VI Spacer Historyczny - Gołaszyce 17.08.2017

VI Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w Gołaszycach. Tradycyjnie już uczestnicy mieli najpierw okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, po czym wyruszyli na pieszą wyprawę. Nazwa wsi Gołaszyce pochodzi od słowa „gola”, określającego miejsce powstania wsi - teren nie zalesiony. Taki zapewne charakter miała obszerna dolina rzeczna Bystrzycy, z którą kontrastowały okoliczne, porośnięte lasem wzgórza. Pierwsze wzmianki o osadzie pojawiają się w źródłach pisanych na początku XIV wieku. W dokumentach z lat 1308-1318 Gołaszyce wymienione zostały wśród miejscowości płacących dziesięcinę kościołowi w Wierzbnej. Być może w tym właśnie czasie właścicielami wsi byli panowie z Wierzbnej. W nich też upatrywani są sprawcy przeniesienia na prawo niemieckie Gołaszyc. Relokacji wsi mogli dokonać też cystersi kamienieccy, którzy jak wynika z dokumentu z 31 sierpnia 1318 roku, mieli w Gołaszycach 4,5 łana ziemi, a od księcia świdnickiego Bernarda uzyskali przywileje o charakterze immunitetowym. W 1330 roku klasztor odkupił folwark gołaszycki od braci Ryswyn: Ulmana i proboszcza w Lipie Mikołaja. Powiększając swój stan posiadania konwent zadbał o uzyskanie zgody księcia na połączenie obu majątków w Gołaszycach. W 1343 roku książę świdnicko-jaworski Bolko II powołując się na dokumenty wydane przez swojego ojca ks. Bernarda, zezwolił opatom kamienieckim na swobodne dysponowanie dobrami gołaszyckimi: sprzedaż, zastawianie, lokowanie. Jednocześnie zwolnił majętność ze wszystkich zwyczajnych i nadzwyczajnych świadczeń na rzecz władcy: podatków, obowiązku udzielania stacji (gościny księciu i jego świcie), a także służby wojskowej (wystawiania zbrojnych na żądanie księcia).

Uczestnicy VI Spaceru Historycznego podziwiali m.in. dawny dwór (ob. dom mieszkalny) wybudowany w 1854 roku. Jest to budynek murowany na kamiennym cokole, tynkowany z tynkowanym detalem. Jednokondygnacyjny (użytkowe poddasze) obiekt o regularnej bryle, założony jest na planie prostokąta. Otwór drzwiowy prowadzący do dawnego dworu umieszczony jest osiowo w ryzalicie wejściowym i zwieńczony łukiem odcinkowym. Ryzalit zakończony jest trójkątną wyżką. Nad łukiem wieńczącym ryzalit wejściowy znajduje się prostokątna wnęka, w której umieszczony jest herb rodziny von Salisch. Na trasie pieszej wędrówki znalazł się również kamienny krzyż pojednania - łaciński wykonany z granitu, wmurowany w kamienne ogrodzenie przy głównej drodze w środku miejscowości. Jego wymiary to 125x92x14 cm

Opracowanie
Bogdan Mucha