Dolnośląskie pałace i zamki na fotografiach Roberta Webera - cz.1

Dolny Śląsk to region w Polsce, gdzie znajduje się najwięcej zabytkowych pałaców i zamków, a także budowli sakralnych oraz zabytków przemysłu. Polska Dolina Loary – jak czasami nazywany jest Dolny Śląsk – może poszczycić się również sporą liczbą obiektów, które zostały w pełni odrestaurowane i dzisiaj pełnią różne funkcje, np. hotelowe. Przykłady udanych inwestycji, które przywróciły dawną świetność i blask zabytkowym budowlom, to np. pałac Brunów (pow. lwówecki), pałac Łomnica i Wojanów (pow. jeleniogórski, pałac w Korbielowicach (pow. wrocławski), Zamek Kliczków (pow. bolesławiecki), pałace w Dzierżoniowie i Pieszycach (pow. Dzierżoniowski). Zapominać nie należy także o najbardziej znanych turystycznie obiektach, takich jak Zamek Książ pod Wałbrzychem, Zamek Czocha (pow. lubański), a także zamki Chojnik (pow. jeleniogórski) i Bolków (pow. Jaworski). Dolny Śląsk to nie lada gratka dla turystów. Województwo to usiane jest licznymi zabytkami architektury. Zresztą to nie powinno dziwić przy tak bogatej historii. Panowanie nad tym terenem – bogatym w żyzne ziemie, węgiel, miedź, żelazo, złoto i srebro – przechodziło z rąk do rąk. Dolny Śląsk znajdował się pod kuratelą polską, czeską, austriacką, niemiecką i ponownie polską. Po burzliwej historii pozostały do dziś liczne zabytkowe ślady.

Jak podaje strona internetowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na 406 zamków wpisanych do rejestru zabytków w całej Polsce, aż 96 (blisko 25%) przypada właśnie na Dolny Śląsk. Drugie w tej kategorii – woj. śląskie ma 32 zabytkowe zamki, a trzecie – mazowieckie – 31. Na ponad 4800 zabytkowych rezydencji, 680 mieści się na Dolnym Śląsku. Co prawda województwo w tej kategorii jest drugie po Wielkopolsce, gdzie takich rezydencji jest 790, ale już w kategorii zabytkowych obiektów mieszkalnych (m.in. domy, kamienice, chałupy wiejskie, pałace i dwory miejskie) wraca na prowadzenie z liczbą 2208. Na Dolnym Śląsku znajduje się też najwięcej w Polsce zabytkowych kościołów. Z danych ministerialnych wynika, że jest ich blisko 1500 na niecałe 13 tys w całej Polsce. Region przoduje również pod względem zabytków przemysłu. Na 2400 ponad 370 to te z Dolnego Śląska. Tu znajduje się też najwięcej zabytkowych budynków publicznych oraz zabytkowych układów urbanistycznych. Dolny Śląsk ma też najwięcej zabytków widniejących pod kategorią „inne” (ogrodzenia, bramy i kordegardy, pomniki, fontanny i studnie, mała architektura parkowa (altany, groty, pawilony), oranżerie, otoczenia i tereny), a w pozostałych kategoriach (nieruchomości obronne, cmentarne, gospodarcze, folwarczne, zieleń) znajduje się w ścisłej czołówce w kraju.

Ale czy naprawdę jest tak barwnie jak przedstawiają statystyki ? Czy "Polska Dolina Loary" może faktycznie konkurować z historyczna krainą we Francji, na obszarze której znajduje się ponad 300 średniowiecznych i renesansowych zamków oraz pałaców doby oświecenia ? Warto w tym miejscu powrócić na chwilę do opracowana pt. Dolnośląskie rezydencje, pałace i zamki według Alexandra Dunckera (przeczytasz tutaj). Barwne litografie zawarte w albumach tego znanego berlińskiego księgarza, ukazują pełen rozkwit i świetności dolnośląskich rezydencji w 2 połowie XIX wieku.

Na początku XX wieku niejaki Robert Weber - drezdeński architekt i fotograf, zainspirowany dziełem Alexandra Dunckera, wykonał wraz ze swoimi współpracownikami, fotografami z Drezna – Fiehnem i Foersterem, kilka tysięcy zdjęć śląskich pałaców. W wydanym w 1909 roku w Dreźnie i Wrocławiu trzytomowym albumie pt. Schlesische Schlösser znalazły się fotografie 286 śląskich pałaców wraz z ich opisami. Dziś prezentujemy naszym czytelnikom fotografie zawarte w pierwszym tomie wspomnianej pozycji.

 

=================================================================

 

POWIAT DZIERŻONIOWSKI

 

 Dobrocin (Güttmannsdorf), gm. Dzierżoniów – pałac nie użytkowany, niszczeje

 

Stan obecny (źródło)

 

 

Owiesno (Habendorf), gm. Dzierżoniów – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

 Piotrówek (Petersdorf), część Niemczy – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

 

 Trzebnik (Trebnig), gm. Łagiewniki – nie istnieje

 

 POWIAT GŁOGOWSKI

 

 Rapocin (Rabsen), gm. Głogów – nie istnieje

 

 POWIAT JAWORSKI

 

Brachów (Brechelshof), gm. Męcinka – nie istnieje

 

 Budziszów Wielki (Groß Baudiss), gm. Wądroże Wielkie – własność prywatna (użytkowany)

 

Stan obecny (źródło)

 

Jastrowiec (Lauterbach), gm. Bolków – własność prywatna (agroturystyka)

 

Stan obecny (źródło)

 

 Kwietniki (Blumenau), gm. Paszowice – nie istnieje

 

Pogwizdów (Langhelwigsdorf), gm. Paszowice – ruina

 

stan obecny (źródło)

 

 POWIAT JELENIOGÓRSKI

 

Cieplice (Bad Warmbrunn), część Jeleniej Góry – filia Politechniki Wrocławskiej

 

Stan obecny (źródło)

 

Karpniki (Fischbach), gm. Mysłakowice – własność prywatna (hotel i restauracja)

 

Stan obecny (źródło)

 

Kowary (Neuhoff, pałac Radociny), gm. Kowary – własność prywatna (na sprzedaż)

 

Stan obecny (źródło)

 

POWIAT KŁODZKI

 

Jeleniów (Gellenau), gm. Lewin Kłodzki – w stanie postępującej dewastacji

 

Stan obecny (źródło)

 

Korytów (Coritau), gm. Kłodzko – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

Szczytnik (Burg Waldstein), gm. Szczytna – siedziba Domu Zakonnego Misjonarzy Świętej Rodziny

 

Stan obecny (źródło)

 

Ścinawka Średnia (Mittelsteine), gm. Radków – budynek mieszkalny

 

Stan obecny (źródło)

 

Wolany (Wallisfurth), gm. Szczytna – nie istnieje

 

Żelazno (Eisersdorf), gm. Kłodzko – użytkowany (fundacja i hotel)

 

Stan obecny (źródło)

 

 POWIAT LEGNICKI

 

Jaśkowice Legnickie (Jeschkendorf), gm. Kunice – nie istnieje

 

 Smokowice (Schmochwitz), część Legnicy – nie istnieje

 

POWIAT LUBAŃSKI

 

Szyszkowa (Örtmannsdorf ), gm. Leśna – budynek częściowo mieszkalny

 

 

Stan obecny (źródło)

 

POWIAT LUBIŃSKI

 

 Gawronki (Klein Gaffron), gm. Rudna – nie istnieje

 

 Raszowa (Reichen), gm. Lubin – nie istnieje

 

 POWIAT LWÓWECKI

 

Nielestno (Waltersdorf ), gm. Wleń – Dom Pomocy Społecznej

 

Stan obecny (źródło)

 

Niwnice (Neuland), gm. Lwówek Śląski – Szkoła Podstawowa

 

Stan obecny (źródło)

 

 POWIAT OLEŚNICKI

 

 Brzezinka (Briese), gm. Oleśnica – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

Drołtowice (Rudelsdorf), gm. Syców – nie istnieje

 

Goszcz (Goschütz), gm. Twardogóra – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

Smółczyce (Schmoltschütz), gm. Oleśnica – nie istnieje

 

 

Stradomia Wierzchnia (Ober Stradam), gm. Syców – ruina

 

 

Stan obecny (źródło)

 

Syców (Gross Wartenberg), gm. Syców – nie istnieje

 

POWIAT OŁAWSKI

 

Jelcz-Laskowice (Jeltsch), gm. Jelcz-Laskowice - Urząd Miasta i Gminy

 

Stan obecny (źródło)

 

 POWIAT POLKOWICKI

 

Chocianów (Klein Kotzenau), gm. Chocianów – własność prywatna (do remontu)

 

Stan obecny (źródło) 

 

Chocianowiec (Gross Kotzenau), gm. Chocianów – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

 Dalków (Dalkau), gm. Gaworzyce – własność prywatna (do remontu)

 

Stan obecny (źródło)

 

Jakubów (Jakobskirch), gm. Radwanice – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

Włoszczów (Heinzenburg), gm. Polkowice – budynek mieszkalny

 

Stan obecny (źródło)

 

 POWIAT STRZELIŃSKI

 

Brzezica (Klein Bresa), gm. Borów – własność prywatna

 

Stan obecny (źródło)

 

 Jagielno (Deutsch Jägel), gm. Przeworno – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

Kojęcin (Baumgarten), gm. Borów – budynek mieszkalny

 

Stan obecny (źródło)

 

Samborowice (Polnisch- Tschammendorf), gm. Przeworno – ruina

 

Stan obecny (źródło)  

 

POWIAT ŚREDZKI

 

 Bogdanów (Neuhof), gm. Kostomłoty – nie istnieje

 

 Chwalimierz (Frankenthal), gm. Środa Śląska – ruina

 

Stan obecny (źródło)

 

 Dębice (Dambritsch), gm. Malczyce – ruina

 

 Stan obecny (źródło)

 

 Kwietno (Blumenrode), gm. Malczyce – własność prywatna (do remontu)

 

Stan obecny (źródło)

 

Różana (Lederose), gm. Udanin – nie istnieje

 

Wilczków (Wültschkau), gm. Malczyce – nie istnieje

 

 POWIAT ŚWIDNICKI

 

Gogołów (Goglau), gm. Świdnica - ruina

 

Stan obecny (źródło) 

 

Krasków (Kratzkau), gm. Marcinowice – własność prywatna

 

Stan obecny (źródło) 

 

 Mrowiny (Konradswaldau), gm. Żarów – własność prywatna na sprzedaż, do remontu)

 

Stan obecny (źródło)

 

Roztoka (Rohnstock), gm. Dobromierz – własność prywatna

 

Stan obecny (źródło)

 

 Zastruże (Sasterhausen), gm. Żarów – ruina

 

Stan obecny (fot. B.Mucha)

 

 POWIAT TRZEBNICKI

 

Kopaszyn (Kapatschütz), gm. Prusice – nie istnieje

 

Stan obecny (źródło)

 

Masłów (Massel), gm. Trzebnica – nie istnieje

 

 Żmigród (Trachenberg), gm. Żmigród – ruina

 

 

 Stan obecny (źródło)

 

 POWIAT WAŁBRZYSKI

 

 Książ (Fürstenstein), część Wałbrzycha – gminna spółka Zamek Książ

 

Stan obecny (źródło)

 

 Rusinowa (Reußendorf), część Wałbrzycha – postępująca dewastacja

 

Stan obecny (źródło)

 

POWIAT WOŁOWSKI

 

 Brzeg Dolny (Dyhenfurth), Brzeg Dolny – Dolnobrzeski Ośrodek Kultury oraz Urząd Miasta i Gminy

 

Stan obecny (źródło)

 

POWIAT WROCŁAWSKI

 

Partynice (Hartlieb), część Wrocławia – nie istnieje

 

 Pustków Żurawski (Hubertushof ), gm. Kobierzyce – własność prywatna (do remontu)

 

 Stan obecny (źródło)

 

Sadowice (Sadewitz), gm. Kąty Wrocławskie – Zakład Wychowawczy

 

Stan obecny (źródło)

 

Solna (Gross Sägewitz), gm. Kobierzyce – budynek mieszkalny

 

Stan obecny (źródło)

 

Zabrodzie (Zweibrodt), gm. Kąty Wrocławskie – nie istnieje

 

POWIAT ZŁOTORYJSKI

 

 Lubiatów (Lobendau), gm. Złotoryja – własność prywatna (remontowany)

 

Stan obecny (źródło)

 

 

Źródła i ilustarcje:
R.Weber, Schlesische Schlösser, Bd. 1, 1909 Dresden-Breslau
https://dolny-slask.org.pl/
http://poznajpolske.onet.pl/
http://www.karkonosze.pl/
https://zamki.res.pl/
https://www.saladlaciebie.pl/
http://fotopolska.eu/
http://www.polskiezabytki.pl/
http://www.dioblina.eu/
https://commons.wikimedia.org/
http://dolnoslaskipodroznik.pl/
http://eholiday.smcloud.net/

Opracowanie
Bogdan Mucha