Żarowska Wytwórnia Środków Spożywczych "Okruna" w świetle dokumentów z 1947 roku

W 1939 roku ukończona została największa inwestycja branży spożywczej na terenie dzisiejszej gminy Żarów - wybudowana w ciągu kilkunastu miesięcy przez koncern „New Rice Company” fabryka „Okruna Kartoffelwerk Saarau G.m.b.H.” Uroczystość otwarcia nowej fabryki odbyła się 26 sierpnia 1939 roku w żarowskim hotelu Brodtke. Produkcję uruchomiono wiosną 1940 roku. Proces produkcyjny opatentowany został przez doktora Schlössera i inżyniera Roswaenge z Silesii. Początkowo produkowano płatki ziemniaczane, a po rozbudowie w latach II wojny światowej także glukozę, krochmal oraz przerabiano owoce i warzywa na dżemy a także inne przetwory. Resztki z produkcji służyły do wytwarzania paszy. Na przełomie 1942 i 1943 roku wyprodukowano łącznie 2160 ton ziemniaków suszonych, zużywając do tego celu 21 000 ton ziemniaków świeżych. W kolejnym sezonie 1943/1944 przerobiono o 5 000 ton ziemniaków więcej. Fabryka przestała pracować wraz z ewakuacją mieszkańców Żarowa w dniu 12 stycznia 1945 roku. Po wojnie Fabryką Środków Spożywczych "Okruna" zarządzała początkowo świdnicka delegatura Zjednoczenia Spożywców w Jeleniej Górze. Uruchomione zostały jedynie wytwórnia makaronu i wytłaczarnia oleju, którą przekazano zakładom chemicznym "Silesia" i zlikwidowano ostatecznie w 1946 roku. Do "Okruny" przyłączono wówczas wytwórnię mąki kartoflanej. W 1947 roku zakład przejęła Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Żarowie. Spółdzielnia przeprowadziła bieżące remonty, jednak na początku 1948 roku, fabryk była już nierentowna i produkowała tylko niewielkie ilości makaronu oraz mąki kartoflanej. Podjęto decyzję o likwidacji większości wydziałów, demontażu elektrycznych motorów. Opuszczona fabryka niszczała a pozostałe maszyny rozkradziono o czym pisano w protokole władz gminnych z 1948 roku.

Poniżej prezentujemy dokumentację z 8 lipca i 17 września 1947 roku, którą stanowi Orzeczenie Komisji Rzeczoznawców, powołanej w celu oszacowania wartości urządzeń znajdujących się w Wytwórni Środków Spożywczych mieszczącej się przy ówczesnej ulicy Amii Czerwonej 34 (ob. ul. Armii Krajowej 34). Wytwórnia ta składała się wówczas z 3 działów: makaroniarni, palarni kawy oraz przetwórni owocowo-jarzynowej.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Widok znad stawu miejskiego w kierunku dawnej Wytwórni Środków Spożywczych "Okruna", fot. B.Mucha

Źródła:
T. Ciesielski, Żarów. Historia Miasta i Gminy, Żarów 2006
Z. Malicki, Przemysł w Żarowie do zakończenia II wojny światowej (http://muzeum-kupiectwa.pl/)
A. Dobkiewicz, Miasto i gmina Żarów na dawnych pocztówkach, Świdnica 2016
Archiwum Żarowskiej Izby Historycznej

Opracowanie
Bogdan Mucha