O kościele pw. NSPJ i historii Żarowa z parafialnej kroniki

Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Żarowie projektowali architekci wrocławscy Overkott i Föhre. Postawiony jest (jak też i plebania) na parceli 606/41, tom 9 karty księgi wieczystej. Łączna powierzchnia pod kościołem, plebanią i cmentarzem kościelnym 47a i 61 m². Koszt budowy kościoła wyniósł 85.000 Marek. Największym dobrodziejem kościoła był kardynał Kopp. Piękną okazała się ofiarność całej gminy – pomagali nawet nie katolicy. Była też między innymi b. Znaczna ofiara w wysokości 30.000 Mk. Kościół ten wybudowany został w latach 1919-1910, a pobudowany z twardej cegły tzw. Klinkier. Boczne nawy przegradzają cztery strzeliste kolumny. Chór spoczywa na trzech filarach (w tym jeden filar od wejścia z ulicy grubszej objętości). Kościół posiada trzy wejścia tj. Jedno główne i dwa boczne o podwójnych drzwiach dębowych, w tym każde po jednym oszklonym od strony wewnętrznej kościoła, nadto jedne drzwi pojedyncze z dworu do zakrystii i jedne z dworu do klatki schodowej prowadzącej na chór, a wewnątrz kościoła jedne drzwi z zakrystii do prezbiterium i jedne drzwi do klatki schodowej na chór. Trzynaście dużych okien (5 w prezbiterium, 8 w nawach) udostępniają należycie światło z zewnątrz, nadto okno we frontonie kościoła daje światło na chór i do organu.

Na północnym rogu kościoła od strony zachodniej znajduje się wieża wysokości 44 m. Styl kościoła neogotyk. Na wieży znajdowały się trzy dzwony, które zostały zabrane w r. 1917 podczas wojny. Obecnie jest tam dzwon wagi około 200 kg o 92 cm średnicy. Pomiary kościoła wewnątrz: długość 24 m, szerokość 15,70 m, długość prezbiterium 4 m, szerokość 8,80 m = razem 425,60 m² (połowa prezbiterium jest w kształcie trapezu). Zakrystia: długość 5,60 m, szerokość 3,40 m = tj 19,04 m². Dach kościoła pokryty jest dachówką. Przy bocznym wejściu od strony południowej w zagłębieniu znajduje się Pieta, wykonana przez Tschotschela. Pod zakrystią jest piec centralnego ogrzewania, ostatnio z powrotem uruchomiony. Główny a pierwotny ołtarz wybudowany był w r. 1921, nowy zaś z mensą twarzą do ludzi poświęcony 5 lutego 1967 r. Zdobi go potężna figura Najśw. Serca Pana Jezusa, wykonana przez Wittiga. Tabernakulum otacza makieta globu ziemskiego, wykonana przez art. Malarza Ludwika Maciszewskiego z Warszawy w czasie gdy stawiał nowe malowane witraże w prezbiterium. Ambona jest również dłuta Wittiga, a cztery płaskorzeźby na niej, przedstawiające czterech ewangelistów są projektu Ks. Klimke. Pod daszkiem Gołąbek Ducha Świętego, a na górze umieszczony był Anioł z krzyżem, który został zdjęty w r. 1966 przy odnawianiu ambony. Figura ta znajduje się obecnie w zakrystii, a na to miejsce tj gdzie był Anioł wstawiony krzyż bez korpusu, który pociągnięty jest pozłotką.

Ołtarz M.B.: od strony strony Ewangelii (obecnie gdy mamay ołtarz główny twarzą do ludzi – od strony Lekcji), w zagłębieniu umieszczony jest ołtarz Matki Najśw., dzieło sztuki Cirillo del Antonio a bogatej treści. W dole dwie płaskorzeźby "Zwiastowanie" i "Nawiedzenie", w górze figura M.B. Z Boskim Dzieciątkiem, wyciągającym ręce do konającego grzesznika, nadto płaczący syn i błagająca córka. Ołtarz św. Józefa: Po drugiej stronie znajduje się ołtarz św. Józefa dłuta również Dell Antonio. Tu też w dole dwie płaskorzeźby, a to św. Józef przy warsztacie z Matką Najśw. Przy kądzieli i (druga) ucieczka do Egiptu, w górze duża figura św. Józefa z radością spoglądająca na Boże Dziecię, które z małym św. Janem, późniejszym Chrzcicielem, tnie drzewo, jeden anioł pomaga po drugiej stronie trzech innych aniołów przygląda się. Organ 27-dmio głosowy, wykonany przez budowniczego organów Berschdorfu z Nysy, pneumatyk z napędem elektrycznym (11 głosów w pierwszym manuale, 10 głosów w drugim manuale, 6 głosów w pedale i 23 registrów technicznych). Organ jest w należytym stanie. Na barierze chórowej płaskorzeźba Tschötschela, a przedstawiająca św. Cecylię przy organie. Wieczna lampa, kuta, projektu ks. Klimke zdjęta została w r. 1960 i zdeponowana na strychu w plebanii (a ma być przeniesiona do magazynu kościelnego), a w miejsce tej lampy założono dwa stałe elektryczne światła

po bokach ołtarza głównego. Pod chórem obraz św. Barbary, który namalowany był w 18-stym wieku dla kościoła w Pastuchowie, a w roku 1894 podarowany do Żarowa, do prowizorycznej kaplicy w budynku szkolnym. Witraże i polichromia w prezbiterium. Pięć nowych witraży malowanych na celuloidzie i polichromia w prezbiterium wykonane zostały przez art. Malarza Ludwika Maciszewskiego z Warszawy. Prace te wykonane zostały przy końcu roku 1966 a na początku 1967-go. Witraże te wykazują już tendencję do spaczania. Krzyże misyjne. - Krzyż kamienny z pasyjką w brązie, znajdujący się przy kościele od strony jezdni jest pamiątką Misji św. z roku 1918. - Drugi Krzyż drewniany jest pamiątką Misji św. z r. 1961. Ten Krzyż drewniany został zabrany spod kościoła i przeniesiony w r. 1964 na cmentarz kościelny i postawiony tuż obok toru kolejowego na wysokim postumencie cmentarnym, do którego to postumentu przybudowano dostawkę coś w rodzaju mensy. Po bokach Krzyża umieszczono dwóch aniołów (wysokości człowieka), trzymających lichtarze. Pomysł przeniesienia tych figur z prezbiterium kościoła na cmentarz kościelny był niefortunny, gdyż figury te nie zostały odpowiednio zabezpieczone, więc materiał w tych figurach mocno się już rozlasował pod działaniem zmiennej aury. Natomiast wybór miejsca jest odpowiedni, a szczególnie dla procesji wychodzącej z kościoła, która może się dobrze rozwinąć i wygodnie zgrupować pod Krzyżem.

Historia Żarowa

Żarów, miasto w powiecie świdnickim, leży na pograniczu Przedgórza Sudeckiego i Niziny Śląskiej, ok 200 m nad poziomem morza, 12 km na północ od Świdnicy. Zniemczona nazwa brzmiała Saarau. - Żarów jako jeszcze wioska znana była w bardzo odległych czasach. Nazwa pochodzi od zjawiska wokół żarzących się pól. Jak wspomina kronika wydana drukiem w r. 1939 przez Hermanna Hoffmana (Die Kirchen in Saarau und Laasan) pierwotnie nazwa tej miejscowości była "Szarino". - Pierwsza wzmianka o wiosce Żarów występuje za rządów Ks. Bpa Jarosława w r. 1200. W pięćdziesiąt lat później (1250 r.) papież Innocenty IV potwierdza przekazanie dziesięcin z Żarowa na kościół Na Piaskach we Wrocławiu, a w r. 1318 dziesięciny z Żarowa przechodzą na rzecz klasztoru OO. Cystersów w Kamieńcu. W r. 1300 Żarów przyłączony został do parafii w Łażanach.

Rozrost Żarowa

Od połowy 19-tego wieku Żarów szybko się rozrasta, a ten impuls wywołany został przez rozwijający się tu przemysł. Podczas budowy kolei z Wrocławia do Świebodzic odkryto tu w 1843 r. pokaźne złoża kaolinu. W 1850 r. powstała w Żarowie duża fabryka wyrobów ogniotrwałych,

która w 1858 r. podjęła produkcję chemiczną (superfosfaty). W 1872 r. fabryka została przejęta przez towarzystwo akcyjne "Silesia", które jeszcze bardziej rozszerzyło jej zakres produkcji. Rozwój przemysłu chemicznego pociągnął za sobą szybką rozbudowę osady i wzrost zaludnienia. Od r. 1843 Żarów ma połączenie kolejowe z Wrocławiem i Jaworzyną Śląską. W 1787 r. liczył 95 mieszkańców, w 1843 r. 170, w 1905 r. - 3340, w 1939 r. - 3573, w 1961 r. - 6048, w 1967 r. - 7500 mieszkańców. W ślad za wzrostem ludności poszła też troska o dusze. W roku 1893 wybudowano w Żarowie kaplicę w budynku szkolnym, w której 24.X.1894 r. została odprawiona pierwsza Msza św., gdzie odtąd odprawiała się w każdy wtorek. Kiedy w r. 1903 jako wikariusz Ks. Hermann Klimke przybył do Pastuchowa i kiedy już 16 marca 1907 r. zamieszkał w szkole w Żarowie, wówczas rozpoczął on w Żarowie regularne nabożeństwa. Zaraz też przystąpił do zbiórki na budowę kościoła w Żarowie. Dnia 10.V.1909 r. przystąpiono do wykopów pod fundamenty kościoła w Żarowie, następnie 28.VII.1909 r. położono "Kamień węgielny", zaś 22.X.1909 r. wyciągnięto już mury kościoła, a 9.III.1910 r. wykończono wieżę. Dzwony poświęcono 14.IV.1910 r. Poświęcenie kościoła dokonano 29 września 1910 r. ale konsekracji kościoła nie dokonano do dnia dzisiejszego. W roku 1909 pełnił obowiązki administratora względnie kuratora – jak świadczą jego podpisy urzędowe z tego roku w księgach metrykalnych – zaprowadza księgi metrykalne oddzielne dla

dla miejscowości Żarów. Nominację na tegoż w pełnym tytule kuratora otrzymał 1.IX.1915 r. Od dnia 1 kwietnia 1920 r. Rektorat w Żarowie zostaje mianowany parafią, a Łażany przyłączone zostają do Żarowa. Ks. Klimke (kurator) który prowadził budowę kościoła został pierwszym proboszczem Żarowa. Mieszkańcy Żarowa narodowości polskiej, którzy tu przybyli w dość pokaźnej liczbie – jako świadczą zapisy w tut. Księgach metrykalnych z tego okresu – wydatnie przyczyniali się w procesach budowy kościoła, a nawet pierwszy kościelny był Polakiem nazwiskiem Ratajczyk. W roku 1924-tym Ks. Klimke rozchorował się, w ponwe przychodzą nadsyłani wikariusze:, a to: Ks. Hubert Cwienk od marca 1924, Ks. Jerzy Bujakowski od maja 1924 r., Ks. Hubert Cwienk od kwietnia 1926 r., Ks. Hermann Liebenhaüer od kwietnia 1927 r., Ks. Jan Müller od listopada 1927 r. Stale pogarszający się stan zdrowia zniewolił Ks. Klimke do przejścia w stan spoczynku. Dnia 20 marca 1929 r. zdał on parafię swojemu następcy Ks. Bernhardowi Saüer, a on sam przeniósł się do Wrocławia, gdzie zmarł 18.VI.1929 r. (ur. 8.I.1879). Pochowano go na cmentarzu żarowskim w kwaterze po lewej stronie w pobliżu bramy. Ks. Bernhard Saüer pełnił obowiązki proboszcza w Żarowie do końca wojny tj do roku 1945. Przebywał tu jeszcze do września 1946 r. obsługując pozostałych parafian narodowości niemieckiej przy boku księdza polskiego, który zaś obsługiwał napływających polskich repatriantów.

Żarów oswobodzony został przez wojska sowieckie w maju 1945 r. - Do Żarowa napłynęła ludność z rozmaitych dzielnic Polski. Żarów otrzymał prawa miejskie dopiero w r. 1954. Zajmuje obszar 3,62 km². Miasto ma wodociągi, kanalizację, szpital na 100 łóżek, Ośrodek Zdrowia, jest dość dużym ośrodkiem przemysłu chemicznego oraz wyrobów materiałów ogniotrwałych – czynne są: Żarowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych" tzw. Szamotownia, Dolnośląskie Zakłady Chemiczne – Silesia, Gazownia, Odlewnia Metali, Kopalnia kaolinu, w których zatrudnionych jest ogółem 1320 pracowników, a w Technikum Chemicznym i Zasadniczej Szkole Zawodowej razem młodzieży 700. Pod zarządem tut. Miejskiej Rady Narodowej znajduje się cmentarz grzebalny o powierzchni 2 ha, na którym to terenie znajduje się kościół cmentarny, ostatnio tj w r. 1967 zremontowany przez Zarząd miejski kosztem 46,000 zł. - Cmentarz ten i poprzednio za czasów niemieckich należał do administracji samorządowej. W kościele odprawiane są Msze św. Przy czasowo zdeponowanych tam zwłokach, gdyż służy on jako "Dom pogrzebowy" i jako taki uznawany jest przez Zarząd Miejski. - Nie można odszukać (jak dotąd) odnośnych dat historii tego kościoła.

Opracował
Bogdan Mucha