Kolejowe dokumenty z 1947 roku

Komisja Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej (w skrócie KUNM), to państwowy organ administracyjny powstały 1934 roku, a po wojnie reaktywowany w 1945 i działający głównie na terenach tzw. Ziem Odzyskanych. Na początku kwietnia 1945 roku przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Poznaniu powołano również inną komisję mającą zajmować się nazwami – była to Komisja dla spraw Przywrócenia Nazw Słowiańskich na Przyodrzu, której zadaniem było nadanie polskich nazw stacjom, przystankom i posterunkom kolejowym na terenach ziemi lubuskiej, Przyodrza Pomorskiego i Śląska. Zadaniem KUNM było ponowne nazwanie miejscowości i obiektów fizjograficznych (rzek, jezior, pasm górskich itp.) tak, aby przywrócić – lecz często nadać nową – polską, nazwę. Na jej czele stanął prof. Stanisław Srokowski z Warszawy (geograf). W jej składzie znaleźli się trzej językoznawcy: prof. dr Kazimierz Nitsch, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, prof. Mikołaj Rudnicki z Poznania, prof. dr Witold Taszycki z Krakowa. Na pierwszej konferencji ustalono nazwy dla miejscowości liczących powyżej 5000 mieszkańców, podczas drugiej ustalone zostały nazwy miejscowości do 5000 mieszkańców oraz niektórych stacji kolejowych, trzecia konferencja ustaliła nazwy reszty stacji kolejowych oraz miejscowości liczących 500 do 1000 mieszkańców, na czwartej konferencji ustalone zostały nazwy miejscowości liczących od 250 do 500 mieszkańców (dla byłych Prus Wschodnich również części osad liczących 500 do 1000 mieszkańców), piąta konferencja ustaliła nazwy dla wsi liczących poniżej 250 mieszkańców (w przypadku Prus 250 do 500). Resztę nazw ustaliła ostatnia, szósta konferencja. W latach 1946-1951 przywrócono lub ustalono nowe nazwy polskie dla ok. 32 tys. miejscowości oraz ok. 3 tys. obiektów fizjograficznych. Opracowany wówczas materiał nazewniczy Ziem Odzyskanych ujęty został w publikacji "Słownik Nazw Geograficznych Polski Zachodniej i Północnej" pod redakcją prof. Stanisława Rosponda (również przewodniczącego podkomisji śląskiej). Funkcjonowały podkomisje regionalne: m.in. krakowska, poznańska, dla Śląska, dla nazewnictwa Sudetów, Pomorza Zachodniego i Ziemi Lubuskiej, dla Pomorza Gdańskiego i Prus Wschodnich (określanych wtedy mianem Pomorza Mazowieckiego).

W latach 1945-1947, dzisiejszy Żarów często nazywano Żarami, a więc nazwą obecnej miejscowości powiatowej w województwie lubuskim. Używanie nieznormalizowanego polskiego już nazewnictwa miało najprawdopodobniej związek z podobnymi nazwami wcześniejszymi obu miejscowości Saarau – Żarów i Sorau – Żary. Taki stan rzeczy przejrzyście dokumentuje Mapa Sieci Kolejowej Rzeczpospolitej Polskiej z uwzględnieniem ważniejszych dróg kołowych, wodnych i lotniczych, która wydana została w roku 1945. Na mapie w miejscu ówczesnego Żarowa (stacji kolejowej), figuruje nazwa Żary, natomiast w miejscu Żar naniesiono nazwę Żarów. Zamienne stosowanie nazw obu miejscowości przedstawiają również udostępnione Żarowskiej Izbie Historycznej dokumenty kolejowe wydane przez Dyrekcję Okręgową Kolei Państwowych we Wrocławiu, datowane odpowiednio na 1 stycznia 1947 r., 27 maja 1947 r. i 30 lipca 1947 r. Pierwszy z dokumentów donosi o mianowaniu Obywatela Rybarczyka Aleksego – Asystenta Kolej Państwowych w Żarowie na Dyżurnego ruchu III klasy. Kolejny dokument to upoważnienie dla Ob. Rybarczyka Aleksego (dotychczas asystenta kolejowego) do samodzielnego wykonywania służby dyżurnego ruchu, po zaliczeniu egzaminu praktycznego z ogólnych przepisów ruchu, sygnalizacji i urządzeń bezpieczeństwa na stacji Żary k. Jaworzyny Śl. Dokument z 30 lipca 1947 r. to informacja adresowana do Ob. Rybarczyka Aleksego – Asystenta Kolei Państwowych w miejscowości Żary o zgłoszeniu informacji niezbędnych do wysługi emerytalnej. Nie znormalizowane ostatecznie nazwy miejscowości w tym Żarowa, funkcjonowały jeszcze przynajmniej do 1949 roku co ilustruje nazwa miejscowości Rogowo (później Bożanów), naniesiona na Plan robót drogowych w pow. Świdnica z 1949 roku (ob. w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej).

Fragment Mapy Sieci Kolejowej Rzeczpospolitej Polskiej z uwzględnieniem ważniejszych dróg kołowych, wodnych i lotniczych. z 1945 roku. W miejscu dzisiejszego Żarowa widnieje nazwa Żary (archiwum autora)

Fragment Mapy Sieci Kolejowej Rzeczpospolitej Polskiej z uwzględnieniem ważniejszych dróg kołowych, wodnych i lotniczych. z 1945 roku. W miejscu dzisiejszych Żar widnieje nazwa Żarów (archiwum autora)

Dokument z 1 stycznia 1947 r., donoszący o mianowaniu Obywatela Rybarczyka Aleksego – Asystenta Kolej Państwowych w Żarowie na Dyżurnego ruchu III klasy

Upoważnienie z dnia 27 maja 1947 r. dla Ob. Rybarczyka Aleksego (dotychczas asystenta kolejowego) do samodzielnego wykonywania służby dyżurnego ruchu, po zaliczeniu egzaminu praktycznego z ogólnych przepisów ruchu, sygnalizacji i urządzeń bezpieczeństwa na stacji Żary k. Jaworzyny Śl.

Dokument z 30 lipca 1947 r. adresowany do Ob. Rybarczyka Aleksego – Asystenta Kolei Państwowych w miejscowości Żary, informujący o zgłoszeniu niezbędnych danych do wysługi emerytalnej

Fragment Planu robót drogowych w pow. Świdnica z 1949 roku. Obok Żarowa figuruje miejscowość o nazwie Rogowo (późniejszy Bożanów), zbiory Żarowskiej Izby Historycznej

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
http://knmiof.mswia.gov.pl/
https://pl.wikipedia.org/

Opracowanie
Bogdan Mucha