X Żarowska Prelekcja Historyczna

Przez teren gminy Żarów przepływają: południowym skrajem Bystrzyca, a bardziej centralnie z odchyleniem na północ Strzegomka. Za Bukowem wpada do tej drugiej Tarnawka, która zaczyna swój bieg w okolicach Kalna. Koryto Strzegomki zmieniły regulacje przeprowadzone pod koniec XVIII wieku w okolicach Łażan oraz na początku lat 30-tych XX wieku na odcinku od Łażan do Pyszczyna. Jak podaje Tomasz Ciesielski, już w średniowieczu wybudowano koło Wierzbnej kamienny most na Bystrzycy. Pod koniec XVIII wieku, a dokładnie w roku 1794 z polecenia opata Petrusa II Keylicha wzniesiony został w Zastrużu kamienny most na rzece Strzegomce. Zdobiła go figura św. Jana Nepomucena z okolicznościowym napisem. Na początku lat 90-tych XVIII w. hrabia Nikolas August von Burghauss, właściciel majętności łażańskich sfinansował regulację rzeki Strzegomki w pobliżu tej miejscowości. Powstało wówczas nowe koryto rzeki o szerokości 9 m. Konieczne stało się więc połączenie rozdzielonych gruntów łażańskich. W 1794 roku Burghauss złożył w hucie Małapanew (miejscowość Ozimek, 20 km od Opola) zamówienie na budowę mostu żelaznego. Rzecz działa się 15 lat po ukończeniu pierwszego na świecie żelaznego mostu na rzece Severn w Coalbrookdale (Walia). Most miał 12,55 m rozpiętości, 2,80 m wysokości, 5,70 m szerokości oraz ok. 6 ton nośności. Koszt jego budowy wyniósł 13 tys. talarów, a jego uroczyste otwarcie miało miejsce 30 lipca 1796 roku. O historii tej unikalnej konstrukcji pisano już wielokrotnie. Powstało przy tym kilka hipotez dotyczących jej zniszczenia w 1945 roku. Podczas X Żarowskiej Prelekcji Historycznej po raz pierwszy zaprezentowana zostanie pełna dokumentacja techniczna zachowanych elementów żelaznego mostu oraz fakty dotyczące jego zniszczenia w trakcie działań wojennych. O konstrukcjach mostowych w okolicy Żarowa – dawniej i obecnie, opowie podczas X Żarowskiej Prelekcji Historycznej, specjalista d/s zbiorów muzealnych w GCKiS – Bogdan Mucha.

W roku 1959 roku w pobliżu miejscowości Wiry (ob. gm. Marcinowice) odkryto złoża magnezytu. Złoża te mają długość około 4,5 km i ciągną się w kierunku zachodnim. Magnezytom towarzyszą rzadkie minerały szlachetne. W celu udostępnienia złoża w latach 60-tych XX wieku uruchomiono kopalnię głębinową Wiry, która należała do Strzeblowskich Kopalń Surowców Mineralnych w Sobótce. W kopalni założono cztery poziomy eksploatacyjne : poziom I (+223 m), poziom II (+205 m), poziom III (+187 m) oraz poziom IV (+170 m). Poziomy I, II i III łączy sztolnia upadowa główna, poziom IV dostępny jest sztolnią upadową z poziomu III. Wydobywano metodą strzałową mgnezyt biały (minerał z gromady węglanów; nazwa nawiązuje do składu chemicznego, w którym główną rolę odgrywa magnez), który wykorzystywany był m.in. jako surowiec dla przemysłu cementowego, papierniczego, metalurgicznego, szklarskiego, a także do produkcji materiałów ogniotrwałych oraz w budownictwie (tynki, cegły, posadzki). Kopalnia działała do wyczerpania złoża magnezytu w lipcu 1996 roku, a jej likwidację likwidację rozpoczęto w 2004 roku. Na hałdach, gdzie gromadzony był materiał płonny, można znaleźć liczne chryzoprazy i chryzotyle. Magnezyt był przerabiany w zakładach w Świdnicy. W 2017 roku część nieczynnych wyrobisk kopalni Wiry została udostępniona jako podziemna trasa turystyczna. Obecnie stanowi interesującą i zdobywającą coraz większą popularność atrakcję turystyczną w powiecie Świdnickim oraz szerzej na Dolnym Śląsku. O "Podziemnej Trasie Turystycznej – Kopalnia Wiry obok Ślęży, opowie jej właściciel – Daniel Miazga.