Dzwon św. Jadwigi z kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach

Kiedy dokładnie i z czyjej inicjatywy wzniesiono kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Imbramowicach tego nie wiadomo. Istnienia świątyni nie potwierdza rejestr tzw. świętopietrza (danina płacona na rzecz papiestwa przez ludność poszczególnych parafii) z 1335 ani z 1376 roku. Niemiecki badacz dziejów średniowiecznej śląskiej organizacji parafialnej Bernhard Penzram sugerował, że parafia imbramowicka mogła istnieć już ok. 1400 roku. Teza ta nie została poparta jednak konkretnym źródłem pisanym. Pierwszymi wzmiankami o kościele, jest wyryta w jego wnętrzu data 1522 oraz rok 1579, kiedy budowlę przejęli protestanci, wspierani przez właścicieli Pyszczyna von Reichenbachów (utrzymali kościół z przerwą w 1633 roku przez kolejne kilkanaście lat aż do 1654 roku). Z kolei umieszczone wewnątrz kościoła gotyckie sakramentarium oraz zamurowany portal boczny, wskazują na wcześniejszą XV-wieczną metrykę budowli.

Z ok. 1910 roku pochodzi karta pocztowa, na której utrwalono kościół w Imbramowicach z czworoboczną wieżą o konstrukcji drewnianej w części górnej. Nie wiadomo jednak, czy była ona wzniesiona w ten sposób od samego początku istnienia świątyni, czy też stanowiła późniejsze uzupełnienie konstrukcji murowanej, która mogła ulec zniszczeniu wskutek wady konstrukcyjnej lub też działań wojennych (wojna trzydziestoletnia 1618-48 ?). Warto przypomnieć, że wieża kościoła w Łażanach zniszczona została w trakcie burzy w 1641 roku i odbudowano ją w 1843 roku, natomiast wieża kościoła w Bukowie, która runęła w 1729 roku, odbudowana została dopiero pod koniec XIX wieku. Obie były jednak od samego początku w całości murowane (także wieże kościołów Pożarzysku i Wierzbnej). Czy podobne zdarzenie mogło mieć również miejsce w Imbramowicach, a tutejszych parafian stać było wówczas jedynie na rekonstrukcję drewnianą ?. Jak przekonują plany architektoniczne z 1935 roku, sporządzone przez Alfreda Trumpke (architekt wrocławski) oraz datowane rok później fotografie, przechowywane w zbiorach Herder-Institut für historische Ostmitteleuropaforschung w Marburgu, przebudowie uległa w tym czasie wieża kościoła, która uzyskała obecną sześcioboczną (w części górnej), murowaną konstrukcję. Na jej górnej kondygnacji, zawieszono nowy odlany z brązu dzwon (trzy stare zostały oddane podczas I wojny światowej na przetop), który zachował się do chwili obecnej. Na jego płaszczu widnieją napisy: ST. HEDWIG RECITAS FACITE EJUS 1936 GEGOSSEN VON F. OTTO HEMELINGEN. Dzwon św. Jadwigi o średnicy 600 mm i wadze ok. 180 kg, odlany został w 1936 roku przez słynną odlewnię braci Franza i Karla Otto, która powstała w 2 połowie XIX wieku w dzielnicy miasta Brema – Hemelingen. 

 Kościół parafialny w Imbramowicach na pocztówce z ok. 1910 roku, wg A. Dobkiewicz, Miasto i gmina Żarów na dawnych pocztówkach, Świdnica 2016, s. 81

Widok na wieżę kościoła parafialnego w Imbramowicach, fot. B. Mucha

Dzwon św. Jadwigi odlany w 1936 roku przez odlewnię F. Otto Hemelingen, fot. B.Mucha

 Kołyska dzwonu św. Jadwigi, fot. B.Mucha

Drewniane schody oraz sklepienie górnej kondygnacji wieży kościelnej, fot. B.Mucha

Sklepienie dolnej kondygnacji wieży kościelnej z trzema otworami na liny, fot. B.Mucha  

W 1874 roku Franz Otto i jego brat Karl założyli w Hemelingen odlewnię dzwonów Otto. Obydwaj pochodzili z Duderstadt. Karl był w latach 1884-1910 pastorem parafii Saint Mauritius w Desingerode, a Franz szewcem. Podczas studiów Karl mieszkał z odlewni dzwonów Lange w Hildesheim, gdzie zdobył teoretyczną wiedzę na temat ich odlewania oraz wydał książkęTheorie der Glockentöne – eine akustische Monografie. Po mianowaniu na pastora Hemelingen, sprowadził tutaj swojego brata Franza, który w międzyczasie również pobierał nauki z zakresu odlewania dzwonów u Lange'a w Hildesheim. Po założeniu odlewni Karl był odpowiedzialny za budowę żeber dzwonów, natomiast Franz za ich odlewanie. Początkowo dzwony braci Otto, odlewane były w lekkim żebrze. Część z nich zachowała się do dzisiaj we wschodniej Fryzji, a także pięciogłosowy dzwon św. Jerzego w Arnstorf (odlew 1890/1891). W połowie lat 90-tych XIX wieku odlewnia Otto zmieniła żebra wytwarzanych dzwonów. na średnie i ciężkie żebro. W ciężkim żebrze odlewano dzwony o bardzo wysokiej jakości, zwłaszcza dla ówczesnego arcybiskupstwa kolońskiego. Na przykład w 1898 roku odlewano pięciogłosowe dzwony dla kościoła św. Józefa w Krefeld, z których największy Dicke Anna waży 4407 kg. Egzemplarz ten jest jednym z największych, odlanych w XIX wieku, obok dzwonów z katedry we Frankfurcie i kościoła w Dreźnie. Jego odlew zapoczątkował szerokie zamówienia, które napłynęły z ówczesnego arcybiskupstwa kolońskiego, gdzie do wybuchu I wojny światowej dostarczono łącznie 240 dzwonów w tym dwa dla kolońskiej katedry w 1911 roku .

Pastor Karl Otto, ur 15 lutego 1838 roku w Duderstadt. W 1874 roku założył wraz z bratem Franzem odlewnię dzwonów "Otto" w Hemelingen

Na początku XX wieku odlewnia Otto założyła oddział we Wrocławiu i dzięki temu drugiemu zakładowi mogła realizować więcej zamówień. W 1909 roku Otto dostarczył cztery dzwony dla nowo wybudowanego kościoła Bazyliki Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Jerozolimie, w tym jeden o wadze 5400 kg. Spośród nich trzy (I, III i IV) wiszą do dziś w tamtejszej wieży. Podczas I wojny światowej wiele dzwonów trafiło do hut na przetop dla przemysłu zbrojeniowego. Dla dzwonów z odlewni Otto, często zdarzały się jednak wyjątki ze względu na ich wyjątkowo dobre właściwości dźwiękowe. Po zakończeniu wojny od 1919 roku odlewnia Otto ponownie realizowała liczne zamówienia. Do 1925 roku odlano łącznie 4223 dzwony. W 1927 roku dostarczono trzygłosowy dzwon dla kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Scherpenseel (powiat Heinsberg), w 1931 roku dzwony dla Bazyliki w Dormagen-Knechtsteden (jeden o wadze 4021 kg), w 1934 roku trzygłosowy dzwon dla kościoła św. Marcina w Krefeld oraz dla katedry w Hamburgu, bazyliki w Seligenstadt i kościoła św. Józefa w Offenbach am Main. Dzwony te są uznawane za cenne przez ekspertów, mimo niskiej wartości historycznej nie zostały przetopione w czasie II wojny światowej.

Dzwon Brema odlany w 1962 roku przez odlewnię Otto Hemelingen (średnica 1350 mm, waga 7112 kg), fot. Rami Tarawneh

Po zakończeniu wojny w 1945 roku, odlewnia Otto w Hemelingen, wznowiła działalność. W 1951 roku powstały dzwony dla katedry w Trewirze o łącznej wadze 24 340 kg. Kolejne odlewy to: dzwon o wadze 10043 kg dla kościoła św. Józefa w Viersen (1951), dzwon o wadze 9400 kg dla Kościoła Matki Bożej w Püttlingen (1962), dzwon o wadze 4500 kg dla kościoła św. Sebastiana w Würselen (1961), dzwon o wadze ok. 7000 kg dla katedry w Bremie (1962). Wedle szacunków od 1925 do zamknięcia odlewni 1974 roku, wyprodukowano kolejne 4000-5000 dzwonów. Egzemplarze odlane w odlewni F. Otto Hemelingen, mają szczególnie płaską koronę, stromy płaszcz dzwonu oraz sześć promieniście ułożonych kabłąków.

O dzwonach kościoła pw. NSPJ w Żarowie przeczytacie >>> tutaj

Składamy Serdeczne Podziękowania dla pana Zenona Trzepli za pomoc w przygotowaniu niniejszego opracowania

Posiadacie niepotrzebne starocie (przedmioty, fotografie, dokumenty lub inne rzeczy) ?? Posiadacie wiedzę na temat interesujących miejsc, budowli, a może znacie jakąś ciekawą historię ?? Podzielcie się z nami swoją wiedzą lub starociami z domowych strychów, głębokich szuflad oraz rodzinnych albumów. Wszelkie informacje, skany fotografii i dokumentów możecie przesyłać bez wychodzenia z domu na adres mailowy: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.. Skany bądź fotografie, oględziny wszelkich dokumentów i przedmiotów możemy wykonać również bezpłatnie od ręki w Żarowskiej Izbie Historycznej przy ul. Dworcowej 3. Utrwalmy wspólnie w słowie pisanym oraz wzbogacimy historię Naszej Małej Ojczyzny.

Źródła:
K. Wüstefeld, Die Glockengießerei F. Otto Hemelingen, Duderstadt 1925
B. Penzram, Gesichtliche Grundlagen der altesten Schlesischen Pfarrorganisation, Breslau 1940
T. Ciesielski, Żarów. Historia miasta i gminy, Żarów 2006
A. Dobkiewicz, Miasto i gmina Żarów na dawnych pocztówkach, Świdnica 2016
http://www.ottobuer.de/firmengeschichte/
https://deacademic.com/
https://commons.wikimedia.org/

Opracowanie
Bogdan Mucha