Medale z okazji 210. rocznicy budowy żelaznego mostu w Łażanach 1796-2006 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Na początku lat 90-tych XVIII wieku hrabia Nikolas August von Burghauss, właściciel majętności łażańskich sfinansował regulację rzeki Strzegomki w pobliżu miejscowości. Powstało wówczas nowe koryto rzeki o szerokości 9 metrów. Konieczne stało się więc połączenie rozdzielonych gruntów łażańskich. W 1794 roku Burghauss złożył w hucie Małapanew (miejscowość Ozimek, 20 km od Opola) zamówienie na budowę mostu żelaznego. Rzecz działa się 15 lat po ukończeniu pierwszego na świecie żelaznego mostu na rzece Severn w Coalbrookdale (w Walii). W realizacji ambitnego przedsięwzięcia Burghaussowi pomógł jego bliski przyjaciel hrabia Redan, który z jednej ze swoich podróży przywiózł grupę angielskich techników z Johnem Baildonem na czele. Z uwagi na to, iż Anglicy nie mieli wówczas równych sobie w budowie mostów, opracowanie projektu i technologii odlania mostu łażańskiego powierzone zostało właśnie Baildonowi. Konstrukcja mostu była gotowa pod koniec 1795 roku. Przetransportowano ją najpierw Odrą do Wrocławia, a następnie wozami do Łażan. Cała konstrukcja została zmontowana przez 60 robotników w ciągu 15 tygodni i 30 lipca 1796 roku nastąpiło uroczyste otwarcie mostu. Żelazna konstrukcja miała 12,55 m rozpiętości, 2,80 m wysokości, 5,70 m szerokości oraz ok. 6 ton nośności. Koszt budowy wyniósł 13 000 talarów. Z obu stron mostu umieszczone zostały masywne, pozłacane tablice informujące, że most został zbudowany przez N.A. von Burghaussa. Na okoliczność budowy mostu hrabia von Burghauss zlecił znanemu wrocławskiemu medalierowi Antonowi Königowi oraz pochodzącemu z Lubina miedziorytnikowi Friedrichowi Endlerowi, wybicie 300 srebrnych oraz miedzianych pamiątkowych medali, które zostały rozdane w dniu otwarcia mostu. W 210. rocznicę budowy pierwszego na Śląsku żelaznego mostu w Łażanach (1796-2006), gmina Żarów oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żarowskiej ufundowało pamiątkowe medale, których awers zgodny był z XVIII-wiecznym pierwowzorem.

Dwa egzemplarze medali powstałych z okazji wspomnianej 210. rocznicy budowy żelaznego mostu, przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej mieszkaniec Żarowa. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

Anton Friedrich König, urodził się 13 czerwca 1756 roku w Berlinie. Był synem królewskiego miniaturzysty Antona Königa. Kształcił się w Akademii Sztuk pięknych w Berlinie pod opieką Daniela Friedricha Lossa. W 1776 roku podjął pracę w Królewskiej Mennicy we Wrocławiu u boku miejscowego medaliera Johanna Stierle. Po jego śmierci w 1805 roku König został głównym miejskim medalierem (drugim od 1768 roku był Johann Held), tworząc wiele medali dla znanych osób oraz ważnych wydarzeń. Zmarł 2 stycznia 1838 roku w Berlinie.

Friedrich Gottlob Endler urodził się 12 marca 1763 roku w Lublinie. Był synem miejscowego projektanta ogrodów. Ograniczone zasoby finansowe nie pozwoliły młodemu Endlerowi na pobieranie nauki na uczelniach wyższych. Po nieudanych praktykach u inspektora budowlanego w Lubinie oraz we Wrocławiu, Freidrich Endler rozpoczął przygodę z malarstwem akwarelowym. Malował głównie ptaki. Jego twórczość docenił syndyk Börrner, który zlecił Endlerowi namalowanie 300 wizerunków zwierząt do Śląskiego Gabinetu Historii naturalnej. Brak pewności co do uzyskanego wynagrodzenia za wykonane zlecenie, skłoniło lubińskiego malarza do podjęcia pracy u znanego architekta Carla Gottharda Lenghansa, autora Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Po 5 latach pracy, Endler zrezygnował z tej posady i zajął się miedziorytnictwem. Tematyką Jego prac były portrety, sceny historyczne, pejzaże Śląska i okolic. W 1791 roku wydał pierwszy barwny miedzioryt, odbijany z jednej płyty. W 1796 roku wraz z Antonem Königiem z Wrocławia opracował medal dla hrabiego Nikolasa Augusta von Burghaussa z Łażan, wybity z okazji budowy pierwszego na Śląsku żelaznego mostu. W 1809 roku wrócił do rysowania zwierząt i wydał z Franzem Paulem Scholzem czasopismo "Der Naturfreund, oder Beiträge zur schlesischen Naturgeschichte". Zmarł ok. 1830 roku jako człowiek biedny i zupełnie zapomniany.

Poniżej oryginalne zachowane egzemplarze medali wybitych w 1796 roku na zamówienie hrabiego Niklasa Augusta von Burghaussa. Na awersie każdego znajduje się wizerunek szybującego nad mostem orła, pod nim napisy SPANUNG – 40. FUSS / HOHE – 9. / BREITE – 18. / ERRICHTET 1796, napis na otoku: ZUM ANDEKEN DER ERSTEN EISERNEN BRUECKE IN SCHLESIEN. Na rewersie w wieńcu oliwnym napis AUF KOSTEN DES HERRN REICHS GRAFEN NICLAS AUGUST WILHELM VON BURGHAUS AUF LAASAN / GEBOHREN 14 MÄRTZ 1750, na otoku napis: HERRN VON LAASAN PETERWITZ SARAU BEATENWALD UND NEUDORF. Średnica egzemplarzy miedzianych 36 mm, waga 19,83 g.

Źródło fotografii (www.ma-shops.de/)

 Źródło fotografii (www.vcoins.com/)

 Źródło fotografii (www.dolny-slask.org.pl/)

 Źródło fotografii (archiwum autora)

Źródło fotografii (archiwum autora)

Źródło fotografii (archiwum autora)

========================================

Medal wybity z okazji budowy pierwszego na świecie żelaznego mostu na rzece Severn w Coalbrookdale (Walia) w 1779 roku (źródło)

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła i ilustracje:
T.Ciesielski, Żarów. Historia Miasta i Gminy, Żarów 2006
https://www.ma-shops.de/
https://www.vcoins.com/
http://monetymiastapoznania.blogspot.com/
http://www.lubiniokolice.pl/
https://dolny-slask.org.pl/
https://lainson.eu/
https://de.wikipedia.org/

Opracowanie
Bogdan Mucha