Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera

Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera - cz.3

Utworzono: niedziela, 24, grudzień 2017

Pałac (st.czes. palác, z wł. palazzo, z łac. Palātium) to reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy, wielkopańska lub patrycjuszowska. Od XIX wieku także okazały gmach użyteczności publicznej, zwłaszcza siedziba władz lub instytucji państwowych. Ze względu na funkcje i położenie wyróżnia się pałace: wiejskie, miejskie, myśliwskie i letnie. W starożytności we wszystkich kręgach kulturowych wznoszono budowle typu pałacowego, np.: Kreta (Knossos, Fajstos, Zakros), Egipt (Teby), Mezopotamia (Dur-Szarrukin), Persja (Suza i Persepolis). W starożytnej Grecji ten typ budowli wykształcił się stosunkowo późno, w okresie hellenistycznym. Także w starożytnym Rzymie (np. Na Palatynie, łac. Mons Palatinus) i Bizancjum powstawały okazałe budowle pałacowe. W średniowiecznej Europie budowle typu pałacowego występują jedynie w kręgu kultury bizantyjskiej i muzułmańskiej, funkcje reprezentacyjno-rezydencjonalne pełniły głównie zamki. W okresie przedromańskim i romańskim w Polsce wznoszono pałace książęce zwane palatium. We Włoszech od XV wieku wykształca się pałac miejski (np. pałac Strozzich we Florencji). Architektura tych budowli sprowadzała się do prostej bryły, najczęściej o trzech kondygnacjach i wewnętrznym czworobocznym dziedzińcu arkadowym. Intensywny rozwój architektury pałacowej nastąpił w okresie renesansu, głównie we Włoszech (Wenecja, Florencja, Rzym). Za formę przejściową można uznać "palazzo in fortezza", czyli ufortyfikowaną budowlę o wyraźnych cechach reprezentacyjno-rezydencjonalnych. Przykładami tego typu budowli jest zamek w Łańcucie, zamek w Podhorcach, zamek w Rzeszowie, Krzyżtopór. W całej Europie przyjął się typ florenckiego renesansowego pałacu miejskiego (3-kondygnacyjna budowla z wewnętrznym czworobocznym dziedzińcem krużgankowym, elewacje boniowane lub podzielone gzymsami, czy też opilastrowane). Z czasem wzbogacano artykulację elewacji podziałami, zwiększano liczbę otworów, różnicując wysokość kondygnacji i ich program (piano nobile, mezzanino).

Poza miastem wznoszono letnie pałace podmiejskie (willa). Rozkwit architektury pałacowej w okresie baroku zawdzięcza się realizacjom francuskim. Największą popularność uzyskał typ pałacu "entre cour et jardin", charakteryzujący się ścisłą osią symetrii i wielką skalą. Główny korpus pałacu posiadał najczęściej ryzalit akcentujący oś symetrii całego założenia z przylegającymi prostopadle do niego skrzydłami, między którymi powstawał reprezentacyjny dziedziniec zwany cour d'honneur. Po przeciwnej stronie pałacu znajdował się ogród, lub park. Pałace miejskie miały często korpus główny przylegający do ulicy. W Polsce rozwinął się typ pałacu z alkierzami w narożach. W okresie klasycystycznym schemat założenia bywał upraszczany przez zredukowanie skrzydeł, które zastępowały wolno stojące oficyny.

W trzeciej i ostatniej już odsłonie cyklu "Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera", prezentujemy 47 budowli sfotografowanych na początku XX wieku. Spośród nich: 8 – już nie istnieje, 8 – przedstawia stan kompletnej ruiny, 10 – pozostaje opuszczonych i niszczeje.

Bielany (Weissenleipe), gm. Wądroże Wielkie, pow. Jawor – ob. niszczejąca ruina

Stan obecny (źródło)

Brochów (Brockau), dzielnica Wrocławia – ob. nie istnieje

Bronów (Börnchen), gm. Dobromierz, pow. Świdnica – ob. ruina

Stan obecny (źródło)

Bronów (Bronau), gm. Góra, pow. Góra – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Brzezina (Gross Bresa), gm. Miękinia, pow. Środa Śląska – ob. własność prywatna (hotel)

Stan obecny (źródło)

Chełmiec (Kolbnitz), gm. Męcinka, pow. Jawor – ob. nie istnieje

Cierpice (Türpitz), gm. Przeworno, pow. Strzelin – ob. nie istnieje

Daszów (Dahsau), gm. Jemielno, pow. Góra – ob. ruina

Stan obecny (źródło)

Dobromierz (Hohenfriedeberg), gm. Dobromierz, pow. Świdnica – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Galowice (Gallowitz), gm. Żórawina, pow. Wrocław – własność prywatna

Stan obecny (źródło)

Gaworzyce (Quaritz), gm. Gaworzyce, pow. Głogów – Dom Kultury "Jowisz"

Stan obecny (źródło)

Głęboka (Glambach), gm. Strzelin, pow. Strzelin – ob. budynek mieszkalny

Stan obecny (źródło)

Grabiszyce Średnie (Mittel Gerlachsheim), gm. Leśna, pow. Lubań – ob. Szkoła Podstawowa

Stan obecny (źródło)

Górka Wąsoska (Gurkau), gm. Wąsosz, pow. Góra – ob. ruina

Stan obecny (źródło)

Jurczyce (Jürtsch), przys. do Wszemiłowic, gm. Kąty Wrocławskie, pow. Wrocław – ob. budynek mieszkalny

Stan obecny (źródło)

Kamienna Góra (Landeshut-Kreppelhof), gm. Kamienna Góra, pow. Kamienna Góra – ob. ruina

Stan obecny (źródło)

Kluczowa (Kleutsch), gm. Ząbkowice Śląskie, pow. Ząbkowice Śląskie – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Krzeczyn Wielki (Gross Krichen), gm. Lubin, pow. Lubin – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Lasów (Lissa), gm. Pieńsk, pow. Zgorzelec – ob. własność prywatna (hotel)

Stan obecny (źródło)

Legnica-Tarninów (Liegnitz-Ludwigshof), gm. Legnica, pow. Legnica – ob. Agencja Nieruchomości Rolnych

Stan obecny (źródło)

Łażany (Laasan), gm. Żarów, pow. Świdnica – ob. własność prywatna (ruina)

Stan obecny (fot. B.Mucha)

Milicz (Militsch), gm. Milicz, pow. Milicz – ob. Technikum Leśne

Stan obecny (źródło)

Mirosławiczki (Rosenthal), przys. do Mirosławic, gm. Sobótka, pow. Wrocław – ob. własność prywatna

Stan obecny (źródło)

Nieszkowice (Nisgawe), gm. Wołów, pow. Wołów – niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Nowa Stradomia (Neu Stradam), gm. Dziadowa Kłoda, pow. Oleśnica – budynek mieszkalny

Stan obecny (źródło)

Oleśnica (Oels), gm. Oleśnica, pow. Oleśnica – ob. Centrum Kształcenia i Wychowania, hotel

Stan obecny (źródło)

Parchów (Parchau), gm. Chocianów, pow. Polkowice – ob. ruina

Stan obecny (źródło)

Pawłowice (Pawelwitz), dzielnica Wrocławia – ob. własność Uniwersytetu Przyrodniczego

Stan obecny (źródło)

Paździorno (Pohlsdorf), gm. Kostomłoty, pow. Środa Śląska – nie istnieje

Pielgrzymów (Pilgrammsdorf), gm. Rudna, pow. Lubin – ob. nie istnieje

Piława Górna (Ober Peilau) gm. Piława Górna, pow. Dzierżoniów – ob. budynek mieszkalny

Stan obecny (źródło)

Płonina (Nimmersath), gm. Bolków, pow. Jawor – ob. własność prywatna (odbudowa)

Stan obecny (źródło)

Prochowice (Parchwitz), gm. Prochowice, pow. Legnica – ob. własność prywatna (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Ratno Dolne (Niederrathen), gm. Radków, pow. Kłodzko – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Rogów Legnicki (Rogau), gm. Prochowice, pow. Legnica – nie istnieje

Siemianice (Schimmelwitz), gm. Oborniki Śląskie, pow. Trzebnica – ob. własność prywatna

Stan obecny (źródło)

Słupiec (Schlegel), część Nowej Rudy, pow. Kłodzko – ob. nie istnieje

Sokolniki (Wättrisch), gm. Łagiewniki, pow. Dzierżoniów – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Syców (Gross Wartenberg), gm. Syców, pow. Oleśnica – ob. nie istnieje

Szalejów Dolny (Niederschwedeldorf), gm. Kłodzko, pow. Kłodzko – ob. niszczeje (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Szedziec (Schätz), gm. Góra, pow. Góra – ob. częściowo ruina oraz budynek mieszkalny

Stan obecny (źródło)

Witoszyce (Heinzendorf), gm. Góra, pow. Góra – własność prywatna (do remontu)

Stan obecny (źródło)

Wojanów (Schildau), gm. Mysłakowice, pow. Jelenia Góra – ob. własność prywatna, kompleks hotelowo-konferencyjny

Stan obecny (źródło)

Wojcieszów (Kauffung), gm. Wojcieszów, pow. Złotoryja – ob. własność prywatna (remont przerwany)

Stan obecny (źródło)

Wojnowice (Wohnwitz), przys. do Mrozowa, gm. Miękinia, pow. Środa Śląska – Fundacja Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, hotel i restauracja