Dawne przeprawy brodowe na Strzegomce w pobliżu Łażan

Przez teren gminy Żarów przepływa południowym skrajem Bystrzyca, a bardziej centralnie z odchyleniem na północ Strzegomka. Za Bukowem wpada do tej drugiej Tarnawka, która zaczyna swój bieg w okolicach Kalna. Naturalne koryto Strzegomki zostało zmienione, na skutek regulacji przeprowadzonych w okolicach Łażan oraz na odcinku od Łażan do Pyszczyna. Autorem pierwszej stabilizacji nurtu tej rzeki, był w latach 90-tych XVIII wieku, hrabia Nikolas August Wilhelm von Burghauss, od 1775 roku właściciel kompleksu majątkowego Łażany-Piotrowice. Prace jakie wówczas przeprowadzono, zapobiegły kolejnym powodziom, a także przyniosły pozyskanie ok. 180 ha nowych gruntów rolnych, dawniej zalewowych, które znajdowały się między Łażanami a Żarowem. Podmokły i zabagniony obszar z rozwidlonym korytem Strzegomki oraz trzema zbiornikami wodnymi położonymi na południe od Łażan, przedstawiony został na mapie autorstwa Johanna Walfganga Wielanda z ok. 1736 roku. Austriacki kartograf, wykreślił także drogę (później zwana Węglową) wiodącą ze Świebodzic (Freiburg), przez Ciernie (Zirlau) i dalej obok Żarowa (Sara) do Łażan (Lahsen), gdzie krzyżowały się trakty Środa Śląska-Świdnica i Wrocław-Strzegom. Oznaczony gościniec na odcinku od Żarowa do Łażan, przebiegał łukiem z ominięciem wspomnianych wcześniej zbiorników wodnych i terenów zalewowych. Do Strzegomki docierał w miejscu, gdzie znajdował się bród, czyli płytki odcinek koryta rzeki o twardym i spokojnym nurcie, umożliwiający jego przekroczenie piesze lub przejazd konno/wozem. Tędy wiódł również odcinek drogi łączącej Łażany z Mrowinami. Bród stracił na znaczeniu w latach 90-tych XVIII wieku, kiedy uregulowano Strzegomkę i wyznaczono nową drogę z żelaznym mostem, wzniesionym w 1796 roku z inicjatywy hrabiego von Burghaussa. W dalszym ciągu był jednak użytkowany przez cały XIX wiek, aż do lat 40-tych XX wieku, co potwierdza mapa topograficzna Topographische Karte (Messtischblatt) 5065 (alt. 2952) Ingramsdorf (1:25 000) 1943, gdzie oznaczony został jako Ft (skrót od Furt = bród).

Przy brodzie funkcjonowała wówczas kładka dla ruchu pieszego. Być może jej pozostałością, jest betonowy przyczółek zachowany na północnym brzegu Strzegomki ?. Po II wojnie światowej w miejscu dawnego brodu wzniesiono most, który został zastąpiony nową konstrukcją w 2011 roku podczas budowy drogi powiatowej 3396D (most spinający brzegi Strzegomki łączy podstrefę WSSE Żarów – ul. Strefowa z Rondem Przyszłości na drodze nr 3396D). Na mapie topograficznej Topographische Karte (Messtischblatt) 5064 (alt. 2951) Striegau (1:25: 000) 1942, oznaczony został inny bród (Ft = Furt), który znajdował się na południowy zachód od Łażan. Wiodła do niego gruntowa droga obierająca swój początek przy skrzyżowaniu Łażany-Przyłęgów-Mikoszowa. Przeprawiając się przez ten bród, dotrzeć można było do innego skrzyżowania dróg wiodących do Pastuchowa (Puschkau) i do Żarowa (Saarau). Początki funkcjonowania owej przeprawy pozostają jednak nieznane.

Fragment mapy Johanna Wolfganga Wielanda z ok. 1736 roku. Strzałką oznaczony bród na Strzegomce. Nazwy miejscowości Lahsan (Łażany), Sara (Żarów)

 Fragment mapy Topographische Karte (Messtischblatt) 5065 (alt. 2952) Ingramsdorf (1:25 000) 1943. Strzałką oznaczony bród i kładka dla ruchu pieszego na Strzegomce

Fragment mapy sztabowej radzieckiego 527. pułku strzeleckiego z pozycjami nad Strzegomką w Łażanach, 2 połowa lutego 1945 r. Strzałką oznaczony bród na rzece

 Fragment mapy topograficznej 1:25  000 układ "1965". Strzałką oznaczony most na Strzegomce w miejscu dawnego brodu

Nowy most łączący ul. Strefową (Podstrefa WSSE Żarów) z Rodnem Przyszłości

Betonowy przyczółek na północnym brzegu Strzegomki, to być może pozostałość dawnej kładki, która funkcjonowała w tym miejscu jeszcze w latach 40-tych XX wieku, fot. B.Mucha

Most na Strzegomce wzniesiony w 2011 roku, fot. B.Mucha

Fragment mapy Topographische Karte (Messtischblatt) 5064 (alt. 2951) Striegau (1:25: 000) 1942. Strzałką oznaczony dawny bród na Strzegomce, zlokalizowany na południowy zachód od Łażan

Fragment mapy topograficznej 1:25 000 układ "1965". Strzałką oznaczony dawny bród na Strzegomce

Miejsce dawnego brodu na Strzegomce oraz fragment prowadzącej do niego drogi gruntowej, fot. B.Mucha 

Żelazny pręt z otworem wbity w drzewo przy dawnej przeprawie brodowej na Strzegomce, fot. B.Mucha

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również bezpłatnie od ręki w Żarowskiej Izbie Historycznej przy ul. Dworcowej 3. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
1. Principatus Silesiae Schwidnicensis secundum ejusde Circulos Schweidnitz, Striegau, Bolckenhain-Landeshut et Reichenbach divisi et geometr. a I. W. Wieland geometrae et locumtenente dimensi exactissima tabula geographica ob praematuram mortem authoris denuo rectificata per Caesareum locumtenent: architect. militarem Matthaeu Schubarth [w:] Atlas Silesiae id est Ducatus Silesiae generaliter Quatuor Mappis nec non specialiter XVI Mappis tot. Principatus repraesentantibus geographice Exhibitus, Auctoritate publica in lucem emissus ab Homannianis Heredibvs, Norimbergae 1750
2. Topographische Karte (Messtischblatt) 5064 (alt. 2951) Striegau (1:25: 000) 1942
3. Topographische Karte (Messtischblatt) 5065 (alt. 2952) Ingramsdorf (1:25 000) 1943
4. Mapa Topograficzna 1:25 000 układ "1965"
5. T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
6. Centralne Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, Podolsk k/Moskwy
7. https://powiat.swidnica.pl/

Opracowanie
Bogdan Mucha