Srebrna moneta-guzik elektora bawarskiego Karola II Teodora Wittelsbacha z 1778 roku

W ubiegłym miesiącu prezentowaliśmy trzy srebrne monety bawarskich Wittelsbachów (Maksymilian II Emanuel – 1724 r.; Karol VII Albrecht – 1729), które zostały przerobione na tzw. guziki liberyjne ? (srebrne – noszone przez dworzan, mosiężne przez służbę). Dzisiaj możemy pochwalić się kolejnym osobliwym numizmatem, który został niegdyś wykorzystany do wyrobu guzika, a jest nim srebrna moneta bawarska z wizerunkiem elektora Karola II Theodora Wittelsbacha. Egzemplarz wybity w mennicy monachijskiej ma wagę 6,5 g, średnicę 28 mm i grubość 1,8 mm, na awersie: skierowane w lewo popiersie elektora otoczone wieńcem laurowym oraz napis CAR • THEOD • D • G • C • P • R U • B • D • S • R • I • A • & EL • D • I • C • M; na rewersie: siedząca na cokole Madonna z Dzieciątkiem, w cokole wpisana wartość 20 (kreuzer), po lewej gałązka laurowa, po prawej gałązka palmowa, data 1778 rozdzielona cokołem, powyżej po bokach napis PATRONA BAVARIAE•. Monetę / guzik przekazał do zbiorów Żarowskiej Izby Historycznej pan Wojciech. Składamy panu Serdeczne Podziękowania.

 Monety-guziki Maksymiliana II i Karola VII obejrzycie >> tutaj

Srebrna moneta 20 Kreuzerów elektora bawarskiego Karola II Theodora Wittelsbacha przerobiona na guzik

==============================

Karol Filip Theodor Wittelsbach - elektor Bawarii od 1777 roku

Karol Filip Teodor Wittelsbach, urodzony 12 grudnia 1724 w Drogenbos, hrabia palatyn i książę Palatynatu Neuburg i Sulzbach, książę Jülich i Berg, od 1742 roku elektor Palatynatu Reńskiego jako Karol IV Teodor, od 1777 roku elektor Bawarii jako Karol II. Syn Jana Christiana, księcia Palatynatu-Sulzbach i Marii Anny de Turenne (1708-1728). W 1729 zmarł jego wuj Józef Karol, którego synowie zgodnie z rodową umową mieli dziedziczyć elektorat reński. Józef Karol pozostawił po sobie jedynie dwie córki. Wychowywany przez jezuitów na następcę elektora Palatynatu Karola III Filipa. Był miłośnikiem sztuki, wspierał artystów. 17 stycznia 1742 roku poślubił swoją kuzynkę Elżbietę, córkę wuja Józefa Karola i Elżbiety Augusty (córki elektora Palatynatu Karola II Filipa). 31 grudnia tego roku zmarł dziadek panny młodej i elektor Palatynatu Karol II Filip. Karol Teodor został jego następcą.

Karol Teodor i elektor Bawarii Maksymilian III Józef podpisali 22 września 1766 roku porozumienie, na mocy którego po śmierci Maksymiliana, Karol Teodor odziedziczy Bawarię. Miało to być pierwsze od roku 1253 połączenie w rękach jednej osoby terenów Bawarii i Palatynatu Reńskiego (ostatnim władcą będącym jednocześnie księciem Bawarii i Palatynatu był żyjący w XIII wieku Otton II). Maksymilian III zmarł 30 grudnia 1777 roku. Karol Teodor jako elektor Bawarii przeniósł swój dwór z Mannheim do Monachium. Nie zdobył serc mieszkańców Bawarii, gdyż przystał na propozycję cesarza Józefa II oddania części Bawarii w zamian za Niderlandy Austriackie. Wywołało to wybuch wojny prusko-austriackiej 1778-1779, zakończonej pokojem w Cieszynie. Na mocy tego pokoju elektoraty Bawarii i Palatynatu po śmierci Karola Teodora miały nadal pozostać połączone w osobie Maksymiliana I Józefa. Jako władca ufundował Akademię Nauk. Uczynił ze swojej rezydencji w Mannheim centrum kultury. Gościł wielu pisarzy, malarzy, muzyków (m.in. Mozarta, Voltaire'a). Był również kolekcjonerem sztuki. Doprowadził do rozkwitu gospodarczego i ekonomicznego Mannheim i całego Palatynatu. Przebudował zamek oraz kościół zamkowy, wybudował największy w Europie barokowy ogród. Choć Karol nie był do końca swojego życia lubiany przez poddanych w Bawarii, przyczynił się do rozwoju stolicy. W Monachium stworzył Englischer Garten. Zlikwidował założony przez Adama Weishaupta zakon iluminatów. Edyktem z 22 czerwca 1784 roku wydał zakaz działalności wszystkich tajnych związków, zaś w edyktach z 2 marca i 15 sierpnia 1785 wymienił wprost nazwy Iluminatów i masonów. Na rozkaz elektora wydrukowano w Monachium w latach 1786, 1787, 1794 znalezione pisma i dokumenty odnoszące się do Iluminatów.

Dopiero dziewiętnaście lat po ślubie z Elżbietą, 28 czerwca 1761 roku przyszedł na świat długo oczekiwany następca tronu, Franciszek Józef Ludwik; mały książę umarł jednak dzień później. Małżonkowie oddalili się od siebie. Elektor otoczył się licznymi kochankami, z którymi miał szóstkę nieślubnych dzieci. 15 lutego 1795 roku ożenił się z 19-letnią arcyksiężną Marią Leopoldyną Habsburg-Este, córką Ferdynanda Habsburga i Marii Beatrycze d'Este. Arcyksiężna odmówiła jakichkolwiek kontaktów fizycznych z Karolem Teodorem, w związku z czym para nie doczekała się dzieci. Karol II Theodor Wittelsbach zmarł 16 lutego 1799 roku w Monachium.

Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również od ręki w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Żarowie przy ul. Piastowskiej 10A. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Opracowanie
Bogdan Mucha