Historia miejscowości - Gołaszyce

GOŁASZYCE (NIEM. GOHLITSCH)

Golzciz (1308); Golashycz (1318); Golitsch (1318); Golschicz (1330, 1343, 1390, 1409); Golsschicz (1372); Golschiz (1375, 1408, 1525); Goltschicz (1393); Golschitz (1396); Goltstitz (1399); Goltschicz (1406); Gollschüz (1494); Goltschitz (1479, 1550, 1607, 1608); Goltschütz (1504, 1510); Goldschütz (1579); Goltschiz (1601); Golisch (1666/67); Golitsch (1654, 1726, 1733, 1741, 1743); Gohlisch (1732); Gohlitsch (1785)

Polska nazwa od 1945 r. Stosowana w dwóch formach: Gołaszyce i Gołoszyce. Pod pierwszą wieś występuje w wykazach administracyjnych z lat 1966 i 1961. Drugą za właściwą uznali autorzy tomu 3 „Słownika etymologicznego nazw geograficznych Śląska” powołując się na ustalenia Komisji Nazewniczej URM działającej w latach 40-tych XX w.

Położenie geograficzne: Równina Świdnicka.

Początki wsi

Nazwa wsi pochodzi od słowa „gola”, określającego miejsce powstania wsi - teren nie zalesiony. Taki zapewne charakter miała obszerna dolina rzeczna Bystrzycy, z którą kontrastowały okoliczne, porośnięte lasem wzgórza. Ze względu na toponimikę nazwy M.Treblin zaliczał Gołaszyce do wsi powstałych w okresie osadnictwa słowiańskiego. Pierwsze wzmianki o osadzie pojawiają się w źródłach pisanych na początku XIV w. W dokumentach z lat 1308-1318 Gołaszyce wymienione zostały wśród miejscowości płacących dziesięcinę kościołowi w Wierzbnej. Dla L.Radlera był to wystarczający dowód na to, że właścicielami wsi byli w tym czasie panowie z Wierzbnej. W nich też upatrywał założycieli lub też sprawców przeniesienia na prawo niemieckie Gołaszyc. Relokacji wsi mogli dokonać też cystersi kamienieccy, którzy jak wynika z dokumentu z 31 VIII 1318 r., mieli w Gołaszycach 4,5 łana ziemi, a od księcia świdnickiego Bernarda uzyskali przywileje o charakterze immunitetowym. W 1330 r. klasztor odkupił folwark gołaszycki od braci Ryswyn: Ulmana i proboszcza w Lipie Mikołaja. Powiększając swój stan posiadania konwent zadbał o uzyskanie zgody księcia na połączenie obu majątków w Gołaszycach. W 1343 r. książę świdnicko-jaworski Bolko II powołując się na dokumenty wydane przez swojego ojca ks. Bernarda, zezwolił opatom kamienieckim na swobodne dysponowanie dobrami gołaszyckimi: sprzedaż, zastawianie, lokowanie. Jednocześnie zwolnił majętność ze wszystkich zwyczajnych i nadzwyczajnych świadczeń na rzecz władcy: podatków, obowiązku udzielania stacji (gościny księciu i jego świcie), a także służby wojskowej (wystawiania zbrojnych na żądanie księcia).

Właściciele wsi od drugiej połowy XIV do połowy XIX w.

Już w drugiej połowie XIV w. cystersi, których działalność gospodarcza skoncentrowała się na rozwoju posiadłości w pobliżu Kamieńca Ząbkowickiego, pozbyli się odległego i przez to kłopotliwego w zarządzaniu folwarku gołaszyckiego. Sprzedali go właścicielom sąsiednich Siedlimowic i Kraskowa – panom von Seidlitz. W latach siedemdziesiątych XIV w. dobrami gołaszyckimi i kraskowskimi władał Hans (Hannos) von Seidlizt „zu Craczkow” lub „Schonefogil”, który zmarł najpóźniej na początku 1385 r. Zachowały się trzy dokumentu sporządzone w związku z dokonanymi przez niego zapisami i transakcjami na Gołaszycach. W kwietniu 1372 r. zapisał 7 grzywien rocznego czynszu z części wsi i karczmy Konradowi von Rohnau z Wierzbnej. W kwietniu 1375 r. nadał swojej żonie Annie dożywocie na Gołaszycach, Kraskowie i Witkowie Śląskim (koło Kamiennej Góry). W październiku 1376 r. Hans za zgodą swojej żony Anny sprzedał 4 grzywny rocznego czynszu z dóbr gołaszyckich Pawłowi z Głogowa, altaryście ołtarzu maryjnego w świdnickim kościele parafialnym. W styczniu 1390 r. synowie Hansa i Anny, Heinrich i Kunze von Seidlitz w imieniu swoim i niepełnoletniego brata sprzedali trzem mieszczanom świdnickim Janowi Mekewicz, Piotrowi i Pawłowi Molstein prawo do poboru 6 grzywien czynszu z folwarku gołaszyckiego za łączną kwotę 60 grzywien. Trzy lata później, dokumentem wystawionym 20 X 1393 r., Anna i jej trzej synowie Heinrich, Kunze oraz Nickel zrzekli się wszystkich swoich praw do Gołaszyc na rzecz braci Nickela i Hermana von Czirn. Dokumentem sporządzonym w tym samym dniu Nickel von Czirn zapisał swojej żonie Małgorzacie jako dożywocie 15 grzywien rocznego czynszu w Pożarzysku i Gołaszycach. Na opiekunów prawnych zostali wyznaczeni dwaj panowie von Seidlitz: Heinrich i jego syn Heinemann. Rodzi to przypuszczenie, że Małgorzata pochodziła z domu von Seidlitz i była blisko spokrewniona z Heinrichem (siostra lub córka). Czynsze płacone przez mieszkańców Gołaszyc stanowiły jej oprawną ślubną i stąd zrzeczenie się praw do nich ze strony rodziny. Herman von Czirn już w 1396 r. sprzedał czynsze z Gołaszyc, Imbramowic i Tarnawy Konradowi von Watzenrode, ale jeszcze w 1399 r. wymieniony został wraz z bratem Heinrichem jako pobierający świadczenia z tych trzech miejscowości i dodatkowo Pożarzyska. Folwarkami gołaszyckim dalej władali von Seidlitzowie i to do połowy XVI w. W 1406 r. Heinemann von Seidlitz z Siedlimowic wydzierżawił jeden z folwarków gołaszyckich  mieszczaninowi świdnickiemu Mikołajowi.

W tym samym roku inny z Seidlitzów, Nickel zgłosił swoje pretensję do „Dolnego Folwarku”, którym władał wtedy mieszczanin świdnicki Peter Springinsgut. W 1408 r. ten ostatni sprzedał swoje dobra gołaszyckie żonie Heinemanna von Seidlitz, Ilzie. W dokumencie sporządzonym w 1409 r. jako właściciel Gołaszyc wymieniony został Sigmund „de Seydlicz de Schonefeld”. W 1449 r. dobrami władał Opecz von Seidlitz, który odstąpił Kunze „Schonhew” czynsz z Kraskowa i Gołaszycach w wysokości 10 kop groszy rocznie. Przynajmniej od drugiej połowy lat sześćdziesiątych do początku lat dziewięćdziesiątych XV w. właścicielem dóbr gołaszyckich był Nikolas von Seidlitz. Jego żoną była Elisabeth z domu Gellhorn, której w 1468 r. nadał w dożywocie „Górny Folwark”. Do Nikolasa nie należała cała wieś, gdyż zachował się dokument świadczący, że w 1479 r. jakąś jej częścią władał Wolf Jorge von Reichenbach z Kletna. Nie można wykluczyć, że nabył ją od Nikolasa, który kilkakrotnie uszczuplał swój stan posiadania odstępując prawa do poboru czynszu. W 1472 r. sprzedał mieszczaninowi świdnickiemu Andreasowi Eytilguth 8 guldenów rocznie z dwóch folwarków gołaszyckich, a w 1479 r. proboszczowi z Tworzyjanowa kopę groszy rocznie. W 1482 r. Nikolasa von Seidlitz pokwitował otrzymanie pieniędzy za sprzedaż folwarku gołaszyckiego. Nie można wykluczyć, że ten sam Nikolas jeszcze w 1494 r. odstąpił w imieniu swoim i brata 4 guldeny czynszu w Gołaszycach Annie von Schellendorf und Nippern (z Mrozowa?) oraz jej córce Margareth, żonie Hansa von Redern. Bratem tym mógł być Ulrich von Seidlitz, który pojawił się na dokumencie w 1480 r. jako właściciel. W latach 1504-1525 Gołaszyce należały do Christopha von Seidlitz. Jego żoną była Barbara, której w 1504 r. zapisał 40 grzywien dożywocia. Rok później Christoph odstąpił za 40 węgierskich guldenów 4 grzywny czynszu w Gołaszycach Hansowi von Seidlitz z Grodźca, zasztrzegając sobie prawo jego wykupu. Podobne zastrzeżenie pojawiło się w kolejnym kontrakcie zawartym przez Christoph za zgodą żony Barbary (jej prawnym opiekunem był Christoph von Bock) w 1510 r., którego przedmiotem była sprzedaż Friedrichowi von Reichenbach i jego braciom łąki zwanej młynową, położonej między Gołaszycami i Śmiałowicami. W 1522 r. Christoph von Seidlitz wypłacił swojej córce Annie 200 guldenów węgierskich, która w zamian zrzekła się w imieniu swoim i syna wszelkich roszczeń do spadku po rodzicach. Po śmierci Christopha Gołaszyce prawdopodobnie odziedziczył Nikolas von Seidlitz, który był właścicielem wsi już w 1544 r., a według spisów zobowiązań rycerskich z lat 1548 i 1550 zobowiązany był z tego tytułu wystawiać na wyprawę wojenną 1/2 żołnierza konnego oraz 1/8 pieszego. Przed 1568 r. właścicielem Gołaszyc został Georg von Niemz (Nimizen) i był nim jeszcze w 1579 r. Na początku lat 90-tych w posiadanie jednej części dóbr wszedł Hans von Motschelnitz (1594 – przed 1607), podczas gdy druga pozostała we władaniu von Niemz. W 1601 r. odsprzedali ją Nikolasowi von Seidlitz. Ten bardzo szybko zadłużył dobra gołaszyckie, o czym świadczą zapisy z 1607 i 1608 r. Ostatecznie odstąpił w 1611 r. swój dział Gołaszyc Friedrichowi von Motschelnitz, który już od 1607 r. zarządzał nim jako zastawem. W posiadaniu von Motschelnitz Gołaszyce pozostawały do drugiej połowy XVII w. Po Hansie i Friedrichu dziedziczyli kolejno Friedrich (1644) i Urszula Helena Marschalkin z domu „Mutschelnitz” (Motschelnitz), pani na Siedlimowicach i Wilkowie zmarła w marcu 1685 r. Właściciele Gołaszyc w drugiej połowie XVI w. i XVII w. byli gorliwymi luteranami. Wiadomo, że przyczynili się do przejęcia kościoła w Wierzbnej przez ewangelickiego duchownego (1585-1595). W trakcie wojny trzydziestoletniej Gołaszyce prawdopodobnie podzieliły los sąsiednich wsi, wyludniając się i ponosząc straty w zabudowie. W sporządzonym przez Treblina spisie wsi spustoszonych w księstwie świdnickim w latach 1633-1641 figuruje miejscowość „Golschütz”, którą można identyfikować jako Gołaszyce.

Z krótkiego opisu wynika, że spalony został folwark, młyn oraz większość domów zagrodników. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej właściciele wsi wytrwali w wierze protestanckiej, stosując bierny opór wobec rekatolizacyjnych zarządzeń władz. Przynajmniej do 1666 r. odmawiali uiszczania proboszczowi wierzbneńskiemu dziesięciny i innych świadczeń. Po Motschelnitzach Gołaszycami władał Adam von Nostitz z Ransen, urodzony 25 I 1641 r., a zmarły 4 X 1690 r. Najstarszą córkę Annę Helenę (ur. 7 VIII 1668, zm. 18 VIII 1732) wydał w 1687 r. za właściciela Krzyżowej Nikolasa Friedricha von Zedlitz, zapisując jej jako wiano Gołaszyce. Zapoczątkowało to okres 35-letniego władania wsią przez członków rodu von Zedlitz linii z Wilkowa i Nowego Kościoła. Kolejnymi właścicielami Gołaszyc po zmarłym 20 XII 1690 r. Nikolasie Friedrichu byli - do 5 V 1705 r. (data śmierci) Karl Julius, a następnie jego córka Anna Elisabeth. Urodzona w 1685 r., mając 14 lat poślubiła 25 XI 1699 r. hrabiego Rzeszy Hansa Heinricha III von Hochberg z Roztoki (auf Rohnstock). Zmarła 3 IV 1724 r. przekazując sporządzonym kilka tygodni wcześniej testamentem wszystkie dobra linii von Zedlitz z Wilkowa synowi - Janowi Henrykowi (Hans Heinrich) IV von Hochberg z Roztoki. Ustalony przez Annę porządek dziedziczenia utrzymał się tylko 3 lata. W 1727 r. Hans Heinrich IV przekazał całą schedę po matce ojcu. Ten w 1732 r. zastawił dobra Joachimowi Friedrichowi von Zedlitz. Rok później sprzedał Gołaszyce i Krasków kuzynowi zmarłej żony Janowi Albrechtowi (Hans Albrecht) von Zedlitz z Bąkowa. Pisząca się z Bąkowa i Lipy linia Zedlitzów, która od 1741 r. szczyciła się tytułem hrabiowskim z nadania króla pruskiego Fryderyka II, władała Gołaszycami do 1847 r.. Główną siedzibą właścicieli klucza kraskowskiego były początkowo Kalinowice Dolne, a od lat 30-tych XIX w. Krasków.

A. Hans Albrecht, zm. 14 I 1737.
B. David Sigmund zm. 27 XI 1760.
C. Krasków, Gołaszyce i Panków odziedziczył jego starszy syn Hans Sigmund, który zmarł 5 V 1777 r. przeżywszy 31 lat (młodszy Sigmund Gottlob otrzymał klucz bąkowski).
D. Syn i jedyny spadkobierca Hansa Sigmunda, Wilhelm Ernst Sigmund miał w chwili śmierci ojca tylko 2 lata. Zmarł bezpotomnie 24 IV 1847 r. 

Oblicze wsi do pierwszej połowy XIX w.

Pierwotny podział ziemi przybliżają dokumenty z lat 1318-1330. Wynika z nich, że obszar gruntów gołaszyckich wynosił 19,5 łana. Wydzielone były dwa większe kompleksy ziemskie. Pierwszy 4,5 łanowy należał w 1318 r. do klasztory cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim. Drugim do 1330 r. władały osoby świeckie, jako ostatni członkowie rodu Ryswyn. Ziemię cysterską określono w dokumencie jako „wolne łany”, co zdaje się świadczyć, że były to dobra alodialne. W takim przypadku ziemia Ryswynów to sołectwo. W 1330 r. cystersi po odkupieniu tych dóbr i uzyskaniu zezwolenia książęcego, połączyli całą posiadaną ziemię i niewątpliwie założyli w Gołaszycach folwark. Zapewne już od średniowieczu istniał młyn, o którym wiadomo, że został spalony w trakcie wojny trzydziestoletniej. Część ziemi rozdzielonej było między chłopów. Nie zachowały się żadne wzmianki źródłowe o kmieciach w Gołaszycach. Nie wykazują ich zestawienia statystyczne z drugiej połowy XVIII w., wyliczające tylko zagrodników i komorników. Pierwszych było 15, drugich 3. W drugiej połowie XVI w. wartość dóbr gołaszyckich szacowano na 869 (1550 r.) i 900 (1569 r.) florenów. Wysiewano 22 małdraty zboża, hodowano 350 owiec oraz 20 kop ryb, co świadczy o sporych rozmiarach stawu gołaszyckiego (wykaz z 1550 r.). Ważną pozycję w dochodach pana wsi stanowiły „pożytki” z lasu. Wartość czynszów chłopskich szacowano na 33 floreny, a całej gromady wiejskie na 50 florenów. W 1726 r. we wsi nie było sołectwa. Funkcje sołtysa pełnił jeden z chłopów - Hans Friedrich Krokler. Nie było też karczmy, ale inny chłop Christoph Koifchold posiadał przywilej na jej prowadzenie. Uprawnienia propinacyjne zezwalały na sprzedaż 60 antałków piwa i 4 „wiader” wódki. Nad Bystrzycą stał młyn wodny, którego właścicielem lub dzierżawcą był Friedrich Bodern. W drugiej połowie XVIII w. w Gołaszycach były dwa folwarki i młyn wodny. Fiskus pruski oszacował ok. 1765 r. wartość dóbr gołaszyckich na 14015 talarów. W pierwszej ćwierci XIX w. właściciele majątku założyli cegielnię. W 1841 r. wyprodukowano w niej 210 tys. sztuk cegieł i dachówek. Najpóźniej do początku lat 40-tych powstał pod Gołaszycami kamieniołom, w którym wytwarzano płyty i kolumny. Zapewne w XVII-XVIII w. dobrze rozwinięta była hodowla ryb, gdyż w 1726 r. na gruntach gołaszyckich były 4 stawy: „młyński”, „hrabiowski”, „gołębi” i „mały”. W XIX w. gospodarka rybna straciła na znaczeniu. W pierwszej połowie XIX w. dużą rolę odgrywała hodowla owiec - w latach 40-tych XIX w. stado trzymane w majątku pańskim liczyło 800 sztuk merynosów.

Dobra „rycerskie” Gołaszyce 1847-1945

Przez blisko dziesięć lat po śmierci Wilhelma von Zedlitz Gołaszycami władała wdowa Karolina Fryderyka (Charlotte Friederika) von Zedlitz z domu Panczewsky-Tenczin. Przed 1857 r. na mocy testamentu W. von Zedlitz klucz kraskowski (Krasków, Gołaszyce i Panków) odziedziczył jego siostrzeniec Georg Gustav Rudolf von Salisch und Grossgraben, właściciel Postolina (k.Milicza), Jaszyc (k.Trzebnicy) i Kadłuba (k.Środy Śląskiej). W ostatnich latach życia ciężko chorował i zarząd nad dobrami sprawował jego syn, który prawnym ich właścicielem został po śmierci ojca w 1861 r. Arthur Rudolf von Salisch zmarł przedwcześnie w 1885 r. pozostawiając dobra małoletniemu synowi. Urodzony 2 VII 1876 r. w Kraskowie Gotthilf von Salisch był ostatnim właścicielem Gołaszyc i całego klucza kraskowskiego powiększonego w 1907 r. o Klecin i Śmiałowice. Był radcą krajowym, a w latach 1919-1931 starostą powiatu świdnickiego. 15 II 1904 r. poślubił w Berlinie Dorothe Helene Ehe Lori von Neumann Cosel, córkę Bernarda i Else z domu Wietersheim, urodzoną 31 I 1884 r. w Berlinie. Po opuszczeniu w 1945 r. Śląska von Salisch zamieszkali w Bad Gandersheim. Oboje małżonkowie zmarli w tym samym 1962 r. - Gotthilf 26 VIII, a Dorothe 28 XII.

Od lat 80-tych XIX w. do drugiej dekady XX w. obszar dóbr „na prawie rycerskim” wynosił 226 ha: grunty orne 160 ha (w 1922 r. podzielone na 8 części), łąki 29 ha, las 16 ha, woda początkowo 4 ha, w 1922 r. 19 ha (w tym staw), reszta nieużytki oraz infrastruktura gospodarcza (folwarki, drogi, przedsiębiorstwa itp.). W latach 30-tych XX w. po sprzedaży przez Gotthilfa von Salisch miejscowym chłopom 51 ha, obszar majątku zmalał do 175 ha.

W Gołaszycach były dwa zespoły folwarczne z 4 domami mieszkalnymi. Liczba mieszkańców folwarków - w 1880 r.: 48, a w 1905 r.: 86. Jeden z folwarków specjalizował się w hodowli zwierzęcej. Jeszcze w XX w. w kluczu kraskowskim hodowano sporo owiec - krzyżówki merynosów z elektorałami. Od trzeciej ćwierci XIX w. dużego znaczenia nabrał chów bydła ras szwajcarskiej i śląskiej. Miał on charakter mleczny - von Salisch byli właścicielami mleczarni w Świdnicy. Do rodu Salisch należały też dwa przedsiębiorstwa branży nierolniczej, istniejąca do końca XIX w. cegielnia i pracujący nieprzerwanie do II wojny światowej kamieniołom.

Gromada wiejska

Uwłaszczenie chłopów zostało przeprowadzone stopniowo w drugiej ćwierci XIX w. Ostatecznie przejęli oni na własność niewielką część gruntów gołaszyckich - w 1885 r. do gospodarstw chłopskich należało zaledwie 46 ha ziemi, w tym spory odsetek stanowiły łąki. W latach 30-tych XX w. chłopi powiększyli swój stan posiadania o 70 ha w wyniku wykupu ziemi należącej do majątków Kalno i Gołaszyce. W 1938 r. prawie cała ziemia należała do 9 gospodarstw chłopskich o powierzchni 10-18 ha. Źródłem utrzymania części rodzin była praca najemna w majątku kraskowskim i pobliskim kamieniołomie. W 1939 r. 4 osoby parały się rzemiosłem (kołodziej, rymarz, stolarz i szewc). We wsi działała gospoda. Liczba domów mieszkalnych, która między 1830 a 1871 r. wzrosła z 31 do 36, spadła następnie do 31 w 1905 r., 25 w 1925 r. i 21 w 1939 r. W pierwszej połowie XIX w. powstał cmentarz ewangelicki.

Stosunki demograficzne

Liczba mieszkańców - do lat 40-tych XIX w. wzrost; później do początków XX w. stan stały, znaczący spadek w pierwszej ćwierci XX w. - 1785: 144; 1830: 203; 1845: 221; 1871-1905: 222-221; 1925-1939: 174-170. Pod względem wyznaniowym przez wiele lat przeważali ewangelicy: 1830: 178; 1817: 154; 1905: 163. Dopiero przed 1925 r. katolicy stali się od nich liczniejsi: 95 wobec 79 protestantów.

Szkoła

Od 1743 r. istniała w Gołaszycach szkoła ewangelicka, do której uczęszczały także dzieci z Kraskowa i Śmiałowic. W parterowym budynku szkolnym, który został oddany do użytku w 1820 r., lekcje odbywały się jeszcze w trakcie II wojny światowej. Przez wszystkie te lata w szkole zatrudniony był jeden nauczyciel. Liczba uczniów - 1887 r. 60, 1930 r. 55.

Pierwsze lata powojenne

Zabudowa Gołaszyc nie ucierpiał w trakcie działań wojennych zimą-wiosną 1945 r. (tylko 1 uszkodzony budynek). Po zakończeniu wojny powróciło część ewakuowanych w lutym niemieckich mieszkańców wsi. Do lata 1946 r. mieszkało w Gołaszycach 50-48 Niemców. Pierwszą partię wysiedlono 10 VIII 1946 r. Transport, w którym znalazło się 35 mieszkańców Gołaszyc, jeszcze tego samego dnia wyruszył ze Świdnicy-Kraszowic, docierając w południe 11 VIII do Węglińca, skąd odprawiono go do brytyjskiej strefy okupacyjnej. Pozostałe rodziny narodowości niemieckiej wysiedlono jesienią 1946 r. Już 12 VI 1945 r. rozporządzeniem Pełnomocnika Rządu na Okręg Administracyjny Dolny Śląsk została nadana wsi nazwa polska „Gołoszyce”. Pierwsi polscy osadnicy przybyli do wsi 20 VI 1945 r. Po dwóch miesiącach mieszkało w Gołaszycach 24, a pod koniec roku 37 Polaków, którzy zajmowali 12 gospodarstw. Osadnicy ci pochodzili z powiatów Końskie i Wadowice. W 1946 r. wśród osadników dominowali przybysze z Polski centralnej (powiaty Kozienice, Nowy Targ, Niesłuchów).

Liczba mieszkańców

IV 1949: 171; IV 1951: 158; 1985: 162; 1992: 185; 2004: 147.

Sołtysi

1947 - 1970 Jan Rzepisko; od 1970 r. Józef Kozyra; od 1979 r. Wacław Tatar; 1984 - 1994: Leon Tatar; 1994 - 1998: Jan Kopacz; 1998 - 2002: Eugeniusz Banach; od 2003 r. Grzegorz Felusiak.

Stosunki własnościowe w rolnictwie

Pod koniec lata 1945 r. jednym folwarkiem zarządzała Armia Czerwona, a drugim WUZ. Do czerwca 1946 r. oba zostały przekazane PZHR, który gospodarował na 126 ha ziemi (107,5 ha grunty orne, 10 ha łąki, 2 ha stawy, 6,5 ha zabudowania i nieużytki), 4 budynkach mieszkalnych i 5 gospodarczych, dysponując niewielką ilością sprzętu rolniczego. Czternaście miesięcy po zakończenia wojny żałośnie przedstawiał się stan inwentarza żywego: 6 koni, 4 woły i 1 krowa. Latem 1946 r. majątek uznano za zdatny do rozparcelowania w II transzy (czyli bliżej nieokreślonej przyszłości) na 15 ośmiohektarowych gospodarstw rolnych i jedno sześciohektarowe rzemieślnicze. Ostatecznie jednak w 1949 r. powstał w Gołaszycach PGR. Pod koniec lat 60-tych gospodarował na 146 ha i obu kompleksach zabudowań pofolwarcznych. W tym samym czasie PGL zarządzał 9 ha, a w dyspozycji PFZ pozostawało 9 ha ziemi w granicach sołectwa Gołaszyce. Gospodarstwa spółdzielcze. W 1951 r. powstała w Gołaszycach niewielka spółdzielnia produkcyjna, która przetrwała do początków 1957 r. W 1959 r. powstało kółko rolnicze, które w 1962 r. miało 10 członków. W 1968 r. gospodarowało na 23 ha ziemi. Wiosną 1949 r. na 16 gospodarstw chłopskich 3 zaliczało się do karłowatych (mniej niż 2 ha ziemi), a 13 do średniej wielkości, powierzchnia 5-10 ha. Do końca lat 60-tych przybyło tylko jedno gospodarstwo chłopskie. W użytkowaniu rolników indywidualnych znajdowało się 130 ha ziemi, w tym 100 ha gruntów ornych. Hodowali oni 25 koni, 97 sztuk bydła, 62 sztuk trzody chlewnej, 11 owiec. Wyniki w zakresie produkcji mlecznej były mało imponujące - średni uzysk mleka od jednej krowy wynosił 943 l. i był dużo niższy od średniej gromadzkiej (1317 l.). Uprawiano pszenicę, ziemniaki i rośliny strączkowe. Średnie plony 4 zbóż wynosiły 21,1 q/ha. Do połowy lat 80-tych powierzchnia ziemi chłopskiej znacząco zmalała, bo do 60 ha (44 ha grunty orne) w 1984 r., aby przez kolejne cztery lata wzrosnąć do 75 ha (52 ha grunty orne). W latach 1984/1988 rozdzielona była między 10/16 gospodarstw rolnych, w tym 7/13 poniżej 5 ha i 3/4 powyżej 7 ha.

Infrastruktura techniczna

W grudniu 1998 r. ukończono budowę podłączonej do gminnej, wiejskiej sieci wodociągowej.

Przedsiębiorstwa produkcyjne

Do lat 90-tych XX w. działał położony w pobliżu wsi kamieniołom. Istniał też tartak będący prywatną własnością (1969 r.).

Placówki kulturalno-oświatowe

Punkt biblioteczny działał w latach 60-tych i na początku 70-tych, kiedy to został zlikwidowany w trakcie reorganizacji sieci bibliotecznej po utworzeniu gminy Żarów. Świetlicy nie było.

Sport

Od początku lat 50-tych istniało ogniwo LZS. W latach 80-tych działała w jego ramach drużyna piłki nożnej, grająca w klasie „C”. Rozpadła się latem 1990 r.

Opracowanie
Tomasz Ciesielski
(Monografia Historyczna Gminy Żarów 2006)

Uzupełnienie i poprawa
Bogdan Mucha