VII Spacer Historyczny - Wierzbna 23.08.2017

VII Spacer Historyczny zorganizowany w ramach wakacyjnych zajęć prowadzonych przez Gminne Centrum Kultury i Sportu na świetlicach wiejskich w gminie Żarów, tym razem odbył się w Wierzbenj. Jak zwykle uczestnicy pieszej wyprawy mieli okazję obejrzeć drobne zabytki pochodzące ze zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej. W Wierzbnej znajduje się wiele interesujących budowli i historycznych reliktów. Wyjątkowa jest z pewnością tutejsza figura św. Jana Nepomucena. Składa się z postumentu z chronogramem (data 1701), kolumny toskańskiej oraz spoczywającej na niej figury przedstawiającej postać świętego w typie kanonicznym – święty stoi w stroju kanonika z krucyfiksem w lewej ręce. Kolumna z figurą świętego, ustawiona została w centrum miejscowości przez mieszkańców w podzięce za wieloletni brak wylewów Strzegomki. Wedle daty zawartej w chronostychu, jest to najstarsza figura św. Jana Nepomucena w Polsce. W dalszej kolejności uczestnicy wycieczki obejrzeli miejscowy kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Świątynia ta wybudowana została w latach 1230-1250. Pierwsza wzmianka pisemna pochodzi z 1283 roku. Budowla wzniesiona została zapewne z fundacji możnego śląskiego rodu Wierzbnów, który posiadał patronat nad świątynią. Pierwotnie był to orientowany kościół romański, który prawdopodobnie posiadał wezwanie maryjne. W 1347 roku biskup Henryk z Wierzbna przekazał patronat nad kościołem cystersom z Kamieńca Ząbkowickiego. Następnie w 1585 roku wykupili go wraz z całym lennem cystersi z Krzeszowa.

W międzyczasie przeszedł on w 2 połowie XV wieku gruntowną restaurację i otrzymał nowy wystrój w stylu gotyckim. Do największego rozkwitu wierzbneńskiej świątyni przyczynili się jednak późniejsi krzeszowscy opaci: Bernhard Rosa, który utworzył tu w 1683 roku przeorat oraz opat Innozenz Fritsch, który rozbudował powstałe około 1696 roku skrzydło klasztorne w nowy barokowy kościół. Świątynia romańska została zachowana w całości, stając się niejako fasadą nowego kościoła (pełni ona m. in. funkcję kruchty oraz bocznych kaplic). Wzniesiona została z regularnych ciosów piaskowca z późniejszą murowaną i tynkowaną nawą, stanowiącą pierwotnie część budynku klasztornego. Dwie masywne wieże zwieńczone są późniejszymi, barokowymi hełmami. Nawa pierwotna z prezbiterium przykryte są dwuspadowymi dachami ceramicznymi. Budowniczym barokowego kościoła był Christoph Köhler. Nowy kościół został konsekrowany w 1730 roku. Jest to budowla murowana, tynkowana o zwartej bryle na planie prostokąta. W części kościelnej jednokondygnacyjna z regularnym układem ujednoliconych, zamkniętych odcinkowo otworów okiennych. W części klasztornej dwukondygnacyjna, ze zróżnicowanymi otworami. Część klasztorną – obecną część korpusu kościoła przykrywa czterospadowy dach ceramiczny.

W dalszej kolejności uczestnicy pieszej wyprawy, zawitali na przyległy teren poklasztorny, gdzie w 1683 roku utworzony został przeorat. W tym czasie stary dwór, przebudowany został w okazałą trójskrzydłową rezydencję, założoną na planie podkowy. Budynek miał dwie kondygnacje i przykryty był dachem czterospadowym z facjatami. Około 1893 roku nastąpiła przebudowa dawnej siedziby przeora w celu nadania jej odpowiedniego dla epoki standardu mieszkalnego. Zmieniono wówczas częściowo rozplanowanie oraz przeznaczenie niektórych pomieszczeń. Założono instalację elektryczną i wodno-kanalizacyjną. Z zewnątrz odnowiono i wzbogacono detal architektoniczny elewacji w typie barokowym (pilastry, obramienia okien i drzwi, gzymsy, boniowanie). Zmieniono wykroje wszystkich okien z prostokątnych na zamknięte półkolem. Od strony zachodniej dobudowano balkon, a od południowej dwa tarasy, jeden z loggią. Dojazd do pałacu zamknięty został trzyosiową, murowaną i tynkowaną neobarokową bramą z podziałami ramowymi (środkowy przejazd w formie pełnołukowej arkady, po bokach odcinkowo zamknięte blendy, w zwieńczeniu trójkątny osiowy szczyt). Uczestnicy Spaceru mieli okazję obejrzeć wnętrza omawianej budowli, które powoli odnawiane, mają posłużyć celom ekspozycyjnym.