W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz.7: Monety Fryderyka Wilhelma IV 1840-1861

Fryderyk Wilhelm IV Hohenzollern urodził się 5 października 1795 roku w Berlinie jako najstarszy syn Fryderyka Wilhelma III i Luizy z dynastii meklemburskiej. Już od dzieciństwa był wszechstronnie uzdolniony, znając się m.in. na sztuce. Należał do osób głęboko religijnych, będąc przekonanym o swoim boskim posłannictwie. Lata młodości były dla przyszłego monarchy latami ciężkiej próby. Klęska wojsk pruskich w walce z Napoleonem w bitwie pod Jeną w 1806 roku zmusiły Fryderyka Wilhelma III wraz z rodziną do ucieczki. Po ostatecznym zwycięstwie wojsk koalicji nad Napoleonem książę Fryderyk Wilhelm nadzorował z ramienia ojca przywracanie porządku w kraju. Doprowadził do nasilenia cenzury i przyczynił się do znacznego ograniczenia swobód obywatelskich. W 1823 roku ożenił się z Elżbietą Ludwiką Wittelsbach, księżniczką bawarską, ale para nie doczekała się potomstwa. Fryderyk Wilhelm należał do zwolenników zjednoczenia Niemiec. W 1840 roku po śmierci swojego ojca wstąpił na tron pruski, ogłaszając amnestię dla więźniów politycznych i łagodząc konflikt z Kościołem katolickim. Opowiadał się przeciwko reformom w duchu liberalizmu, jednak w obliczu wydarzeń Wiosny Ludów w Paryżu i Wiedniu (luty i marzec 1848), zdecydował się zwołać 18 marca 1848 roku do Berlina Zjednoczony Landtag, obiecując jednocześnie nadanie konstytucji. Nie zapobiegło to jednak wybuchowi rewolucji w Berlinie (rewolucja marcowa), którą Fryderyk Wilhelm IV początkowo próbował stłumić siłą, lecz już wkrótce zgodził się na powołanie liberalnego rządu i zwołanie Zgromadzenia Narodowego. Dopiero osłabienie nastrojów rewolucyjnych umożliwiło władcy rozwiązanie Zgromadzenia i oktrojowanie (nadanie) Konstytucji Królestwa Pruskiego, 5 grudnia 1848 roku. Po rewizji niektórych zbyt liberalnych artykułów Fryderyk Wilhelm IV ostatecznie złożył przysięgę na nową konstytucję – 5 grudnia 1850 roku, przekształcając tym samym Prusy w monarchię konstytucyjną.

Fryderyk Wilhelm IV z łaski Bożej król Prus, margrabia Brandenburgii, suweren i wielki książę Śląska oraz hrabstwa kłodzkiego, wielki książę Nadrenii i Poznania, książę Saksonii, Angarii, Westfalii, Geldrii, Magdeburga, Kleve, Julich, Bergu, Pomorza, Szczecina, Wendów i Kaszub, Meklemburgii, Krosna etc. burgrabia Norymbergi, landgraf Turyngii, margrabia Górnych i Dolnych Łużyc, książę Oranii, Neuchâtel i Valengin, książę Rugii, Padebornu, Halberstadt, Münster, Minden, Kamienia, Wendów, Schwerinnu, Ratzeburga, Mörs, Eichsfeld i Erfurtu etc. hrabia Hohenzollern, uksiążęcony hrabia Hennebergu, hrabia Marchii, Ruppinu, Ravensburga, Höllenstein, Tecklenburga i Lingen etc., pan ziemi Rostocku, Stargardu, Lauenburga i Bytowa, etc., etc

Jako władca konserwatywny dał się również poznać w kwietniu 1849 roku, kiedy odrzucił koronę cesarską ofiarowaną mu przez Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe, obradujące we Frankfurcie nad Menem. Za powód do takiego kroku uznał fakt, iż korona nie została mu dana przez władców innych państw niemieckich, lecz przez przedstawicieli ludu, których nie uznawał za kompetentnych do decyzji godnych wyższych sfer. Jego odpowiedź była dosadna: Nie będę podnosił korony z błota. Obowiązująca w Prusach konstytucja zapewniała władcy silną pozycję w rządzeniu państwem, którą wykorzystywał Fryderyk Wilhelm IV, mianując na premierów bliskich sobie konserwatywnych polityków. Fryderyk Wilhelm zaczął zdradzać objawy choroby psychicznej, określanej łagodnie „zmiękczeniem mózgu”. W 1857 roku zachowanie króla stało się tak ekscentryczne, że jego młodszy brat zaczął zastępować króla w sprawowaniu władzy. Gdy Fryderyk nie wracał do zdrowia Wilhelm został ustanowiony regentem w 1858. Fryderyk zmarł 2 stycznia 1861 roku w poczdamskim pałacu Sanssouci.

W latach panowania króla Prus Fryderyka Wilhelma IV Hohenzollerna (1840-1861) emitowano następujące nominały monet:

1 Pfenning, miedź, rok emisji 1843, waga 1,5 g, średnica 17 mm, mennica Berlin (A)

1 Pfenning, miedź, rok emisji 1846, waga 1,5 g, średnica 17 mm, mennica Düsseldorf (D)

2 Pfenninge, miedź, rok emisji 1845, waga 2,95 g, średnica 20 mm, mennica Berlin (A)

2 Pfenninge, miedź, rok emisji 1859, waga 2,97 g, średnica 20,3 mm, mennica Berlin (A)

3 Pfenninge, miedź, rok emisji 1846, waga 7,21 g, średnica 24 mm, mennica Düsseldorf (D)

3 Pfenninge, miedź, rok emisji 1858, waga 4,28 g, średnica 24 mm, mennica Berlin (A)

4 Pfenninge, miedź, rok emisji 1848, waga 6,07 g, średnica 25 mm, mennica Berlin (A)

1/2 Silber Groschen, srebro (222/1000), rok emisji 1843, waga 1,09 g, średnica 14,5 mm, mennica Berlin (A)

1/2 Silber Groschen, srebro (222/1000), rok emisji 1851, waga 1,09 g, średnica 14,5 mm, mennica Berlin (A)

1 Silbergroschen, bilon (stop miedzi i srebra, 222/1000), rok emisji 1851, waga 2,19 g, średnica 18,5 mm, mennica Berlin (A)

1 Silbergroschen, bilon (stop miedzi i srebra, 222/1000), rok emisji 1855, waga 2,19 g, średnica 18,5 mm, mennica Berlin (A)

2 1/2 Silber Groschen, srebro (375/1000), rok emisji 1843, waga 2,93 g, średnica 20 mm, mennica Berlin (A)

2 1/2 Silber Groschen, srebro (375/1000), rok emisji 1852, waga 2,93 g, średnica 20 mm, mennica Berlin (A)

1/2 Gulden, srebro (900/1000), rok emisji 1852, waga 5,30 g, średnica 24,2 mm, mennica Berlin (A)

1 Gulden, srebro (900/1000), rok emisji 1852, waga 10,53 g, średnica 30,1 mm, mennica Berlin (A)

1/16 Thaler, srebro (521/1000), rok emisji 1842, waga 5,34 g, średnica 25 mm, mennica Berlin (A)

1/16 Thaler, srebro (521/1000), rok emisji 1853, waga 5,34 g, średnica 25 mm, mennica Berlin (A)

1 Thaler, srebro (750/1000), rok emisji 1853, waga 22,27 g, średnica 34 mm, mennica Berlin (A)

1 Vereinsthaler, srebro (750/100), rok emisji 1860, waga 22,27 g, średnica 34 mm, mennica Berlin (A)

Bergbauthaler, srebro (900/1000), rok emisji 1841, waga 22,7 g, średnica 34,1 mm, mennica Berlin (A)

Bergbauthaler, srebro (900/1000), rok emisji 1858, waga 18,43 g, średnica 33 mm, mennica Berlin (A)

Doppelthaler, srebro (900/1000), rok emisji 1846, 37,19 g, średnica 41 mm, mennica Berlin (A)

Źródła i fotografie:
https://colnect.com/pl/
https://www.ma-shops.com/
https://pl.wikipedia.org/

Opracowanie
Bogdan Mucha