne wysiedlenie nastąpiło w czerwcu 1947 roku". Nie wszyscy wiedzą, że w Żarowie (dawniej Saarau) kopano w piłkę już po I wojnie światowej. Wtedy bowiem powstał w sierpniu 1920 roku klub sportowy „SV (Sports-Verein) Saarau, którego działalność zdominowała piłka nożna. W kolejnych sezonach aż do 1932/33 drużyna żarowskich seniorów uczestniczyła ze zmiennym szczęściem w rozgrywkach piłkarskich odbywających się pod egidą regionalnego Niemieckiego Południowo-Wschodniego Związku Piłki Nożnej (Südostdeutscher Fußball-Verband). W tym czasie system gier ligowych, nazywany Mistrzostwami Śląska w Piłce Nożnej (Südostdeutsche Fußballmeisterschaft), realizowany był na szczeblu okręgowym, będącym odpowiednikiem I Ligi. Obszar Południowo-Wschodnich Niemiec, podzielony był wówczas na piłkarskie okręgi (Bezirk): Dolne Łużyce (Niederlausitz), Górne Łużyce (Oberlausitz), Dolny Śląsk (Niederschlesien), Sudety Środkowe i Przedgórze (Bergland; rozgrywki od sezonu 1925/26 w dwóch grupach Ostkreis – Wschód, Westkreis – Zachód), Śląsk Środkowy (Mittelschlesien), Górny Śląsk (Oberschlesien). W każdej z wydzielonych lig okręgowych (Bezirksliga) grało od 5 do 10 drużyn. Nazwy lig okręgowych oraz liczba grających w nich drużyn ulegały zmianie na przestrzeni kolejnych sezonów. Zwycięzcy poszczególnych okręgów uczestniczyli w turnieju wyłaniającym Mistrza Śląska w Piłce Nożnej (Die Endrunde um die Südostdeutsche Fußballmeisterschaft). Drużyna mistrzowska oraz wicemistrzowska z danego regionu/związku piłki nożnej (Niemcy Północne, Północno-Wschodnie, Południowo-Wschodnie, Środkowe, Wschodnie, Południowe, Berlin-Brandenburg) miała prawo uczestniczyć w Mistrzostwach Niemiec w Piłce Nożnej (Deutsche Fußballmeisterschaft), które wyłaniały piłkarskiego Mistrza tego kraju. Z kolei spadkowicze z lig okręgowych uczestniczyli w rozgrywkach na niższym szczeblu powiatowym w 1. Klasse, które były odpowiednikiem II Ligi.

Emblemat Niemieckiego Południowo-Wschodniego Związku Piłki Nożnej w latach 1906-1933 oraz podział terytorialny poszczególnych lig okręgowych w latach 1929-1933

W takiej właśnie powiatowej klasie rozgrywek (1. Klasse Schweidnitz) będącej zapleczem dla Beziksligi Niederschlesien (od sezonu 1925/1926 Bezirksligi Bergland) rozgrywała mecze w sezonach do 1931/32 drużyna SV Saarau. Potyczki piłkarskie toczono z lokalnymi drużynami ze Świdnicy, Bielawy, Strzegomia, Dzierżoniowa i Wałbrzycha. W sezonie 1922/23 zespół z Żarowa rozgrywał mecze z Silesią II Freiburg, Sportfreude Striegau i Bolko Bolnenhain, zajmując przedostatnie miejsce w tabeli. W kolejnych sezonach zespół SV Saarau meldował się na finiszu rozgrywek zazwyczaj w środkowej części stawki. W sezonie 1929/30 żarowska drużyna sprawiła sromotne lanie swoim rywalom wygrywając aż 13 z 14 ligowych spotkań w sezonie, przy stosunku bramek 63:26. Wywalczony tytuł mistrzowski powiatu świdnickiego uprawniał do gry w turnieju, którego zwycięzca rozgrywał mecz ze spadkowiczem z ligi okręgowej o prawo dalszej gry w tej właśnie klasie rozgrywek. We wspomnianym turnieju obok Żarowian w szranki stanęły drużyny, które zdobyły mistrzostwo w ligach powiatowych Wałbrzycha (VfB Bad Salzbrunn), Ziębic (FC Sackich-Gellenau) i Jeleniej Góry (SV Löwenberg). Również w tej fazie grupowych rozgrywek triumf należał do drużyny SV Saarau, która wygrała wszystkie trzy spotkania strzelając 8 i tracąc zaledwie 2 bramki. Na drodze do upragnionego awansu został już tylko dwumecz z kłodzkim zespołem SV Preußen Glatz – spadkowiczem z okręgówki, który na 10 meczów w tej lidze doznał aż 9 porażek. Niestety w pierwszym spotkaniu, które rozegrano 16 lutego 1930 roku w Żarowie, gospodarze musieli pogodzić się z porażką 0:5. Końcem marzeń o awansie do ligi okręgowej była porażka 2 marca na stadionie w Kłodzku, gdzie miejscowe SV Preßuen pewnie zwyciężyło 4:1. Tym samym SV Saarau spędziło kolejne dwa sezony w powiatowej B-Klasse Schweidnitz (zmieniona nazwa z 1. Klasse Schweidnitz). Dużą bolączką jaką wówczas trapiła zespół z Żarowa była seria kontuzji, która dała o sobie znać zwłaszcza w sezonie 1930/31. Piłkarze SV Saarau wygrali co prawda wysokim wynikiem 6 ligowych spotkań, lecz w 8 innych doznali porażek, co przełożyło się dopiero na 6. lokatę w tabeli (8 drużyn), przy nic nie wnoszącym dobrym bilansie bramkowym 41:25 (zwycięzca sezonu VfR II Schweidnitz zanotował 10 zwycięstw i 4 porażki z bilansem 41:22). Wzmocnienie drużyny w sezonie 1931/32 przyniosło tytuł mistrza powiatu świdnickiego oraz wygraną w turnieju eliminacyjnym do spotkania ze spadkowiczem z Bezirksklasse Bergland (wcześniej pod nazwą Bezirksliga Bergland). Ponownie na drodze awansu Żarowian do okręgówki stanęła drużyna piłkarska SV Preußen Glatz. Nadażyła się zatem znakomita okazja do rewanżu za dotkliwe porażki doznane dwa lata wcześniej. Tak też się stało. Mecz rozegrany w Żarowie 10 kwietnia 1932 roku był prawdziwym koncertem piłkarzy SV Saarau, którzy odprawili z kwitkiem Kłodczan wbijając im 8 goli przy utracie 1 bramki. Tydzień później żarowscy piłkarze triumfowali na stadionie SV Preßuen, pokonując rywali 4:3. W niecałe 12 lat od powstania, drużyna piłkarska z Żarowa awansowała do ligi okręgowej – grupa wschodnia (ówczesny odpowiednik I Ligi Niemieckiej). W sezonie 1932/33 drużyna SV Saarau zmierzyła się z ekipami: STC Hirschberg, SV Preußen Waldenburg-Altwasser, Schweidnitzer FV Manfred von Richthofen, SV Silesia Freiburg i Waldenburger SV 1909. W 10 spotkaniach odnotowała 5 zwycięstw, 1 remis i 4 porażki, bilans bramkowy 32:29 i zajęła dobre 3. miejsce.

Emblemat drużyny piłkarskiej SV Saarau (przerys z reklamy piłkarskiej Bezirksklasse Bergland 1931/32)   

Tabela końcowa sezonu 1929/30 1. Kreisklasse Schweidnitz z mistrzowskim dorobkiem SV Saarau

 Tabela końcowa turnieju mistrzów z powiatów Ziębice, Jelenia Góra, Świdnica i Wałbrzych oraz rezultaty dwumeczu o prawo gry w Bezirksliga Bergland w sezonie 1930/31 

 Tabela końcowa sezonu 1930/31 w 1. Kreisklasse Schweidnitz

 Tabela końcowa sezonu 1932/33 w Bezirksklasse Bergland (grupa zachodnia)

 Wycinek prasowy z Der Oberschlesische Wanderer, nr 220 (16 września 1932) z punktacją w Bezirksklasse Bergland po rozegranej 5 kolejce spotkań. SV Saarau na trzeciej pozycji za Waldenburg 09 i Silesią Freiburg

Emblematy: Waldenburger SV 1909 (Mistrz 1931, 1933), SV Silesia Freiburg (Mistrz 1929, Wicemistrz 1933)

Na drodze do kolejnego sezonu Żarowian w okręgówce (ówczesnej I Lidze Niemieckiej), stanął Adolf Hitler i jego nowy porządek państwowy. Warto tutaj dodać, że sezon 1932/1933 rozgrywano w 55 ligach okręgowych o różnych nazwach. Taki nieporządek, był daleki od niemieckiego „ordnung muss sein”, a autorem nowego miał być wódz i kanclerz III Rzeszy. Rok przed dojściem do władzy NSDAP po raz pierwszy pojawił się pomysł stworzenia jednej, profesjonalnej ligi, której zwycięzca zdobywałby mistrzostwo kraju. Pomysł odrzuciły jednak stowarzyszenia okręgowych lig. W 1933 roku naziści gruntownie przeorganizowali rozgrywki ligowe. Powstało 16 Gaulig (mianem „Gau” określano mistrzów po I wojnie światowej), a ich liczba w późniejszych latach przekraczała 30. Mistrzów poszczególnych Gaulig dzielono na cztery grupy, a ich zwycięzcy grali między sobą na neutralnym terenie (nie licząc roku 1935 był to Berlin, od 1937 Stadion Olimpijski) w półfinałach i finale. W sezonie 1933/34 do rozgrywek w Gaulidze Schlesien przystąpiło 10 zespołów z czego 4 były drużynami wrocławskimi (Breslauer SpVg 02, SC Vorwärts Breslau, SC Hertha Breslau, Breslauer FV 06). II Ligę tworzyły: Dolnośląska Liga Okręgowa – 16 zespołów (Bezirksliga Niederschlesien), Środkowośląska Liga Okręgowa – 12 zespołów (Bezirksliga Mittelschlesien), Górnośląska Liga Okręgowa – 12 zespołów (Bezirksliga Oberschlesien). III Liga 1. Kreisklasse opierała się o rozgrywki powiatowe. Na zapleczu Środokowośląskiej Ligi Okręgowej grano w powiatach: Breslau (Wrocław), Brieg (Brzeg), Glatz (Kłodzko), Oleśnica (Oels), Świdnica (Schweidnitz), Trzebnica (Trebnitz), Wałbrzych (Waldenburg), Wohlau (Wołów). IV Ligę stanowiła również powiatowa 2. Kreisklassen. Na skutek takiego przetasowania rozgrywek piłkarskich, drużyna SV Saarau została przesunięta do trzecioligowej 1. Kreisklasse Schweidnitz. W tej klasie rozgrywek uczestniczyła w sezonach 1933/34 – 1936/37. W tym ostatnim wywalczyła 1. miejsce, kwalifikując się do turnieju, którego zwycięzca awansował do Bezirksliga Mittelschlesien. Obok Żarowian do gry o awans przystąpili mistrzowie powiatów: wałbrzyskiego (SV Silesia Freiburg), kłodzkiego (SV Preußen Glatz) oraz ząbkowickiego (Vereinigten Strehlener Sportfreunde). W drugiej grupie rywalizowali mistrzowie powiatów: wrocławskiego (1. FC Breslau), brzeskiego (Sportfreunde Ohlau) i oleśnickiego (SC Preußen Festenberg). Zespół SV Saarau zwyciężył swoją grupę z dorobkiem 4 zwycięstw, 2 remisów i stosunkiem bramek 18:10. Na żarowską drużynę w sezonie 1937/38 Ligi Środkowośląskiej, czekali znacznie silniejsi rywale, tacy jak 1. FC Breslau, SC Alemannia Breslau, VfB Breslau, VfR Schlesien 1897 Breslau. W klasyfikacji końcowej tego sezonu wrocławskie ekipy obsadziły wszystkie trzy pierwsze miejsca. W 20 spotkaniach SV Saarau odnotowało 5 zwycięstw, 3 remisy i 20 porażek z bilansem bramkowym 29:65, co skutkowało przedostatnim miejscem w tabeli przed SC Brega 09 Brieg i spadkiem do 1. Kreisklasse Schweidnitz. Mobilizacja do armii oraz wybuch II wojny światowej, spowodowały utratę większość zawodników, ale w rozgrywkach piłkarskich na szczeblu powiatowym drużyna SV Saarau uczestniczyła do wiosny 1942 roku.

Od góry emblemat Gauligi Schlesien (Gau 4) oraz podział terytorialny Niemiec na 16 Gaulig 

Tabela końcowa turnieju, który wyłonił drużynę awansującą do gry w Bezirksliga Mittelschlesien 1937/38

Środkowośląska Liga Okręgowa (Bezirksliga Mittelschlesien) w sezonie 1937/38 

Tabela końcowa Bezirksliga Mittelschlesien 1937/38

Emblematy: 1. FC Breslau (Mistrz 1938), SC Alemannia Breslau (Wicemistrz 1938)

Źródła:
https://de.wikipedia.org/
http://daffs.wikia.com/
www.oberberg-fussball.de/
http://www.claudionicoletti.eu/wordpress2/
H.Grüne, Vom Kronprinzen bis zur Bundesliga. AGON Sportverlag 1996
H.Grüne, Vereinslexikon, Enzyklopädie des deutschen Ligafußballs. AGON Sportverlag 2001
Fußball in Schlesien 1900/01 – 1932/33., Herausgeber: DSfFS e. V., Berlin 2007
T. Ciesielski, Żarów. Historia Miasta i Gminy, Żarów 2006
Fußball in Schlesien 1933/34 - 1944/45, Herausgeber: DSfFS e. V., Berlin 2007

Opracowanie
Bogdan Mucha