Monety z lat 1976-1990 w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Reforma walutowa przeprowadzona w Polsce 1 stycznia 1995 roku (denominacja złotego) wprowadziła nową jednostkę pieniężną o nazwie „złoty” (PLN), która zastąpiła „starego złotego” (PLZ). Jeden nowy złoty odpowiada 10 000 starych złotych. Mennica Państwowa już w 1990 roku rozpoczęła bicie monet z myślą o ich wprowadzeniu do obiegu po denominacji. Zgromadzenie dużej liczby monet umożliwiło później szybkie zastąpienie niskich nominałów starej emisji. Początkowo były bite monety o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50 gr i 1 zł, w 1994 dodano nominały 2 i 5 zł w miejsce planowanych wcześniej banknotów. Projektantkami wizerunków monet były Stanisława Wątróbska-Frindt (awers) oraz Ewa Tyc-Karpińska (rewers). Z obiegu wycofane zostały różne wzory (najstarsze z 1950 r.) monet o nominałach: 1, 2, 5, 10, 20, 50 gr, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 10 000, 50 000 zł.

Do Żarowskiej Izby Historycznej przekazany został zbiór 104 monet z okresu PRL o nominałach: 2 złote wzór 1975 (1976 – 2 sztuki, 1977 – 3 sztuki, 1979 – 3 sztuki, 1980 – 2, 1981 – 3 sztuki, 1983 – 3 sztuki, 1984 – 6 sztuk, 1985 – 18 sztuk), 2 złote wzór 1986 (1986 – 8 sztuk, 1987 – 6 sztuk, 1988 – 15 sztuk) oraz 20 złotych wzór 1989 (1989 – 22 sztuki, 1990 – 13 sztuk). Monety przekazał pan Tomasz. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

20 złotych wzór 1989 – moneta dwudziestozłotowa, wprowadzona do obiegu 28 grudnia 1988 roku zarządzeniem prezesa Narodowego Banku Polskiego z 10 grudnia 1988 roku (Monitor Polski nr 35, poz. 325), wycofana z dniem denominacji z 1 stycznia 1995 roku, rozporządzeniem prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 18 listopada 1994 (Monitor Polski nr 61, poz.541). Monetę bito w latach 1989 i 1990.

Awers
W centralnym punkcie umieszczono godło – orła bez korony, poniżej rok bicia, pod łapą orła znak mennicy w Warszawie, dookoła napis „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”.

Rewers
Na tej stronie monety znajduje się napis „20 ZŁOTYCH”.

Nakład
Mennica Państwowa biła monetę w miedzioniklu MN25 na krążku o średnicy 24 mm, masie 5,65 grama, wg projektów: St.Watróbskiej-Frindt (awers) i E.Tyc-Karpińskiej (rewers). Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco: 1989 – 95 974 000, 1990 – 104 712 000.

Opis
Moneta zastąpiła dwudziestozłotówkę wzór 1984. Redukcji uległy średnica i masa monety. Rewers w swojej stylizacji nawiązuje do dziesięciozłotówek wzór 1984 i 1989, jak również do pięćdziesięciozłotówki 1990 i stuzłotówki 1990. Moneta z roku 1990, mimo zmiany z dniem 1 stycznia 1990 r. nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska i godła na orła w koronie, miała stary awers, a więc z napisem „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA” oraz orła bez korony.

Wersje próbne
Istnieje wersja tej monety należąca do serii próbnej w niklu (1989) z wypukłym napisem PRÓBA, wybita w nakładzie 500 sztuk. Na rynku można spotkać monety próbne niklowe z różnym kierunkiem napisu PRÓBA, z lewej strony do góry lub z góry do lewej strony. W katalogach podana jest również informacja o istnieniu wersji próbnych technologicznych w miedzioniklu z napisem PRÓBA oraz mosiądzu bez napisu PRÓBA, obydwie w nieznanych nakładach. Napis PRÓBA na monetach miedzioniklowych może mieć różną wysokość liter jak również i kierunek, podobnie jak w przypadku wersji niklowej.

2 złote wzór 1975 – moneta dwuzłotowa, wprowadzona do obiegu 3 lipca 1975 r. zarządzeniem z 21 czerwca 1975 r. (Monitor Polski nr 73, poz.425), wycofana z obiegu z dniem denominacji z 1 stycznia 1995 roku, rozporządzeniem prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 18 listopada 1994 (Monitor Polski nr 61, poz.541). Dwuzłotówkę wzór 1975 bito do 1985 roku.

Awers
W centralnym punkcie umieszczono godło – orła bez korony, poniżej rok bicia, dookoła napis „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”, a na monetach bitych od 1978 w Warszawie pod łapą orła pojawił się znak mennicy.

Rewers
Na tej stronie monety znajduje się napis „2 ZŁ”, po bokach i u dołu stylizowane kłosy zboża przewiązane szarfą zwisającą w kształcie litery V. Na samym dole, tylko na monetach bitych w Leningradzie, umieszczono znak projektanta W.K.

Nakład
Monetę bito w mosiądzu na krążku o średnicy 21 mm, masie 3 gramów, z rantem ząbkowanym, wg projektu W.Kowalika, w mennicach w Leningradzie i Warszawie. Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco: 1975 (Leningrad) – 25 000 000 sztuk, 1976 (Leningrad) – 60 000 000 sztuk, 1977 (Leningrad) – 50 000 000 sztuk, 1978 (Leningrad) – 2 600 000 sztuk, 1978 (Warszawa) – 2 382 000 sztuk, 1979 (Warszawa) – 85 751 500 sztuk, 1980 (Warszawa) – 6 610 000 sztuk, 1981 (Warszawa) – 40 306 000 sztuk, 1982 (Warszawa) – 43 317 500 sztuk, 1983 (Warszawa) – 244 000 sztuk, 1984 (Warszawa) – 59 998 500 sztuk, 1985 (Warszawa) – 100 299 500 sztuk.

Opis
Monet od dnia wprowadzenia aż do dnia denominacji z 1 stycznia 1995 r. krążyła w obiegu razem z aluminiową dwuzłotówka wzór 1958. W drugiem połowie lat osiemdziesiątych XX w., ze względu na ujednolicenie wzoru awersu monet obiegowych, została zastąpiona dwuzłotówką wzór 1986.

Wersje próbne
Istnieje wersja tej monety należąca do serii próbnych w niklu (1979) z wypukłym napisem PRÓBA, wybita w nakładzie 500 sztuk. Katalogi informują również o istnieniu wersji próbnych technologicznych w żelazie (1975) z wypukłym napisem PRÓBA oraz bez napisu PRÓBA w aluminium (1983) w nieznanych nakładach. W 2006 roku na 35-tej aukcji Warszawskiego Centrum Numizmatycznego pod numerem 692 po raz pierwszy pojawił się inny projekt W.Kowalika tej monety, niewprowadzony do obiegu, który nie ma swojego odpowiednika w serii monet próbnych niklowych.

2 złoty wzór 1986 – moneta dwuzłotowa, wprowadzona do obiegu jako kontynuacja monety dwuzłotowej wzór 1975, na podstawie zarządzenia z 21 czerwca 1975 r. (Monitor Polski nr 73, poz.425), wycofana z obiegu z dniem denominacji z 1 stycznia 1995 roku, rozporządzeniem prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 18 listopada 1994 (Monitor Polski nr 61, poz.541). Dwuzłotówkę wzoru 1986 bito w latach 1986–1988.

Awers
W centralnym punkcie umieszczono godło – orła bez korony, poniżej rok bicia, dookoła napis „POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA”, a pod łapą orła pojawił się znak mennicy w Warszawie.

Rewers
Na tej stronie monety znajduje się napis „2 ZŁ”, po bokach i u dołu stylizowane kłosy zboża przewiązane szarfą zwisającą w kształcie litery V.

Nakład
Mennica Państwowa biła monetę w mosiądzu na krążku o średnicy 21 mm, masie 3 gramów, z rantem ząbkowanym. Projektantami byli: St. Wątróbska-Frindt (awers) oraz W. Kowalik (rewers). Nakłady monety w poszczególnych latach przedstawiały się następująco: 1986 – 60 718 000, 1987 – 44 673 457, 1988 – 94 651 000.

Opis
Rewers i średnica monety były identyczne z tymi dla dwuzłotówki wzór 1975. Zmianie uległ jedynie awers. Monet od dnia wprowadzenia aż do dnia denominacji z 1 stycznia 1995 r. krążyła w obiegu razem z aluminiową dwuzłotówka wzór 1958 oraz z dwuzłotówką w mosiądzu wzór 1975. Moneta została zastąpiona dwuzłotówką wzór 1989, której awers i rewers pozostały bez zmian, natomiast zmieniono materiał oraz zredukowano średnicę i masę monety.

Wersje próbne
Istnieje wersja tej monety należąca do serii próbnej w niklu (1986) z wypukłym napisem PRÓBA, wybita w nakładzie 500 sztuk. Katalogi informują również o istnieniu wersji próbnych technologicznych w mosiądzu, w latach 1986, 1987 i 1988, z wypukłym napisem PRÓBA w nieznanych nakładach.

Źródła:
J. Parchimowicz, Monety polskie, 2003
J. Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część trzecia Rzeczpospolita Polska 1945-1952 Polska Rzeczpospolita Ludowa 1952-1989, 2010
https://colnect.com/pl

Opracowanie
Bogdan Mucha