Zabytki w gminie - Żarów

Kościół (pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa): jego wzniesienie datowane jest na 22 października 1909 roku. Autorzy projektu, dwaj znani wrocławscy architekci Overkott i Föhre, nadali budowli formę trójnawowego kościoła halowego z wysoką na 44 m, czworoboczną wieżą narożną. Okazała świątynia wzniesiona z czerwonej nie otynkowanej cegły, utrzymana jest w stylu neogotyckim. Kościół opięty jest uskokowymi przyporami. Zdobi go bogaty detal ceramiczny z elementami tynkowanymi. Smukłe otwory okienne świątyni posiadają ostrołukowe zamknięcia. Całkowity koszty budowy kościoła wyniósł 85000 marek. Do wyposażenia świątyni należą m.in.:

- datowane na 2 dekadę XX wieku dwa ołtarze boczne: św. Marii i św. Józefa, wykonane przez dyrektora szkoły obróbki drewna w Cieplicach, Cyryla Dell Antonio
- ołtarz główny z 1921 r., powstały w pracowni Augusta Wittiga w Nowej Rudzie
- drewniana ambona, zawierająca płaskorzeźby 4 ewangelistów: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana, wykonana w pracowni Augusa Wittiga w Nowej Rudzie
- 27-piszczałkowe organy pochodzące z warsztatu Paula Berschdorfa w Nysie
- chrzcielnica ufundowana przez H.Burkerta

Przed kościołem w 1918 roku ustawiony został kamienny krzyż misyjny z brązowym krucyfiksem .

Kaplica cmentarna przy ul. Armii Krajowej: wybudowana w stylu neogotyckim w latach 20-tych XX wieku. Jest budowlą murowaną z cegły na kamiennym cokole. Ściany zdobi bogaty detal ceramiczny. Rozczłonkowana bryła kaplicy założona jest na planie krzyża greckiego. Ramiona krzyża nakryte są dachami dwuspadowymi o pokryciu ceramicznym. Nad skrzyżowaniem naw znajduje się masywna wieża nakryta dachem brogowym.

Budynek przy ul. Zamkowej 2, ob. siedziba Urzędu Miasta i Gminy Żarów: wybudowany ok.1870 r., utrzymany w stylu eklektycznym. Jest 5 i 4-osiowym budynkiem 3-kondygnacyjnym wzniesionym na wysokich piwnicach. Przyziemie budynku jest tynkowane i boniowane. Wyższe kondygnacje licowane są cegłą. Detal architektoniczny stanowią gzymsy i obramienia okienne. Tarasowy dach budowli pokryty jest papą. Na fasadzie frontowej znajduje się otwór wejściowy umieszczony w osiowym pseudoryzalicie.

Dawna kuźnia w zespole mieszkalno-gospodarczym przy ul. Armii Krajowej 11: została wybudowana pod koniec XIX wieku. Jest murowanym budynkiem z kamienia o ceglanych  narożnikach i gzymsie wieńczącym. Jednokondygnacyjny obiekt o regularnej bryle założony został na planie prostokąta. Nakrywa go czterospadowy dach o pokryciu ceramicznym.

Dawna obora/stajnia w zespole mieszklno-gospodarczym przy ul. Armii Krajowej 11: powstała ok. połowy XIX wieku (przed wielkim pożarem Żarowa w 1870 r.) i jest najstarszym budynkiem w zabudowie miejskiej Żarowa. Obiekt jest murowany z kamienia, nieotynkowany z detalem ceramicznym (obramienia okien). Otwory okienne budynku zamknięte są łukami odcinkowymi. Całość 1,5 kondygnacjnej bryły nakrywa dwuspadowy dach pokryty dachówką ceramiczną.

Budynek przy ul. Armii Krajowej 48, ob. Bank Spółdzielczy: utrzymany w stylu eklektycznym, wybudowany w 1883 roku. Murowany, dwukondygnacyjny o dachu tarasowym budynek narożny założony na rzucie trójkąta z wieloboczną 3-kondygnacyjną wieżą na szczycie. Niższa kondygnacja budynku jest tynkowana z boniowaniem. Wyższa licowana cegłą. Elewację budynku zdobi bogaty detal tynkowany w postaci obramień okiennych, drzwi i szczytów, gzymsy oraz pilastry.

Neogotycki zamek z początku XX wieku przy ul. Zamkowej 15: jest budynkiem murowanym z ceramicznym detalem wykonanym przy użyciu cegły glazurowanej (gzymsy, obramienia okien, drzwi i szczytów, plastry, lizeny, sterczyny). Rozczłonkowaną 3 kondygnacyjną bryłę budowli wzniesionej na wysokich piwnicach pokrywają dachy dwuspadowe. Otwory okienne obiektu zamknięte są łukami odcinkowymi lub są zamknięte pełnołukowo. Do zamku przylega park z wieloma gatunkami ozdobnych drzew aklimatyzowanych.

Budynek z końca XIX wieku przy ul. Armii Krajowej 39: murowany i tynkowany na ceglanym cokole. Jest budynkiem 3-kondygnacyjnym o rozczłonkowanej bryle, którą nakrywa dwuspadowy dach o małym kącie nachylenia połaci. Tynkowany detal stanowią obramienia okien i drzwi, gzymsy. Do elewacji szczytowej obiektu przylega 4-kondygnacyjna wieża z dachem tarasowym.

Budynek Poczty przy ul. Armii Krajowej 42: wybudowany na początku XX wieku. Jest dwukondygnacyjnym obiektem murowanym z tynkowanym detalem (obramienia okien, gzymsy, lizeny) i użytkowanym poddaszem. Otwory okienne budynku zamknięte są łukami odcinkowymi natomiast otwory wejściowe pełnołukowo. Bryłę budowli nakrywa dach naczółkowy pokryty blachą. 

Budynek przy ul. Armii Krajowej 44: powstały na przełomie XIX/XX wieku w stylu neogotyckim. Jest 3-kondygnacyjnym, murowanym budynkiem o regularnej bryle założonej na planie prostokąta. Elewacja budynku licowana jest cegłą z użyciem cegły glazurowanej (obramienia okien, drzwi i szczytów, gzymsy, pilastry zwieńczone sterczynami). Otwory okienne zwieńczone są łukami odcinkowymi, natomias otwór wejściowy zamknięty jest w formie ostrołukowej. Budynek nakrywa dwuspadowy dach o małym kącie nachylenia połaci.

Budynek przy ul. Armii Krajowej 46: wybudowany pod koniec XIX wieku w stylu eklektycznym. Jest budynkiem murowanym, 3-kondygnacyjnym. Jego przyziemie licowane jest cegłą, pierwsza kondygnacja otynkowana z boniowaniem, wyższe kondygnacje licowane są cegłą. Detal architektoniczny tynkowany (bogate obramienia okien i drzwi, gzymsy). Obiekt nakryty jest dachem tarasowym.

Budynek Szkoły Podstwawowej przy ul. Armii Krajowej 58: wybudowany pod koniec XIX wieku w stylu eklektycznym. Jest 3-kondygnacyjnym budynkiem wzniesionym na wysokich piwnicach, którego bryła rozczłonkowana jest ryzalitami środkowymi. Elewacja zewnętrzna licowana cegłą jest bogato ozdobiona tynkowanym detalem (obramienia okien, drzwi, gzymsy, naczółki i płyciny okienne). Obiekt nakrywa dach tarasowy.

Budynek z początku XX wieku przy ul. Zamkowej 8: jest 3-kondygnacyjnym budynkiem murowanym i tynkowanym. Otwór wejściowy do obiektu zamknięty jest pełnołukowo, natomiast samo wejście ujęte jest trzyosiowym portalem i zwieńczone balkonem. Budynek nakrywa dach mansardowy o pokryciu ceramicznym.

Brama przy ul. Zamkowej 5, 7: powstała pod koniec XIX wieku i utrzymana jest w stylu eklektycznym. Posiada formę odcinowego łuku łączącego ściany szczytowe dwóch budynków. Otwór bramny przesłonięty jest dwuskrzydłowymi wrotami metalowymi.

Budynek przy ul. Ogrodowej 2, ob. Komisariat Policji: wybudowany ok. 1870 r. w stylu eklektycznym. Jest dwukondygnacyjnym budynkiem tynkowanym z tynkowanym detalem (obramienia okien i drzwi, pilastry i gzymsy). Obiekt nakrywa dwuspadowy dach o małym kącie nachylenia połaci.

Budynek przy ul. Mickiewicza 13: powstały ok. 1870 r. w stylu eklektycznym. Jest budynkiem murowanym, dwukondygnacyjnym z częściowo użytkowanym poddaszem o regularnej bryle, który nakrywa dwuspadowy dach o małym kącie nachyleniu połaci z pokryciem blaszanym. Pierwsza kondygnacja budynku jest tynkowana z boniowaniem, wyższe licowane cegłą. Tynkowany detal elewacji frontowej stanowią obramienia okien, drzwi i szczytów.

Budynek przy ul. Zamkowej 1 (dawna willa Kulmizów): wybudowany w stylu eklektycznym ok. 1870 roku. Jest murowanym i tynkowanym budynkiem dwukondygnacyjnym z mezzaninem (półpiętro, miejsce łączące dwie kondygnacje). Elewacje zewnętrzne obiektu zdobi bogaty detal tynkowany (pilastry, obramienia okien, boniowanie dolnej kondygnacji, gzymsy, dekoracja z wieńców i festonów laurowych, oraz dekoracja rzeźbiarska). Otwór wejściowy zwieńczony łukiem pełnym znajduje się w zewnętrznej klatce schodowej przyległej do elewacji. Budynek nakrywa dach tarasowy pokryty papą.

Schron obserwacyjno-bojowy: schron górujący nad byłymi Zakładami Chemicznymi „Organika” (dawna niem. „Silesia”) to obiekt tzw. typu „Kochbunker”. Schron ten różni się zasadniczo od innych zachowanych obiektów tego typu. Wejście do cylindrycznej kopuły prowadzi betonowym łukowym przedsionkiem, przylegającym do niej od strony północnej. Przedsionek ten został wkomponowany w podłoże naturalne i obsypany ziemią przez co był pierwotnie zupełnie niewidoczny od strony zachodniej i północnej. Wejście do przedsionka na stronie południowo-wschodniej umieszczone zostało we wnęce przez co jest osłonięte z jednej strony bryłą kopuły oraz wysuniętym rękawem przedsionka z drugiej. Cylindryczna kopuła żarowskiego „kochbunkra” posiada cztery otwory obserwacyjno-strzeleckie (2 od strony wschodniej i 2 od zachodniej) o wymiarach zewnętrznych 60x20cm, wewnętrznych 50x20cm, których łączny średni sektor ostrzału wynosi 160°-240°. Nie wiadomo dokładnie jaką rolę odegrał omawiany schron w 1945 roku w czasie kiedy na blisko 3 miesiące linia frontu zatrzymała się w okolicach Żarowa. Pewnym jest, że fortyfikacja ta powstała w 1944 roku i prawdopodobnie do pierwszych dni maja 1945 roku pełniła jedynie rolę punktu obserwacyjnego.

Pomnik pruski: znajdujący się za żarowskim osiedlem Piastów w pobliżu tzw. "ogórkowego stawu" i węglowej drogi. Upamiętnia żołnierzy walczących w czasie wojny z Danią w 1864 r., Austrią 1866 r. i Francją 1870/71 r. Pomnik składa się z kamiennego postumentu w formie bryły o ściętych ku górze krawędziach oraz posadowionego na nim prostopadłościennego obelisku. Na ścianach obelisku wyryte zostały nazwiska mieszkańców: Żarowa (14), Piotrowic Świdnickich (25), Łażan (37) , Nowic (9)  oraz kolonii "Hummel" (1), którzy walczyli w wojnach prowadzonych przez Cesarstwo Niemieckie w 2 połowie XIX wieku. Obelisk zwieńczony był dawniej pruskim orłem. Więcej informacji znajdą Państwo tutaj.

GALERIA ZABYTKÓW

Opracowanie
Bogdan Mucha