Mapa "Stadt und Landkreises Schweidnitz" sprzed 1932 r. w zbiorach Żarowskiej Izby Historycznej

Do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej, trafił kolejny eksponat z dziedziny kartografii. Jest nim mapa Stadt und Landkreises Schweidnitz sprzed 1932 r. w skali 1:37500. Mapa , która uwzględnia obszar dzisiejszej gminy Żarów, została wydrukowana przez powstałe jeszcze w 1 połowie XIX wieku głogowskie wydawnictwo Carl Flemming & C.T. Wiskott Aktiengesellschaft für Verlag und Kunstdruck. Eksponat przekazał do Żarowskiej Izby Historycznej pan Arkadiusz. Składamy panu Serdeczne Podziękowania. Landkreis Schweidnitz (pol. powiat świdnicki) to prusko-niemiecka jednostka podziału administracyjnego, istniejąca w latach 1816-1945, wchodząca w skład prowincji śląskiej (do 1919 r.), a następnie prowincji dolnośląskiej. Landkreis Schweidnitz powstał na terenie średniowiecznego księstwa świdnicko-jaworskiego 1 maja 1816 roku. Wchodził w skład rejencji dzierżoniowskiej, a po jej likwidacji w 1820 roku. Wrocławskiej.

24 stycznia 1818 roku powołano w jego miejsce dwa powiaty: wałbrzyski i świdnicki. W wyniku kolejnej korekty podziału administracyjnego 1 kwietnia 1899 roku wydzielono z powiatu miasto Schweidnitz, które otrzymało status powiatu miejskiego (Stadtkreis). Dzięki następnym zmianom administracyjnym powiększało się terytorium powiatu ziemskiego. Ostatnia reforma miała miejsce w 1932 roku, w jej efekcie zlikwidowano powiat strzegomski, włączając jego większą część ze Strzegomiem do powiatu świdnickiego, tworząc tzw. Wielki Powiat Świdnicki; równocześnie od powiatu Schweidnitz odłączono miasto Zobten, właczając je do powiatu Breslau. Powiat świdnicki został zajęty w maju 1945 roku przez oddziały Armii Czerwonej. Kilkanaście dni później 15 maja 1945 roku zaczęła działać polska administracja. Utworzony został powiat świdnicki, który swoim obszarem pokrywał się z przedwojennym Landkreis Schweidnitz.

Głogów - siedziba wydawnictwa Carl Flemming (źródło)

Założycielem największego zakładu wydawniczego w dziejach miasta Głogowa był pochodzący z Lipska Carl Flemming (1806-1878). W 1833 roku 27-letni wówczas Flemming, nie posiadając większych zasobów finansowych wszedł w posiadanie podupadłej Nowej Księgarni Günthera, wraz z wydawnictwem i drukarnią kameralną. Upór, talent i zdobyte koneksje przesądziły o sukcesie nowego właściciela. Począwszy od 1834 roku rozpoczął wydawanie książek o tematyce oświatowej, krajoznawczej (liczne głogoviana), rolniczej jak również beletrystycznej. Równocześnie kontynuował wydawanie odziedziczonego po Güntherach „Niederschlesischer Anzeiger”. Około 1840 roku Flemming rozpoczął druk map i atlasów, które to wydawnictwa ugruntowały z czasem sławę jego oficyny, a od roku 1854, redagowanych przez Teklę von Gumpert serii wydawniczych dla młodzieży. W latach 1867-1869 powstała okazała siedziba firmy (Flemminghaus) przy zbiegu ówczesnych ulic Dworcowej i Poczdamskiej. Już wówczas zakład zatrudniał 200 pracowników. Z czasem ograniczono wydawanie książek na korzyść map i atlasów. Wydawnictwa Kartograficzne, drukowane w nowoczesnym zakładzie graficznym, odznaczały się doskonałą jakością i umiarkowaną ceną. Osiągały duże nakłady i dostępne były w sprzedaży szeroko poza granicami Niemiec. W 1888 roku przedsiębiorstwo przekształciło się w spółkę z o.o., a w 1898 roku w spółkę akcyjną. W 1907 roku utworzono drugą stałą siedzibę w Berlinie, która przejęła główne funkcje wydawnicze. W 1919 roku nastąpiło połączenie z zasłużonym domem wydawniczym Wiskott z Wrocławia. W latach dwudziestych firma Flemming & Wiskott cieszyła się nadal dużą renomą drukując banknoty i papiery wartościowe jak również plakaty, druki reklamowe oraz wysokiej jakości reprodukcje dział sztuki i serie stylizowanych kart do gry. O ile w 1926 roku przedsiębiorstwo zatrudniało 400 osób (było największym w mieście), a jego pozycja wydawała się niezagrożona, to już w 1931 roku nastąpił kres działalności wydawnictwa na skutek nagłego załamania się koniunktury. Przedsiębiorstwo zostało zlicytowane a główną część zakładu zakupił brunszwicki przedsiębiorca Georg Westermann.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy:Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
Last, Das Flemminghaus, w: Monographien Städte. Glogau, Berlin 1926
Glogau im Wandel der Zeiten – Głogów poprzez wieki, Würzburg 1992
L. Biały, Z dziejów ruchu wydawniczego w Głogowie od początku XIX w. do 1939 r., Roczniki Biblioteczne nr 1 z 1988 r.
Encyklopedia ziemi głogowskiej, zeszyt 9, Głogów 1993
https://dolny-slask.org.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha