Renesansowa tablica nagrobna rycerza Heinricha von Reichenbach w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach

W 1339 roku książę świdnicki Bolko II nadał rycerzowi Johannowi von Tschirn pełne prawa książęce z niższym i wyższym sądownictwem w dobrach pyszczyńskich (wówczas wieś nosiła nazwę Bixin). Kolejnymi właścicielami Pyszczyna z rodu von Czirn byli wzmiankowani kolejno: Johann (Hannos) – 1372, Heinrich – 1387-1428, Benesch – 1419, Christoph – 1494. Jak podają źródła w 1520 roku Christoph von Czirn zwany „zur Struse” (ze Stróży) za zgodą matki i swojego syna, także Christopha, odstąpił dobra i wieś Pitschen rycerzowi Friedrichowi von Reichenbach z Kleciny. Transakcja ta miała charakter rodzinny, gdyż żoną Friedricha była Katarzyna z domu von Czirn. W następnych latach dwukrotnie dochodziło do kolejnych transakcji kupna-sprzedaży między Friedrichem i Christophem. Najpierw wiosną 1522 roku Friedrich von Reichenbach został właścicielem tzw. łąki krukowskiej, a trzy lata później odstąpił Christophowi von Czirn prawo do ściągania 18 grzywien czynszu z miejscowości Domanice i Pożarzysko. Dobra pyszczyńskie i granicząca z nimi „łąka krukowska”, będące w latach 1520-1724 własnością panów von Reichenbach z linii Klettendorf-Pitschen (klecińsko-pyszczyńska), miały status dóbr lennych. Prawowitym właścicielem wsi było biskupstwo wrocławskie, natomiast wspomnianej „łąki” Korona, czyli władca księstwa świdnickiego. Transakcje zawarte w latach 1520-1522 były jedynie wykupem prawa do posiadania lenna przez von Reichenbachów. Umowy te musiały zostać ponadto zatwierdzone przez wspomnianych prawowitych właściceli, co też stało się za sprawą dwóch listów lennych.

W 1522 roku Friedrich von Reichenbach otrzymał list na tzw. łąkę krukowską, natomiast z roku 1540, znany jest pierwszy zachowany list lenny na Pyszczyn, który wystawił ówczesny biskup wrocławski Baltazar von Promnitz. Dokumenty te zawierały klauzulę, wedle której dobra pyszczyńskie mogły być dziedziczone tylko przez męskich potomków, natomiast krukowskie także przez kobiety. Ponadto przyznawały pyszczyńskim lennikom dość rozległe uprawnienia, m.in. zgodę na zaciąganie pożyczek pod zastaw dóbr oraz zapisywanie na nich dożywocia, ale za zgodą prawowitych właścicieli. Po śmierci Friedricha von Reichenbach w 1545 roku, majątek odziedziczył jego najstarszy syn Heinrich, który w 1574 roku nabył Tarnawę (odtąd pisał się Heinrich von Reichenbach von Klettendorf auf Pitschen und Tarnau). Miał 14 dzieci z dwiema żonami: Elisabeth von Nimptsch (zm. ok. 1566 r.) oraz Anną von Bock (zm. 1616/1617 r.). Heinrich von Reichenbach zmarł 23 czerwca 1588 roku i pochowany został w krypcie kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Imbramowicach. W świątyni tej do dnia dzisiejszego znajduje się poświęcona mu tablica nagrobna.

Tablica nagrobna rycerza Heinricha von Reichenbach (zm. 23.06.1588) w kościele parafialnym pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach, fot. B. Mucha

Na nagrobku ukazano postać rycerza stojącego w postawie frontalnej, bez nakrycia głowy, prawą rękę trzyma za uchwyt puginału, lewą za uchwyt długiej broni białej. Postać ubrana jest w pełną zbroję płytową posiadającą dwufolgowy obojczyk, napierśnik z ością i hakiem na kopię po lewej stronie złożonym do wewnątrz i przymocowanym do napierśnika śrubą w kształcie ozdobnej rozetki. Fartuch dwufolgowy połączony jest z sześciofolgowymi taszkami, półokrągłymi i zdobionymi na dole motywem roślinnym. Na taszkach wyraźnie widoczne są główki nitów, którymi przymocowano wewnętrzne materacowanie. Pod nimi rycerz nałożne ma spodenki kolcze. Naręczak pancerza, mający za zadanie chronić rękę tworzą: naramienniki z płotem zdobione motywem rozet, trzyfolgowe opachy, nałokcice ze skrzydełkami otwartymi oraz jednofolgowe zarękawie. Ochrona nogi składa się z: nabiodrków, nakolanników ze skrzydełkami wewnętrznymi, nagolenic oraz dziewięciofolgowych trzewików. Przy prawej nodze na dole leży hełm z otwartą przyłbicą, grzebieniem i gwufolgowym kołnierzem. Po prawej stronie boku rycerza widnieje przytroczony na wąskim pasku miecz półtoraręczny z prostym jelcem bez obłęków, po lewej puginał (broń krótka) w pochwie.

Źródła:
T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
M. Cieśla, Broń renesansowa na Śląsku, Racibórz 2008
B. Mucha, Ziemia Żarowska. Od prehistorii do współczesności, Żarów 2016
http://www.dokumentyslaska.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha