Walter Kausch

W bieżącym roku przypada 150-rocznica urodzin Walthera Kauscha, wybitnego lekarza niemieckiego, którego grób zachował się do dziś na cmentarzu komunalnym przy ulicy Wałbrzyskiej w Świebodzicach. Profesor Kausch nie jest powszechnie znanym i rozpamiętywanym naukowcem w historii medycyny. Niemniej jego dorobek naukowy oraz wkład i udział w pionierskich badaniach z zakresu chirurgii wewnętrznej, znalazły szerokie uznanie w świecie lekarskim i przyczyniły się do przyznania mu poczesnego miejsca w gronie wybitnych lekarzy-naukowców przełomu XIX i XX wieku. Walther Carl Eduard Kausch przyszedł na świat 17 lipca 1867 r. w Królewcu (obecnie Kaliningrad w Rosji) w domu urzędnika kolejowego. W 1872 r. cała rodzina Kauschów przeniosła się do Strasburga, gdzie młody Walther podjął swoją pierwszą edukację. Warto tu dodać, że był on osobą bardzo utalentowaną, skoro już w wieku 18 lat wstąpił na Uniwersytet Fryderyka Wilhelma w Strassburgu i zaczął studiować medycynę. Studia zajęły mu 5 lat i zakończyły się przyznaniem mu licencji na uprawianie zawodu lekarza w dniu 8 lipca 1890 r.

Pierwsze lata swojej kariery zawodowej Kausch spędził w Strassburgu, gdzie praktykował w klinice psychiatryczno-neurologicznej pod kierunkiem dwóch wybitnych niemieckich profesorów: Fryderyka Jolly i Karola Furstnera, zaś w 1892 r. zaczął pracę w klinice medycznej prof. Bernarda Naunyna, którą kontynuował do 1896 r. W tym też okresie pojawiają się pierwsze awanse w życiu naukowym młodego, zdolnego lekarza. W 1891 r. uzyskał on tytuł doktora, a w 1896 r. został habilitowany w zakresie medycyny wewnętrznej. Jego rozprawa habilitacyjna nosiła tytuł: "Über den Diabetes mellitus der Vögel" i poświęcona była różnym objawom cukrzycy występujących wśród ptaków. Niedługo potem Kausch postanowił zmienić zakres swoich specjalizacji i przeszedł do chirurgii. Jak się potem okazało, dziedzina ta przyniosła mu największe sukcesy w jego czterdziestoletniej karierze naukowej. 2 Przełomowym momentem w życiu Kauscha okazał się 1887 r. Wówczas to, jeszcze jako 20-letni student, spotkał się on po raz pierwszy z Janem Mikuliczem-Radeckim. Polski chirurg, który w tym czasie objął posadę ordynatora Kliniki Uniwersyteckiej w Królewcu, zrobił duże wrażenie na młodym i utalentowanym studencie. Mikulicz pod opieką, którego wykształciło się pokolenie wybitnych lekarzy, od razu wykrył talent do nauk medycznych u młodego Kauscha. On to również - jak się później okazało - będzie miał największy wpływ na dalsze losy kariery zawodowej niemieckiego chirurga. W 1896 r. Mikulicz, będąc już wtenczas kierownikiem Chirurgicznej Kliniki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, postanawia ściągnąć również do siebie Kauscha. Praktykując pod kierunkiem znakomitego naukowca, Kausch zdobywa kolejne laury w zakresie medycyny. W 1899 r. uzyskuje habilitację z chirurgii, a w grudniu 1902 r. - tuż przed Bożym Narodzeniem - tytuł samego profesora (20 XII). W następnym roku, czyli w 1903 r., Walther Kausch wchodzi w związek małżeński z córką swojego promotora - Marią Mikulicz. Dzięki temu przyjaźń między nauczycielem i jego zdolnym uczniem zacieśnia się jeszcze mocniej. W życiu prywatnym Kausch okazał się także przykładnym mężem i ojcem. Ze swojego związku małżeńskiego doczekał się aż dziewięcioroga dzieci. Jednak życie czasami przyprawiało go o osobiste tragedie, jak chociażby śmierć 7- letniego syna Wolfganga, którego nie udało mu się uratować pomimo własnoręcznie przeprowadzonej operacji. W swojej działalności naukowej zajmował się również radiologią (rentgenografią), do tego stopnia, że poprzez szkodliwe promieniowanie uszkodził lewą dłoń. Dolegliwość ta towarzyszyła mu potem aż do końca jego życia.

W okresie I wojny światowej Kausch służył w armii niemieckiej jako lekarz oddziałowy, ale w wyniku odniesionej rany przeniesiony został po 1,5-rocznej służbie do rezerwy. Kolejne wielkie sukcesy zawodowe Kausch zanotował w 1905 r., kiedy to po śmierci swojego teścia stał się ordynatorem Kliniki Wrocławskiej, a nieco później objął on również stanowisko dyrektora Szpitala Miejskiego AugustyVictorii w Berlinie-Schonebergu (będącego wówczas w budowie). Tą ostatnią placówką przyszło mu kierować aż do śmierci. Walther Kausch zmarł w nocy 24 marca 1928 r. w Berlinie w wyniku powikłań powstałych po zapaleniu wyrostka robaczkowego. Pomimo przeprowadzonej operacji przez dr Sultana, nie udało się go uratować. Odszedł w 12-tym dniu po przeprowadzonym zabiegu. Na 3 prośbę rodziny zwłoki jego zostały przetransportowane do Świebodzic i pochowane w rodzinnym grobowcu na miejscowym cmentarzu komunalnym (tuż obok Jana Mikulicza-Radeckiego). Pomimo bogatego życia intelektualnego, Walther Kausch pozostaje w znacznym stopniu nieznany ze swojego dorobku naukowego. Również na jego dzieła powoływano się sporadycznie. Ale to właśnie Kausch jest uznawany w świecie medycznym za pioniera w obrębie chirurgii wątroby, żółci, czy trzustki, zaś przeprowadzona przez niego w dniu 21 sierpnia 1909 r. resekcja raka głowy trzustki okazała się jednym z pierwszych tego typu zabiegów w historii medycyny - stąd często w definicji lekarskiej można spotkać zwrot "KauschaWhipple'a operacja" (drugi człon nazwy pochodzi od amerykańskiego chirurga, Allena O. Whippla, który równo 25 lat po Kauschu dokonał podobnego wyczynu operacyjnego). Pionierskie badania Kauscha zostały natomiast docenione w jego ojczyźnie - Niemczech. Od 2004 r. jest tam przyznawany medal jego imienia, jako wyróżnienie dla lekarzy-naukowców, których badania doprowadziły do znaczących osiągnięć medycznych w obrębie chirurgii narządów wewnętrznych, tj. wątroby, trzustki i żółci.

Naukowcy wyróżnieni medalem Walthera Kauscha:
2004 - Ihse Ingemar, prof. Uniwersytetu w Lund (Szwecja),
2006 - Michael Trede, wykładowca uniwersytecki i były dyrektor kliniki chirurgicznej w Mannheim (Niemcy),
2010 - Hans G. Beger, chirurg, prof. Uniwersytetu w Ulm (Niemcy),
2012 - Keith D. Lillemoe, lekarz-naukowiec specjalizujący się w schorzeniach trzustki (Boston, USA),
2014 - Ulrich T. Hopt, prof. Kliniki Uniwersyteckiej we Freiburgu (Niemcy).

Wykaz źródeł:
1. Walther Kausch (www.whonamedit.com),
2. Walther Kausch (www.wikipedia.pl),
3. O. Pelzer: Wybitni chirurdzy: Walther Carl Eduard Kausch (1867-1928) [w: Magazyn Pielęgniarki Operacyjnej, nr 2(17)/2016 s. 9];
4. R. Wietrzyński: Wybitni mieszkańcy Świebodzic i ludzie związani z miastem, Świebodzice 2015.

Prof. dr Walther Kausch (1867-1928) był cenionym chirurgiem niemieckim. Pochowany został w Świebodzicach (zbiory autora)

Opracowanie
Rafał Wietrzyński