Publikacja "Śląsk. Bogactwa naturalne i przemysł" z 1936 roku w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

W opracowaniu Małgorzaty Krepy pt. Gospodarka Trzeciej Rzeszy w okresie Planu Czteroletniego. Zarys problematyki czytamy ... Gospodarka niemiecka po dojściu do władzy Adolfa Hitlera, opierała się na antydemokratycznym charakterze ustroju politycznego − autorytaryzmie oraz totalitarnym modelu organizacji społeczeństwa. Zgodnie z założeniami nazizmu za podstawę regulacji stosunków ekonomicznych została przyjęta zasada prymatu polityki nad gospodarką. Aczkolwiek nie wyeliminowano wszystkich elementów kapitalizmu. Modyfikowała ona system produkcji oraz wymiany towarów przez drastyczną ingerencję państwa w gospodarkę. Cele polityczno-nacjonalistyczne oraz militarystyczne miały być realizowane za pomocą interwencjonizmu państwowego. Przed objęciem przez Hitlera stanowiska kanclerza Rzeszy (30 I 1933 r.) naziści swój program gospodarczy opierali na założeniach programu spisanego na początku lat dwudziestych XX w. Naziści wyznawali zasadę kierowania kapitalistyczną gospodarką przez państwo, zakładali prymat korzyści społecznych nad prywatnymi (Gemeinnutz vor Eigennutz). W każdej dziedzinie życia społecznego, jak i w gospodarce obowiązywała w hitlerowskich Niemczech zasada wodzostwa10. O małym, początkowo, zainteresowaniu NSDAP gospodarką świadczy fakt powstania dopiero w styczniu 1931 r. „wydziału gospodarczo-politycznego” (Wirtschaftspolitische Abteilung). W 1932 r. z polecenia Hitlera powstało Koło Przyjaciół Gospodarki (Freundeskreis der Wirtschaft) w Badenii, do którego należeli wybitni niemieccy ekonomiści. Na spotkaniach dyskutowano o różnych zagadnieniach gospodarczych oraz możliwościach finansowania partii hitlerowskiej przez niemieckich przedsiębiorców. Po dojściu do władzy Hitler zrezygnował z pomocy ekonomistów oraz Gottfrieda Federa, uważanego za ojca hitlerowskiej myśli ekonomicznej. Wódz podkreślał, że nie będzie korzystał z żadnej doktryny ekonomicznej. To przyczyniło się do przymusowej emigracji znawców ekonomii. Od tej pory prace dotyczące gospodarki koncentrowały się wokół tematyki interwencjonizmu państwowego, zatrudnienia oraz gospodarki wielkiego obszaru.

Zasada Gemeinnutz vor Eigennutz miała być ucieleśniana przez „organizacyjną jedność”, której realizacja była możliwa dzięki wprowadzeniu nowej struktury organizacyjnej życia gospodarczego, opartej na zasadzie wodzostwa (Führerprinzip). Realizacją tych założeń było wprowadzanie ustaw: 13 IX 1933 r. o „stanie żywicielskim Rzeszy” (Reichsnahrstandgesetz); 20 I 1934 o „uporządkowaniu narodowej pracy” (Das Gesetz zur Ordnung der nationalen Arbeit) oraz 27 II 1934 o „przygotowaniu do organicznej odbudowy niemieckiej gospodarki” (Das Gesetz zur Vorbereitung der Aufbau der deutschen Wirtschaft). Powyższe ustawy wraz z rozporządzeniami miały tworzyć podstawy prawne do stworzenia nowych form organizacyjnych gospodarki. Wzmożona reorganizacja od 1933 r. skoncentrowała się na tworzeniu instytucji „samorządu stanowego”. Najwyższym organem była Izba Gospodarcza Rzeszy. Podlegało pod nią sześć grup Rzeszy, które dzieliły się na grupy gospodarcze. Te z kolei miały pod sobą podgrupy branżowe. Pierwszy plan gospodarczy obejmował lata 1934−1937. Został nazwany „nowym planem” (Der neue Plan). Jego autorem był Hjalmar Schacht. Drugi „Plan Czteroletni” (Der Vierjahresplan), obejmował lata 1936−1940. Odpowiedzialnym za jego wykonanie był Hermann Göring, który stał się czołową postacią życia ekonomicznego Rzeszy.

Żarowska Izba Historyczna wzbogaciła swoje zbiory o interesującą publikację pt. Śląsk. Bogactwa naturalne i przemysł (oryginalny tytuł Schlesien. Bodenschätze und Industrie. Waren- und Firmenkundliches Handbuch. Das schlesiesche Industrie-Adreßbuch), wydaną przez Ericha Ruthe w 1936 roku we Wrocławiu. W publikacji zamieszczono opracowanie poświęcone przemysłowi farbiarskiemu (tytuł Die Farben = Industrie) którego autorem był dr Georg Alaschewski – ówczesny dyrektor w żarowskiej Silesii oraz opracowanie poświęcone śląskiej ceramice ognioodpornej (tytuł Schlesiens feuerfeste keramik) autorstwa Gustava Knocha – dyrektora żarowskiej Szamotowni (wówczas Didier Werke A.G., Saarau)

Publikację przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej dr inż. Bogusław Molecki. Składamy panu Serdeczne Podziękowania

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
M.Krepa, Gospodarka Trzeciej Rzeszy w okresie Planu Czteroletniego. Zarys problematyki, 2012 Wrocław

Opracowanie
Bogdan Mucha