Tabliczki z dawnego Urzędu Pocztowego w Żarowie

W szybko rozwijającym się w 2 połowie XIX wieku Żarowie powstały przemysłowe zakłady Kulmiza, hotele, restauracje oraz budynki mieszkalne dla licznej rzeszy pracowników. Potrzebny był także Urząd Pocztowy. Pierwszy zlokalizowany był w malutkim budynku w pobliżu dworca kolejowego. Za datę jego powstania przyjąć można dzień nadania stempla pocztowego nr 1646 z dnia 15 czerwca 1854 r. Mały i ciasny budynek w krótkim czasie stał się zupełnie nieprzydatny dla ciągle rosnącej liczby nadawanych i odbieranych przesyłek. Potrzeba było w związku z tym zatrudnić nowych pracowników oraz niezbędne stały się większe pomieszczenia dla sortowania korespondencji i innych pocztowych czynności. W tym celu najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku przy ówczesnej Schweidnitzerstrasse (dzisiejsza ul. Armii Krajowej) wybudowano licowany czerwoną cegłą nowy trójkondygnacyjny obiekt z przeznaczeniem na Urząd Pocztowy. Dzisiaj jest to znany wszystkim budynek zlokalizowany przy ul. Armii Krajowej 44, w którym mieści się Apteka "Królewska". O pocztowej metryce i takim właśnie przeznaczeniu tego budynku informuje nas karta pocztowa z końca XIX lub początku XX wieku, gdzie na jednym z barwnych obrazków utrwalono Schweidnitzerstrasse mit Post, a więc ul. Świdnicką z Pocztą. Niestety nie znamy dokładnej daty budowy i przeniesienia Urzędu Pocztowego w nowe miejsce. Co prawda na wspomnianej karcie pocztowej widnieje odręcznie wpisana przez nadawcę data roczna 1902, jednak sam wzór kartki mógł powstać kilka lat wcześniej i pozostawać w obiegu przez jakiś czas. Przyjąć z całą pewnością można, że nowy Urząd Pocztowy w Żarowie istniał już na pewno w 1902 r.

Ulica Armii Krajowej z Urzędem Pocztowym po prawej stronie, widok z przełomu XIX/XX wieku

Również i ten budynek w stosunkowo krótkim czasie okazał się nie wystarczający na potrzeby Urzędu Pocztowego. Wszystko jak się wydaje za sprawą postępu technicznego w postaci telefonu i rozbudowy sieci telefonicznej. Stary budynek nie spełniał zapewne kryteriów do tego aby umieścić w nim centralę telefoniczną pozostającą wówczas pod pieczą Cesarskiej Poczty. Zdecydowano się zatem na budowę kolejnego nowego obiektu. Miejsca pod inwestycję nie szukano daleko i długo, ponieważ tuż nieopodal istniejącego już Urzędu Pocztowego znajdowała się niezagospodarowana działka przy skrzyżowaniu Schweidnitzerstrasse (ul. Świdnicka) z Conradswaldauerstrasse (ul. Mrowińska). Ten stan rzeczy znakomicie dokumentuje kolejna karta pocztowa z końca XIX lub przełomu XIX i XX wieku. Nowy budynek powstał najprawdopodobniej na początku XX wieku, najpóźniej do 1918 roku, gdyż na niektórych ilustracjach widnieje na nim jeszcze godło i flaga państwowa Cesarstwa Niemiec oraz podpis Kaiserliches Postamt, czyli Cesarski Urząd Pocztowy.

Skrzyżowanie dzisiejszych ulic Armii Krajowej, Mickiewicza i Dworcowej. Po prawej budynek Urzędu Pocztowego oraz przyległa niezagospodarowana i ogrodzona działka, widok z ok. 1902 roku

Cesarski Urząd Pocztowy w Żarowie, widok z początku XX wieku

W tym właśnie nowym Urzędzie Pocztowym swoje miejsce znalazła centrala telefoniczna, a na dachu tzw. wieża "kablowa". W tamtych czasach linie telefoniczne były napowietrzne a schodząc się w miejscu centrali musiały mieć specjalną wieżę, w której prowadzone były przewody telefoniczne (stalowe) bez izolacji oczywiście w odpowiedniej od siebie odległości. Takie wieże miały dość mocną konstrukcję (same przewody ważyły krocie) nie wspominając o izolatorach i naprężeniach od wiatru lub lodu działającego na przewody. Z 1918 rokiem z Urzędu zniknęło godło Cesarstwa i pozostał jedynie napis Postamt. Po 1945 roku budynek przejęła administracja Poczty Polskiej, korzystano ponadto z pozostawionych przez personel niemiecki zapasów papieru, kopert i innych materiałów. Tak więc od stu, czy też stu kilku lat poczta żarowska, która dawniej stemplowała przesyłki nazwą Saarau, a po wojnie polską nazwą miejscowości – Żarów, nadal funkcjonuje w tym samym budynku.

Urząd Pocztowy w Żarowie, widok z ok. 1942 roku

Do wyposażenia urzędu pocztowego w Żarowie zarówno tego sprzed 1945 roku jak i obecnego, należą szafy/regały z otwartymi przegrodami do sortowania korespondencji. Każda z przegród regału jest odpowiednio opisana przytwierdzoną doń tabliczką, co ułatwia segregację nadawanych bądź też napływających przesyłek pocztowych. Z takiego właśnie starego regału (przed 1945 r. Postamt Saarau) pochodzą trzy metalowe, emaliowane tabliczki opatrzone napisami Hohenposeritz (Porzażysko), Guhlau (Gola Świdnicka) oraz Zahlungsanw. u. Nachn. - skrót od Za̱hlungsanweisung und Nachnahmesendung (Polecenie zapłaty i Przesyłka za pobraniem). Tabliczki przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Arkadiusz. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Opracowanie
Bogdan Mucha