Medal "Za Odwagę" - znalezisko z czasów II wojny światowej w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Wedle terminologii falerystycznej (falerystyka to nauka zajmująca się się orderami, odznaczeniami i innymi odznakami i znakami honorowymi, nadawanymi osobom zasłużonym dla monarchy, państwa lub innej organizacji posiadającej prawo nadawania odznaczeń), pod pojęciem medal, kryje się niewielki, najczęściej okrągły lub owalny, płaski wytwór metalowy (odmiana wieloboczna jest zwana plakietką), wykonany zazwyczaj techniką odlewu lub bicia. Jest zwykle ozdobiony po jednej lub obu stronach reliefem. Często jest zawieszony na wstążce. Pierwsze medale epoki nowożytnej pochodzą z XIV-wiecznych Włoch, a rozkwit medalierstwa przypada na wieki XV i XVI wieku . Pierwszy medal w Polsce został wybity dla Jana Turzo, w roku 1508. Medale wykonuje się dla upamiętnienia ważnych wydarzeń lub jako odznaczenia, nagrody za wybitne osiągnięcia, np. sportowe, wojskowe itp. Medal za osiągnięcia sportowe jest to okrągły lub owalny krążek zdobiony po jednej lub po obu stronach reliefem. Za zdobycie pierwszego miejsca złoty, drugiego srebrny, a trzeciego brązowy. Medale wojskowe mają dużo bardziej różnorodną formę. Ich kształt, kolor, czy wielkość zależą w większości od pomysłowości twórcy i wymogów państwowych.

Medale to bardzo popularne pamiątki wojenne, które obok masowej ilości militariów, dosyć często odnajdywane są na pobojowiskach, także tych z czasów II wojny światowej. Dzisiaj chcemy zaprezentować naszym czytelnikom pojedynczy egzemplarz, który trafił do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, a jest nim radziecki "Medal za Odwagę" (ros. Медаль "За отвагу"). Chociaż wyprodukowano i nadano kilka milionów, tego rodzaju medali, to poniższy egzemplarz jest wyjątkowy ze względu na zachowaną formę. Odnaleziony na linii frontu z przełomu lutego/maja 1945 roku, zawiera u spodu wyraźny ślad przestrzelenia pociskiem. Nie budzi przy tym zastrzeżeń fakt, że właściciel medalu – żołnierz Armii Czerwonej, otrzymał postrzał, który rozerwał metalowe odznaczenie i ugodził jego lewą pierś. Czy była to jedna z wielu kul wystrzelonych w kierunku nacierających czerwonoarmistów, a może dokładnie wymierzony cios zadany przez niemieckiego snajpera ? Na to pytanie z pewnością nie poznamy odpowiedzi. Zagadką pozostanie tożsamości pechowego właściciela medalu oraz to, czy rozrywający odznaczenie pocisk, pozbawił go życia. "Uwalniając" omawiany przedmiot od względów polityczno-narodowościowych, powiedzieć trzeba, że stanowi on interesującą pamiątkę i zarazem historyczne świadectwo wydarzeń, które miały miejsce w 1945 roku w najbliższej okolicy Żarowa. Warto nadmienić, że podobnego rodzaju pojedyncze znaleziska stanowią dzisiaj szczególnie cenne pamiątki wśród kolekcjonerów i muzealników w Federacji Rosyjskiej. Tamtejsze źródła wspominają o wielu przypadkach, kiedy noszony na piersi medal "Za Odwagę" ratował życie właścicielowi, stawiając barierę dla pocisku trafiającego w metalową powierzchnię odznaczenia. Potwierdzają to zresztą odnalezione egzemplarze.

Medal "Za Odwagę" z przestrzeliną, fot. B.Mucha

=========================================================

Podobne znaleziska z terenu Federacji Rosyjskiej

Medal "Za odwagę" (ros. Медаль «За отвагу») to radzieckie odznaczenie wojskowe. Medal "Za odwagę" został ustanowiony dekretem z 17 października 1938 Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, równocześnie zatwierdzono regulamin i opis odznaki, później wprowadzono niewielkie zmiany w regulaminie i opisie odznaki. Ustanowienie medalu wiąże się z walkami Armii Czerwonej z wojskami japońskimi w 1938 w rejonie jeziora Chasan, gdzie wojska radzieckie rozbiły oddziały japońskie i zmusiły je do wycofania z terytorium ZSRR.

Medalem "Za odwagę" nagradzani byli żołnierze Armii Radzieckiej, Floty Wojennej, wojsk ochrony pogranicza, wojsk wewnętrznych oraz inni obywatele radzieccy. Medalem mogły być również nagradzane osoby nie będące obywatelami ZSRR. Medal "Za odwagę" został ustanowiony dla nagradzania za „osobiste męstwo i odwagę okazane przy obronie socjalistycznej ojczyzny i wypełnianiu żołnierskiego obowiązku”. Zgodnie z regulaminem medalem nagradza się za osobiste męstwo i odwagę wykazane: w walkach z wrogami socjalistycznej Ojczyzny; przy obronie granicy państwowej ZSRR; przy wypełnianiu żołnierskiego obowiązku w sytuacjach zagrożenia życia. Do czerwca 1941 roku Medalem "Za odwagę" wyróżniono około 26 000. osób. W okresie II wojny światowej nadano ponad 4 000 000 medali, a do 1983 ok. 4 500 000.

Medal "Za Odwagę" wersja I (u góry), wersja II (pod spodem)

Odznakę medalu stanowi wykonany ze srebra próby 925 krążek o średnicy 37 mm i wadze 26.56 g, na którego awersie znajdują się: w górnej części – wyobrażenie trzech lecących samolotów; w środkowej części – emaliowany na czerwono napis "За Отвагу" (pol. „Za Odwagę”), a poniżej czołg; w dolnej części – emaliowany na czerwono napis СССР (pol. „ZSRR”). Odwrotna strona medalu (rewers) jest gładka z kolejnym numerem. Medal był noszony na metalowej pięciokątnej baretce obciągniętej wstążką koloru szarego z dwoma niebieskimi wąskimi paskami po bokach. Do czerwca 1943 roku medal był noszony na niewielkiej prostokątnej baretce obciągniętej czerwoną wstążką, podobnie jak medal Złotej Gwiazdy.

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła i ilustracje:
http://harmfulgrumpy.livejournal.com/
http://englishrussia.com/
http://xexe.club/150746-eho-voyny-medal-za-otvagu-85079.html
https://ru.wikipedia.org/

Opracowanie
Bogdan Mucha