Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Krukowie

Wieś Kruków powstała w pierwszej fazie kolonizowania terenów nad Strzegomką na przełomie XII i XIII wieku. Pierwsza wzmianka źródłowa o miejscowości „Rabyn” pochodzi jednak z końca XIII wieku. W 1365 roku rycerz Zygfryd von Dohn sprzedał połowę Krukowa z folwarkiem, młynem, prawami leśnymi i rybnymi Lisie von Seidlitz. Z kolei w 1381 roku Sawichius Behem sprzedał część Krukowa wraz z połową sołectwa, młynem i karczmą opatowi krzeszowskiemu Henrykowi z Proboszczowa. W 1383 roku kolejny opat krzeszowski Jan Bowinschabe nabył od braci Thamme i Johanna Sampfort, Henryka Rymbaha, Wincentego z Niemczy i Hansa von Czirn z Imbramowic pozostałe części dóbr krukowskich. W wyniku przeprowadzonej transakcji cystersi stali się właścicielami prawie całego Krukowa. Według rejestru czynszów z lat 1397-1403 we wsi były 25 łanów kmiecych oraz kilka działek zagrodniczych. Hodowano owce i zwierzęta pociągowe, a ludność chłopska trzymała bydło, świnie i drób. Na gruntach chłopskich i folwarcznych uprawiano zboże, rośliny strączkowe i len. Domeną folwarku klasztornego były winnice, które znajdowały się na nasłonecznionych zboczach Góry Krukowskiej. W latach 1532-1546 właścicielem Krukowa oraz tamtejszego folwarku był rycerz Leonard von Schindel. Dla celów podatkowych wartość dóbr krukowskich oszacowano w 1550 roku na 699 florenów, a w 1579 roku na 800 florenów. W połowie XVI wieku pola folwarczne obsiewano 10 małdratami zboża, hodowano 150 owiec. Kolejnymi właścicielami dóbr krukowskich byli: 1546-1572 – Leonard von Schindel (młodszy), 1572-ok. 1594 – Jon, Hans i Leonard von Schindel, ok. 1594-1602 – Jon von Schindel, 1602-1616 – Anna, Ursula i Maria von Schindel, 1616-1625 – Maria (z domu von Schindel) i Heinrich von Stange, 1625-1649 – Helena (z domu Höckin) i Albrecht von Stange.

Czytaj więcej: Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Krukowie

W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 20: Monety cesarza Karola VI Habsburga

Karl Franz Joseph Wenzel Balthazar Johann Anton Ignaz von Habsburg, urodził się 1 października 1685 roku w Wiedniu. Był drugim synem cesarza Leopolda II i Eleonory Magdaleny z Wittelsbachów. W latach 1711-1740 – Arcyksiążę Austrii, Święty Cesarz Rzymski (jako Karol VI Habsburg), Król Czech (jako Karol II) i Król Węgier (jako Karol III), Król Neapolu (1713-1735), Król Sycylii (1720-1735). Jego wychowawcą był Antoni Florian von Liechtenstein. Jako dziecko przejawiał muzyczne zdolności. Jego nauczycielem muzyki był Johann Joseph Fux. Karol komponował (m.in. muzykę do oper), dyrygował i grał na klawesynie. Po wygaśnięciu w 1700 roku hiszpańskiej linii Habsburgów zgłosił pretensje do koron hiszpańskich, co zapoczątkowało tzw. wojnę sukcesyjną pomiędzy Francją Ludwika XIV a Austrią i jej sojusznikami (Anglia, Holandia, Portugalia, Sabaudia, Prusy), popierającymi jego pretensje. W trwającej 13 lat wojnie, był dwukrotnie proklamowany królem Hiszpanii (1704 i 1710 roku), lecz szersze poparcie zyskał jedynie w Katalonii. Ponieważ po śmierci swego starszego brata Józefa I został cesarzem, dotychczasowi sojusznicy wycofali swoje dlań poparcie i zawarli z Francją oraz Hiszpanią pokój w Utrechcie (w 1713 roku), co ostatecznie zmusiło Karola również do rezygnacji ze swoich pretensji i zawarcia z Francją pokoju w Rastatt (w 1714 roku), w zamian za co otrzymał Mediolan i Neapol, a w 1720 roku Sycylię. Zdobyczy na południu Włoch musiał się jednak wyrzec na rzecz Burbonów po klęsce w wojnie sukcesyjnej polskiej (1733-36), zatrzymując jedynie Lombardię oraz zyskując Toskanię i Parmę. Jego panowanie w krajach odziedziczonych przyniosło ograniczenie swobód węgierskich (mimo tego monarchia habsburska pozostała tradycyjną monarchią stanową) oraz sukcesy w wojnach z Turcją, zawdzięczane militarnemu talentowi księcia Eugeniusza Sabaudzkiego. Spod panowania otttomańskiego uwolnione zostały północna Serbia z Belgradem, Banat i Mała Wołoszczyzna (zdobycze te zostały jednak utracone w 1739 roku).

Czytaj więcej: W sakiewce dawnych mieszkańców gminy Żarów, cz. 20: Monety cesarza Karola VI Habsburga

Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Zastrużu

Wedle źródeł pisanych w roku 1295 książę Jawora i Świdnicy przeprowadził transakcję wymienną z opatem krzeszowskim Teoderykiem. Wówczas to cystersi w zamian za klasztorny Jarostów, otrzymali Zastruże (wówczas Sastrushe) położone po sąsiedzku zarządzanych dóbr gościsławskich. Dwa lata później Bolko I przyznał klasztorowi pełne prawa sądownicze i swobodę dysponowania nadwyżkami czynszowymi z Zastruża. Niewątpliwie w pierwszej połowie XIV wieku cystersi uzyskali od kolejnych władców dalsze przywileje ekonomiczne, w tym zwolnienie z podatków i innych świadczeń na rzecz władcy. Wedle rejestru czynszów z lat 1397-1401 we wsi istniał cysterski folwark z dworem i młynem. Uprawiano zboże, rośliny strączkowe, chmiel, len i na niewielką skalę winną latorośl. Na folwarku hodowano owce oraz prowadzono gospodarkę stawową. Poddani klasztorni trzymali na własne potrzeby niewielkie ilości bydła, świń, koni i drobiu. Klasztor krzeszowski był właścicielem Zastruża do 1532 roku. Następnie wieś wraz z folwarkiem przeszła w ręce rycerzy von Schindel. W 1550 roku wartość ich dóbr oszacowano na 800, a 1579 roku na 1600 florenów. W połowie XVI wieku w Zastrużu wysiewano 20 małdratów zboża, hodowano 150 owiec, a ze stawów uzyskiwano 15 kop karpi rocznie. Roczny czynsz uiszczany przez młynarza wynosił 12 małdratów mąki, a dochód z gospodarki leśnej wynosił 5 grzywien srebra. Kolejnymi właścicielami zastrużańskiego folwarku byli: 1532-1546 – Leonard von Schindel, 1546-ok.1573 – jego syn Leonard von Schindel, ok. 1572-1579 – Jon i Hans von Schindel, 1579-ok. 1602 – Jon von Schindel, ok. 1602-ok. 1615 – Anna von Schindel, ok. 1615-1626 – Maria von Stange (z domu Schindel) i Heinrich von Stange, 1626-1649 – Helena von Stange (z domu Höckin) i Albrecht von Stange, 1649-1653 – Moritz August von Rohau, 1653-1673 – Ferdinand Wilhelm von Rochau, 1673-1675 – Christian von Tschirnhaus.

Czytaj więcej: Zabudowania gospodarczo-mieszkalne dawnego folwarku w Zastrużu

Z Otchłani Wieków. Odcinek 4: Zabytki Krukowa